ايران

Wikipedia جي
پرش به ناوبری پرش به جستجو

ایران کیشوری ایسه جنوب غربی آسیا مین و منطقیهٔ خاورمیانه جا. اونه رسمی نام جمهوری اسلامی ایران و اونه پایتخت تئران ایسه . اَ کیشور پهناوری ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومتر مربع (۱۸ام جهان مین) ایسه و آمار سال ۱۳۸۵ هجری خورشیدی مین ، ۷۰ میلیون و ۴۷۲ هزار تن جمعیت دیشتی و هر ساله حدود یک میلیون نفر به جمعیت ا کیشور ایضافا به.

ایران


شمال جا با جمهوری آذربایجان ، ارمنستان ، و ترکمنستان ؛ شرق جا با افغانستان و پاکستان ؛ و غرب مین با ترکیه و عراق مرز زمینی داره و هطویی دارای مرز دریایی شمال مین با دریای کاسپین و جنوب جا با خلیج فارس و دریای عمان ایسه، که دو تا منطقیهٔ اولی جه مناطق موهم استخراج نفت و گاز ایسده.


ایران واژهٔ باستان فارسی مین «آئیریانا» (airya) و فارسی میانه مین به شکل «اِران» (erān) بو، و وجه شکل قدیم «airya nama» بیگیفته ببسته بو و به معنای «مردمان اصیل سرزمین » ایسه. ایران کردستان مین هنوز ایران با هو ایسم قدیمی «اِران» تلفظ به .

ایر واژه مین به‌معنی «آزاده» و اونه جمع «ایران» به‌معنی «آزادگان» ایسه .

ایران ایسم لغت مین به معنی «سرزمین آریاییان» ایسه و مدت‌ها قبل ان که ایسلام بایه اونه ایسم بومی ایران، اران، یا ایرانشهر بو.

البته ۶۰۰ سال قبل میلاد جا تا ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) تمام دنیا مین با ایسم «پرشیا» شناخته بوستی .

جوغرافیا[دچينواچين]

ایران شرق جا با افغانستان و پاکستان؛ شمال شرقی جا با ترکمنستان، بخش میانی شمال جا با دریای کاسپین، شمال غربی مین با جمهوری آذربایجان و ارمنستان؛ غرب مین با ترکیه و عراق؛ و سرانجام جنوب جا با آبان خلیج فارس و دریای عمان همسایه‌ ایسه.

ایران دید طبیعی جا ، جه شمال به رود اترک، دریای کاسپین و رود ارس، خاور جا به کوهان هندوکش و کوهان باختری دره سند، باختر جا به دامنه‌هان باختری کوهان زاگرس و حوضه آبریز اروندرود و جنوب مین به خلیج فارس و دریای عمان محدود ایسه . ایران نصف ویشتر کویری و نیمه کویری ایسه . حدود یک سوم ایران هم کوهستانی ایسه و بخش کوچکی جه ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای کاسپین و جلگهٔ خوزستان) هم جه جلگه‌هان حاصلخیز تشکیل ببوسته. ایران بلندترین کوه هم دماوند (۵۶۷۱ متر) ایسه.

جی دید جوغرافیایی،ایران غربی‌ترین شهر کلیساکندی؛ شرقی‌ترین شهر جالق؛ شمالی‌ترین شهر پارس آباد؛ و جنوبی‌ترین شهر چابهار ایسه

غذا و خوراک[دچينواچين]

نام فارسی نام انگلیسی نوع ترکیبات اصلی تصویر
آش Āsh میان وعده آب، سبزیجات، رشته، حبوبات Ashe-jo.jpg
اشکنه Eshkenh غذا تخم مرغ، نان، پیاز، آب، ادویه اشکنه خوراک ایرانی.jpg
باقلاپلو Baghla Polo غذا باقالا، برنج، سبزیجات، گوشت Baghala polo.jpg
بریانی Beryani غذا گوشت، روغن، نعنا، گردو Iranianbyryani2.jpg
ترشی Torshi چاشنی میوه‌جات، سبزیجات، سرکه، آب Mixed Pickles (9370-72).jpg
حلوا Halva دسر آب، آرد، شکر، هل، گلاب Հալվա.jpg
خاگینه Khagine دسر تخم مرغ، نعنا، زردچوبه
خورش Khoresh غذا لپه، گوشت، آب، سیب‌زمینی Gheyme.jpg
سمبوسه Sambose غذا نان، گوشت، سبزیجات، حبوبات Samosachutney.jpg
شربت Sharbat نوشیدنی آب، شکر، طعم دهنده مصنوعی
شله زرد Shole Zard دسر آب، برنج، زعفران، ادویه‌جات Eftar sholezard sangak.jpg
آبگوشت AbGosht غذا آب، گوشت، سبزیجات، حبوبات Abgoosht.jpg
شیربرنج ShirBerenj چاشنی شیر، شکر، برنج، شیره Risalamande.jpg
شیرین پلو Shirin Polo غذا برنج، پرتغال، زعفران، فلفل سیاه Stamps of Azerbaijan, 2005-701.jpg
عدس پلو Adas Polo غذا عدس، برنج، ادویه‌جات، سبزیجات Adas polo.JPG
حلیم Halim میان وعده گندم، جو، عدس، گوشت Hyderabadihaleem.JPG
فرنی Kheer غذا آردبرنج، گندم، شیر، شکر، زعفران Kheer.jpg
عدسی Adasi غذا عدس، پیاز، نعنا، آرد، ادویه‌جات
کاچی Kachi دسر آرد، شکر، گلاب، روغن، زعفران Kachi-ghaza.jpg
کباب Kabab غذا کباب، ادویه‌جات، خمیر نان Kebab.jpg
کله پاچه KalePache غذا سر گوسفند، روغن، آب، ادویه‌جات Khash (dish).jpg
کلوچه Koloche میان وعده آرد گندم، شکر، روغن Chocolate chip cookies.jpg
کوفته Kofteh غذا سبزیجات، گوشت، آب، برنج Koufte Ber.JPG
آلبالوپلو Albalo Polo غذا آلبالو، برنج، آب، سبزیجات فاىل:Ālbāloo polu (1).jpg
دلمه Dolme غذا گوشت، سبزی، برگ مو، سیب زمینی Yarpaq dolması.jpg
دمپختک Dampokhtak غذا برنج، رب، پیاز، روغن، فلفل Dampokhtak.JPG
رشته پلو Reshte Polo غذا گوشت، پیاز، کشمش، خرما
کوکو KoKo غذا سبزیجات، تخم مرغ، آرد، سیب‌زمینی Kookoo-sabzi.jpg
زرشک پلو Zershk Polo غذا مرغ، گوشت، برنج، رب، ادویه‌جات

Zereshk polo.jpg

سبزی پلو Sabzi Polo غذا برنج، سبزیجات، زعفران، ماهی

Sabzi polo.jpg

کتلت Kotlet غذا گوشت، سیب‌زمینی، پیاز، تخم مرغ

Kotleta.JPG

کلم پلو Kalam Polo غذا کلم، برنج، سبزیجات
کله جوش KalJosh غذا پیاز، کشک، زردچوبه، روغن، گردو
لوبیا پلو Loobiya Polo غذا باسمانی، برنج، لوبیا سبز، گوشت

Loobia Polo.jpg

میرزاقاسمی Mirza Ghassemi غذا بادنجان، ادویه‌جات، تخم مرغ، سبزیجات

Mirza-Qasemi dish.jpg

نخودپلو Nokhod Polo غذا نخود، برنج، حبوبات، سبزیجات
یتیمچه Yatimche غذا بادنجان، گوجه، سیب‌زمینی، پیاز

ایران اوستانان[دچينواچين]

ایران 31 تا اوستان داره.


آذربایجان شرقی ، آذربایجان غربی ، اردبیل ، اصفهان ، البرز ، ایلام ، بوشهر ، تهران ، چهارمحال و بختیاری ، خراسان جنوبی ، خراسان رضوی ، خراسان شمالی ، خوزستان ، زنجان ، سمنان ، سیستان و بلوچستان ، فارس ، قزوین ، قم ، کردستان ، کرمان ، کرمانشاه ، کهگیلویه و بویراحمد ، گلستان ، گیلان ، لرستان ، مازندران ، مرکزی ، هرمزگان ، همدان ، یزد.

مردم[دچينواچين]

پیشینهٔ تاریخی تمدن ایران واگرده به تمدنان عیلام، شهر سوخته، جیرفت و... ، ولی اون شروع تاریخ سیاسی جی آغاز ایران حکومت پادشاهی زمان ماد مین ایسه. شاهنشاهی ماد، ایران نخسین شاهنشاهی بو و هناویسی به عنوان ایران شروع تاریخ شاهنشاهی درنظر بیگیفته ببسته.

ایران امروزه جه اقوام زیادی من جمله :آذربایجانی(آذری)، کرد، لر، بختیاری، بلوچ، مازندرانی(مازنی)، گیلک، قشقایی، عرب، لک، تالشی، ترکمن، خلج، آشوری، کلدانی، مندایی(صائبی)، تات، گرجی، سیستانی، ارمنی، و یهودی تشکیل ببوسته.


ایران مین حدود ۲۰ تا زوان و ۱۱۰ تا گویش زبانی رواج داره و ایران پیله ترین گروه‌هان زوانیا فارسی، ترکی آذربایجانی، کردی، ترکمنی، گیلکی، مازندرانی، خلجی، تالشی، لری، بختیاری، عربی، بلوچی، لکی، دیلمی، تاتی، ارمنی، آشوری، مندایی، گرجی، عبری، کلدانی و غیره تشکیل دهه . ایران زوان رسمی و ایداری فارسی ایسه.

فارسی ایته جه زوانان شاخیه هند و اروپایی ایسه . براساس اصل پانزدهم ایران قانون اساسی کتابان درسی باید با ا زوان و خط ببه ، ولی ایستفاده جه زوانان محلی و قومی مطبوعات مین و رسانان گروهی و درس دان اوشان ادبیات مدارس مین ، کنار زوان فارسی آزاد ایسه.

قبل ایسلام دوره هان[دچينواچين]

بعد ایسلام دوره هان[دچينواچين]

ایران اوستانان

آذربایجان شرقی ، آذربایجان غربی ، اردبیل ، اصفهان ، ایلام ، بوشهر ، تهران ، چهارمحال و بختیاری ، خراسان جنوبی ، خراسان رضوی ، خراسان شمالی ، خوزستان ، زنجان ، سمنان ، سیستان و بلوچستان ، فارس ، قزوین ، قم ، کردستان ، کرمان ، کرمانشاه ، کهگیلویه و بویراحمد ، گلستان ، گیلان ، لرستان ، مازندران ، مرکزی ، هرمزگان ، همدان ، یزد.

«https://glk.wikipedia.org/w/index.php?title=ايران&oldid=53594» جي وأىته