چه گوارا

Wikipedia جي

ارنستؤ رافائل گوارا
ايته تاتايي {{{أصلي نام}}} ٚ جه
ايته تاتايي {{{أصلي نام}}} ٚ جه

اؤسطۊره‌اي چريک

بزارۊج ۱۹۲۸ ٚ ژۊئن ٚ ۱۴
بزاجيگا رؤساريؤ، سانتا فه، آرژانتين
دفن ٚ جيگا سانتا کلارا، کۊبا
باخي نامان چه‌، چه گوارا، اِل چه
پئر ؤ مار ارنستو گوارا لینچ

سلیا دئه لاسرنا

همسران هيلدا گاديا آکؤستا (۱۹۵۹-۱۹۵۵)
آلیدا مارچ (۱۹۶۷-۱۹۵۹)
زاکان ۵
ایمضا

ارنستؤ چه‌گوارا (ايسپانيایي مئن: Ernesto Che Guevara) آرژانتين ٚ مئن ٚ بچئه بؤبه ٚ پجشک أ چيريک أ ديپلؤمات أ مارکسيست بأني کۊبا ٚ انقلاب ٚ أصلي کسؤن ٚ جي بؤ. اۊن یته جوؤن ٚ دؤنش‌آمۊج (پجشکي رشته مئن) بؤ یأ نسايي آمريکا ٚ مئن سفر گۊد أ خلک ٚ ندأري یأ وشنأیي بأني ناخۊشي ٚ دئن ٚ دؤني کلنجار ٚ رۊحيه اۊن ٚ مئن جؤنأگيت. اۊن أوول گؤآتمالا ٚ ايجتماعي اصلاحات-ه گه خاکؤبؤ آربنز ٚ ریاست جؤمۊري ٚ دس بنا بؤبؤ گلأکت ولي خلي دنکت گه آربنز CIA ٚ سازمؤن ٚ کۊدتا ٚ دؤني ناچار وکت ديمه بؤشۊن. کۊدتایي گه یۊنایتد فرۊت ٚ پۊشتيني ره ترتيب دأن بؤبؤ. ألبت اي تفاق گوارا ٚ سياسي ايدٚؤلؤژي-ئه تثبيت بؤگۊد أ ايمه مکزیکؤسيتي ٚ مئن راؤل أ فيدل کاسترؤ ٚ أرأ ديمأديم بؤبؤ گه اۊشؤن ٚ ژۊئيه ٚ ۲۶ قيام-ه ورأکت أ همدؤني اۊشؤن ٚ أرأ بؤشؤ کۊبا. اي قيام ٚ هدف فۊلخنسيؤ باتيستا-آ (کۊبا ٚ ديکتاتؤر گه آمريکا ٚ یجؤنابؤ ایالات ٚ أجي بؤ) تأجين گۊدن بؤ. گوارا انقلابيۊن ٚ مئنأ پۊر محبۊب بؤبؤ یأ دۊوؤمي فرمانده ٚ درجه-أ هأگيت. اۊن دۊ سال چيريکي کلنجارؤن ٚ مئن (باتيستا ٚ عليه) گه کۊبا ٚ اينقلاب-ه باعثابؤ‌ پۊر مۊهم أ مؤثر بؤ. چه‌گوارا ايسه دۊنیا مئن یته حيماسي سمبؤل ٚ جي عامه ٚ دابؤن ٚ مئن شنأخته‌بؤ هيسه.

اينقلاب ٚ پسي گوارا جديد ٚ دؤلت ٚ مئن تتريج محوري نخشؤن ٚ مسئۊل بؤبؤ. مؤنه ٚ ره تجديد ٚ نظرات ٚ بررسي، اينقلابي عدليه‌أن ٚ مئن ٚ جنگي جنایت-ه محکۊم بؤبؤرؤن ٚ تيروارؤن، کۊبا ٚ سوادآمۊجي ٚ نهضت ٚ رابري، فعاليت مللي بانک ٚ رئيس ٚ عۊنوؤن ٚ جي، کۊبا ٚ مؤسلح ٚ قۊوا ٚ یؤمۊجشي کارکيا هيتأن کۊبا ٚ سۊسياليسم ٚ نماینده بين‌المللي سفرؤن ٚ مئن گه نؤم بؤرده شأنه. ايته‌چي مؤقعيتؤن اۊن-ه قادر گۊدن تا مۊهم ٚ مسائل ٚ مئن فی‌المثل کۊبا ٚ شبه‌نظامي‌ئن ٚ تعليم گه خۊکؤن ٚ خليج ٚ فگن ٚ مئن مؤفق بؤن یا شؤروي ٚ هسته‌اي-بالستيک ٚ مۊشکؤن ٚ اينتقال کۊبا-آ گه کۊبا ٚ مۊشکي کارسنه-أ ۱۹۶۲ ٚ مئن مۊنجرابؤ محوري نقش دأشته بۊن. بأني اۊن یته خؤجير ٚ نويسا یأ خاطره‌نويس بؤ گه اۊن ٚ نؤمي آثار ٚ جي چيريکي جنگ ٚ رانما یأ ماتؤرسيکلت ٚ خاطرات-ه شأنه نؤم بؤردن. اۊن ٚ مۊطالعات أ بؤمۊته‌أن مارکسيسم-لنينيسم ٚ سر اۊن-ه اي باور-ه برسأدنه بؤ گه سۊوؤمي جهان ٚ وابسسه‌یي یأ پس‌دکش أمپراليسم أ نٚؤاستعمار هيتأني دؤرأچئه سرمایه‌داري ٚ دؤني هيسه گه اۊن ٚ چاره پرؤلتري اينترناسۊناليسم أ جهاني اينقلاب هيسه. چه‌گوارا ۱۹۶۵ ٚ مئن اينقلاب ٚ صدۊر ٚ ره کۊبا-آ ترک بؤگۊد. اۊن أوول کؤنگؤ ٚ مئن سيمبا ٚ قيام-ه ورأکت ولي نامؤفقي پسي خۊ هأکش‌وکش-ه بۊليوي مئن سرأگيت. دسأخر اۊ کيشور ٚ أرتش CIA ٚ سازمؤن ٚ بال زأن ٚ جي گوارا-آ بگيت أ توأتۊندي اعدام بؤگۊد.

نظرات گوارا یأ اۊن ٚ ميراث ٚ سر مۊتفاوته اۊن یته جرگه ٚ ره مۊحترم أ اۊیته ٚ ره منفۊر هيسه. اي تناقص-ه شأنه پۊر تيندار ٚ زيندگي‌نؤمه‌أن أ خاطرات أ وانيويسؤن أ مۊستندؤن أ مزقؤنؤن هيتأن فيلمؤن ٚ مئن دئن. گوارا ٚ شهادت یته تۊغامندبؤ دؤخؤن کلنجار گۊدن طبقاتي ايختلافات ٚ أرأ بأني اۊن ٚ تلاش نٚؤانسان-ه چاکۊنش ٚ ره گه ماددي مشوقه‌أن ٚ تأد أخلاقي أهداف ٚ دؤني حرکت کۊنه، اۊن-ه چپ ٚ قيامؤن ٚ سمبؤل أ اؤلگۊ چاؤده. ولي راس‌دفرازؤن گوارا' اقتدارخازي یأ خۊشۊنت-ه سياسي رقيبؤن ٚ أرأ مۊتهم کۊنن. اي اختلافات ٚ دؤبؤن ٚ أرأ تایم ٚ مجله اۊن-ه بيستؤمي قرن ٚ تأثيرنأنکس‌ترینؤن ٚ ۱۰۰ نفره ٚ ليست ٚ مئن دنأ دأره. هيتأني مريلند ٚ هۊنر ٚ دؤنشگه ٚ مؤسسه ٚ قؤلي اۊن ٚ تاتايي گه آلبرتؤ کؤردا بگيتأره یأ اؤسطۊره‌اي چيريک نؤم دأره دۊنيا ٚ نؤمي‌ترين عکس هيسه.

نسایي آمريکا ٚ وضعيت گوارا ٚ پيشي[دچينواچين]

لاتين ٚ آمريکا (تقريباً هۊ نسايي آمريکا محدۊده-أ گۊنن گه مئن‌آمريکا-آ ني تۊنه شامل بؤبۊن) بيستؤمي قرن ٚ أوولي نيمه ٚ مئن، اينقلابي یأ ايصلاح‌طلب قيامؤن أ کالنجارؤن ٚ شاهد بؤ. مکزيک ٚ ۱۹۱۰ ٚ اينقلاب، تۊنه اي قيامؤن ٚ أوولي بؤبۊن أ اي قيامؤن، آمريکا ٚ مردۊمي ائتلاف، پرۊ ٚ مئن ؤ دمؤکرات ٚ حرکت ونزؤئلا مئن ٚ مۊسؤنچي ٚ قیامؤن ٚ همرأ دۊمباله بگيت. اي قيامؤن ٚ أهداف سياپۊس آدمئن، فقرا، بي‌سوادؤن أ استثمار بؤبؤکسؤن ٚ وضعيت-ه بئیتراؤدن بؤن. ولي هندئه، حاکم ٚ طبقه قوي بؤ یأ تۊنس خۊ وضعيت ٚ جي دأشتدأري بؤنه. آمريکا ٚ یجؤنأبؤ ايالات دگردش ٚ أرأ مۊخالف بؤ یأ هيتأني قاره ٚ خلک ٚ مئن ايطأت أ تابعيت ٚ حس دؤبؤ. هيندؤني دگرسن ٚ روٚش کۊندأکۊند پيش-أشؤ.[۱]

آرژانتين ٚ مئن، نظامي قۊوا ۱۹۴۳ ٚ مئن کۊدتا بؤدن أ نتيجتاً، قۊدرت خۊآن پرؤن-ه برسئه. اۊن ٚ رياست جؤمۊري أوولي دۊ سال ٚ مئن، رفاه ٚ سطح أ حؤقۊق-ه جؤر شؤن ٚ جي همرا بؤ ولي جهؤني وقایع آرژانتين ٚ مئن یته بۊحران ٚ باعيث بؤبؤ. دۊوؤمي جهاني جنگ ٚ پسي، آمريکا مارشال ٚ طرح-ه کؤمؤنيسم ٚ عليه اۊرۊپا ٚ مئن بنا بگيت. من‌جۊمله مارشال ٚ طرح ٚ بينه‌أن، اۊرۊپا ٚ خأسه‌بؤ غلله-أ تهيه بؤ گه باعث بۊنأبؤ آرژانتيني گه اۊن ٚ ايقتصاد کيشاورزي سر مبتني بؤ خۊ أصلي بازارؤن-ه چيکأده. شأردؤبؤرؤن ٚ جمعيت ٚ جؤر شؤن-أني کيشاورزي صادرات ٚ سر أثر بنأ چؤن محصۊل ٚ مصرف کيشور ٚ مئن جؤر بؤشؤ بؤ. أصلي کالاٰن ٚ دنئه‌بؤن ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۲ ٚ مئن قيمتؤن ٚ جؤر شؤن ٚ باعث بؤبؤ یأ دسأخر پرؤن ۱۹۵۵ ٚ مئن یته نيظامي کۊدتا جي قۊدرت ٚ جي بکت أ تبعيد-أبؤ.[۲] کۊبا مئن فۊلخنسيؤ باتيستا یته کۊدتا جي ۱۹۵۲ ٚ مئن قۊدرت-ه چيکأگيت أ نيظامي ديکتاتؤري-ئه سرأگيت. هۊ زمت کيشور ٚ جمعيت ٚ يک سۊوؤم فقير محسۊب بؤن أ مئن ٚ قشر ناراضي یأ ناراضي‌تر بؤ دؤبؤن. دؤبؤ-رژيم خلک ٚ ور سرکۊتۊنا یأ فاسد محسۊب بؤ یأ خلک-ه خۊ همرأ بيگؤنه چاؤده بؤ. اۊ عهد کۊبا ۶,۳ ميلیۊن جمعيت دأشت. اي کشور ٚ ناخالص تؤليد ٚ سرؤنه لاتين ٚ آمريکا مئن سۊوؤمي مقام-ه دأشت، أمما جير أ دسپيرا ٚ قشر بأني حاکم أ ثروتمندؤن ٚ طبقه ٚ مئنأ پۊر ايختلاف نيأ بؤ. کۊبا ٚ خۊرتاو-ه پيلا زمي‌دارؤني چيکأیته دأشتن گه کيشاورزي محصۊلات ٚ صادرات ٚ مئن دؤبؤن. زيوش ٚ سطح ٚ اختلاف هاوانا یأ دئبأخي شرؤن ٚ مئنأ هيتأني شأري يأ رۊستایي منطقه‌أن ٚ مئنأ پۊر دئه‌شا بؤ.


[۳]

زيندگي ٚ أوایل[دچينواچين]

أصل ٚ نسب[دچينواچين]

ارنستؤ گوارا، ارنستؤ گوارا لينچ أ سليا دئه لاسرنا ٚ پئنشته وک‌وچه مئن أوولي وچه بؤ. اۊن ۱۹۲۸ ٚ ژۊئن ٚ ۱۴ ٚ مئن آرژانتين ٚ رؤساريؤ ٚ مئن یته جؤر ٚ طبقه خؤنواده ٚ مئن چئن بؤبؤ.[۴] گوارا‌ ٚ پئر صنأتگر أ مئمار بؤ. اۊن مئماري رشته مئن تحصيل بؤده بؤ ولي هرگي مؤفق نؤبؤ خۊ مدرک-ه هأیره. گوارا ٚ پئر ايسپانيایي نسب أ اۊن ٚ مار أني ايرلندي نسب دأشت[۵] أ اۊن ٚ نسل لۊئيس ماريا پرالتا (ثروتمند ٚ زمي‌دار أ سن‌خؤزه کاليفرنيا ٚ شأردار، نؤنزهؤمي قرن ٚ أوایل ٚ مئن)' رسئه. خؤآن آنتؤنيؤ گوارا، چه‌گوارا ٚ پئر ٚ پيلاپئر، آرژانتين-ه طيلا دؤني ترک بؤگۊد تا بؤشۊن کاليفؤرنيا. اۊیه یته مکزيکي زنکه همرأ ايزدواج بؤگۊد. اۊشؤن ٚ وچه، رؤبرتؤ گورا کاسترؤ، کاليفؤرنيا مئن دۊنیا بۊمأ یأ آرژانتين-ه وگردس. رؤبرتؤ گوارا، آنا ايزابل لينچ ٚ أرأ گه آرژانتين ٚ شي بؤ ولي ايرلندي نسب دأشت، ازدواج بؤگۊد أ گوارا ٚ پئر ايشؤن ٚ وچه بؤ.[۶] گوارا ٚ پئر، گوارا ٚ أزازيلي دؤني بؤته دأره: «اۊ چي گه خأن بؤدؤنين، اينه گه مي پسر ٚ رکؤن ٚ مئن ايرلندي شۊرشئن ٚ خۊن روٚنه.[۷]

سليا دئه لاسرنا ئي ليوزا، ارنستؤ گوارا ٚ مار، یته ثروتمند ٚ خاندؤن ٚ مئن گه ايسپانيایي نسب دأشتن پيلا وابؤبؤ بؤ. اۊن جۊوؤني مئن خۊ پئر ٚ مار-ه اٚز دس بدأ یأ ۲۱ سالگي مئن (هۊ سالي گه ارنستؤ چئن بؤبؤ) یته پيلا ارثيه اۊن-ه برسئه. سليا دئه لاسرنا یته دۊخترؤنه کاتؤليک مدرسه مئن فارغ‌التحصيل بؤبؤ بؤ.[۸] گوارا ٚ نؤم شيناسنؤمه ٚ مئن «ارنستؤ گوارا» بؤ، ولي گاگلف «دؤ لا سرنا» یا «ينچ» ٚ پسدچکؤن ٚ همرأني بنويشته بؤبؤ نأ.[۹]

گوارا (چپ ترين) ؤ اۊني خانواده ۱۹۴۴ ٚ مئن

گوارا ٚ دۊنیا همأن ٚ جي خلي دنوأرسه بؤ گه اۊن ٚ خانواده گوارا ٚ پئر ٚ کار ٚ دؤني سان ازديرؤ-ؤ نقل ٚ مکان بؤدن. هۊ شأر ٚ مئن بؤ گه ارنستؤ ٚ والدين بفأمسن اۊن آسم دأره. اۊن-ه درمؤن گۊده منسن ٚ پسي مجبۊر-أ بؤن آو ٚ هوا دؤني آلتا گراسيا-آ (کۊردؤبا اۊستؤن ٚ مئن، آرژانتين ٚ مئنأ واقع بؤبه) هندئه نقل ٚ مکؤن بؤنن. گوارا یأ اۊن ٚ دۊته خاخۊر أ برأرؤن هۊ شأر أ ايمه هۊ اۊستؤن ٚ نيشتنگا ٚ مئن پيلا وابؤن. اۊ منطقه ٚ خۊشک ٚ هوا گوارا ٚ وضعيت ٚ بهبۊد ٚ مئن مؤثر واقع بؤبؤ ولي آسم اۊن-ه تا اۊن ٚ زيوش ٚ تۊمؤنأکۊن رهأ ندأ. گوارا ٚ خؤنواده چپ‌‌خیٚز عقاید دأشتن أ هيدؤنی اۊن کم ٚ سنين ٚ جي مۊختلف ٚ سياسي مکتبؤن ٚ أرأ آشنا بؤبؤ[۱۰] یأ اۊن ٚ أطراف ٚ دؤبؤ آدمئن ٚ بؤته‌چي طبق «نزيکي حس برمۊجؤن أ فقيرؤن ٚ أرأ» اۊن ٚ مئن شکل بگيت.[۱۱] اۊن ٚ پئر جؤمۊري‌طلبؤن ٚ سرسخت ٚ طرفدارؤن ٚ جي، ايسپانيا ٚ داخلي جنگ ٚ مئن بؤ یأ أغلب خۊ خؤنه ٚ مئن جنگ ٚ مجرۊحا-بؤ سالداتؤن ٚ جي پذيرایي گۊد.[۱۲]

با اينگه آسم ٚ شديد ٚ حملات گورا-آ دگزأنه ورجشي رشته‌أن ٚ مئن من‌جۊمله سيناو، فۊتبال، گؤلف أ تيرتوأدی مئن مؤفقيت-ه برسئه یأ هیتأنی دۊچرخه‌سواري ٚ مئن خئلي استقامت دأشت.[۱۳] اۊن ۱۵ نفره ٚ راگبي‌ئه خئلي خۊش دأشت[۱۴] أ فلای‌هاف ٚ پؤست ٚ مئن بۊئنؤس آیرس ٚ دؤنشگه ٚ باشگا ره کأکي گۊد.[۱۵] اۊن ٚ خشن أ تهاجۊمي سبک ٚ دؤني راگبي مئن، اۊن ٚ نؤم-ه فۊسر (ترکيبي خشن أ اۊن ٚ مار ٚ فاميلي یأني دئه لاسرنا جي)[۱۶] بنأ بؤن. انريکه مارتين، گوارا ٚ نؤجوؤني سروند ٚ رخيبؤن ٚ جي، اۊن-ه «واقعي دۊست کۊمک‌احتياج بؤن ٚ مؤقؤ» یاد هأوره یأ گۊنه گه «هرگي اۊن ٚ عصبانيت دۊ دئقه ٚ جي ويشتر دکشئه ننأبؤ». گوارا وختي نؤجوؤن بؤ پئر ٚ مار اۊن ٚ شي کسن ٚ جي سيفا وابؤن.[۱۷]

گواراٰ فکري یأ أدبي گرایشؤن[دچينواچين]

گوارا شطرنج-ه خۊ پئر ٚ جي بيؤمۊت أ ۱۲ سالگي جي شطرنج ٚ محلي مسابقات ٚ مئن شرکت گۊد. بلۊغ ٚ سروند أ زيندگي طۊل ٚ مئن شعر-ه، خصۊصا پابلؤ نرۊدا، جان کيتس، آنتؤنيؤ ماچادؤ، فدريکؤ گارسيا لؤرکا، گابريلا ميسترال، سزار وایهؤ یأ والت ویتمن ٚ آثار-ه خلي خۊش دأشت. اۊن تۊنس «اگر...» ٚ شعر-ه رؤديارد کيپلينگ ٚ شي بأني «مارتين فيرؤ» خؤزه هرناندز ٚ شئه حفظکئه بؤخؤنه.[۱۸] گوارا ٚ خؤنه ٚ مئن تقريب‌وري سۊ هيزارته جلد کيتاب دؤبؤ گه اۊن-ه اي ايمکؤن-ه دأ به عۊنوان ٚ یته مشتاق ٚ کيتاب‌خؤن تۊنسه‌بۊن مۊختلف ٚ نويساٰن ٚ أثرؤن-ه مطالعه بؤنه. اۊن ٚ مؤرد ٚ علاقه نويشتنکسؤن، کارل مارکس، ويليام فاکنر، اميليؤ سالگاري، آندره ژيد أ ژۊل ورن بؤن[۱۹] أ هيتأني جواهر لئل نهرؤ، آلبر کامؤ، فرانتس کافکا، ولاديمير لنين، ژان پل سارتر، فريدريش انگلس، آناتؤل فرانس، اچ.جي.ولز أ رابرت فراست-ه ني خۊش دأشت.[۲۰]

چه چۊن خۊ کۊشتأکي جي پۊر مطالعه دأشت أ بأضي پيلا کسؤن ٚ نظریات-ه خۊش وٚیته بؤ، دؤنش‌‌وامۊجؤن ٚ أرأ ورس-بنيش دأشت أ گاگلف اۊن ٚ اطلاعات ٚ جؤر دؤبؤن بأضي دؤنش‌‌وامۊجؤن-ه دگزأنه، ولي کلاً اۊشؤن ٚ أرأ خۊجيرچي ايرتباط دأشت. یه رۊ یته دؤنش‌‌وامۊجؤن ٚ جي گوارا جي سؤال کۊنه گه «چره یته سياسي حئزب-ه مؤلحق نؤبۊني؟» چه جؤو-أدنه «اٚگه تي گب ٚ منظۊر اينه گه دکم خياوؤن تا مره راحت بؤکۊشن هيچ‌وخت اي کار-ه نؤنم، مۊ وختي اي کار-ه کۊنم گه مي دس أسلحه دؤبۊن.»

سند ٚ جؤر شؤن ٚ أرأ گوارا لاتين ٚ آمريکا ٚ نويساٰن-ه، اۊراسيا کيرؤگا، چيرؤ آلگريا، خؤرخه ايکازا، رؤبن راديۊ یأ ميگل آنخل آستؤرياس-ه علاقه پیدا گۊد. اۊن خۊ مؤرد ٚ علاقه نويشتنکسؤن ٚ ايده‌أن-ه خۊ یاددرگئن دفترئک ٚ مئن ثبت گۊد. من‌جۊمله بۊدا یأ أرسطۊ ٚ تحليلي تشريحات، برتراند رابل ٚ تحليل تۊغا یأ وطن‌پرستي ٚ سر، جک لندن ٚ نظريات جامئه یأ نيچه ٚ نظريات مرگ ٚ سر-ه. اۊن هيته‌أني زيگمؤند فرؤید-ه خۊش وٚیته بؤ یأ مۊختلف ٚ مؤضۊعات ٚ سر خاو أ ليبيدؤ تا نارسيسيسم أ اديپ ٚ عۊقده ٚ ره اۊن-ه ارجاع دأ. مؤرد ٚ علاقه رشته‌أن اۊن ٚ شي فلسفه، مأندسي رياضيات، سياسي علمؤن، جامعه‌شينأسي، تاريخ أ باستؤن‌شينأسي بؤن.[۲۱]

یته محرمؤنه گؤزارش ٚ مئن سي‌ئی‌آ سازمؤن ٚ جي ۱۹۵۸ ٚ فوريه ٚ ۱۳ ٚ مئن، گه گوارا علاقه‌أن ٚ سر أنجؤم بٚیته ٚ مئن بنويشته نيأ: «اۊن خۊب مطالعه بؤگۊد دأره» أ ايمه گۊنه « چه گوارا یته لاتين عنوان ٚ جي نسبتا منورالافکار هيسه».[۲۲]

ماتؤرسيکلت[دچينواچين]

ارنستؤ گوارا ؤ آلبرتؤ گرانادؤ، آمازؤن ٚ رۊخؤنه ٚ ور

۱۹۴۸ ٚ مئن گوارا تحصيل پجشکي رشته ٚ مئن ٚ ره بۊئنؤس آیرس ٚ دؤنشگه-أ بؤشؤ. اۊن ٚ عطش دۊنیا ٚ مۊتن ٚ ره مۊنجر-أبؤ دۊ دار موقتا دؤنشگه-أ رهأ بده تا سفر بؤنه. سفرؤني گه اۊن ٚ نظر-ه نسبت به خؤره یأ لاتين ٚ آمريکا ٚ سياسي وضعيت أساساً دگردأنه. گوارا خۊ أولي سفر-ه ۱۹۵۰ ٚ مئن سرأگيت أ تنأکئه خۊ دۊچرخه ٚ أرأ گه اۊن ٚ سر یته کۊچئه ٚ ماتؤر نصب بؤده بؤ ۴,۵۰۰ کيلؤميتر-ه آرژانتين ٚ کلسایي بينه‌أن ٚ مئن سفر بؤگۊد.[۲۳] هندئه ۱۹۵۱ ٚ مئن یته ۹ ماهه سفر ٚ مئن ۸۰۰۰ کيلؤمتر-ه نسایي آمريکا مئن ماتؤرسيکلت ٚ جي طی بؤگۊد. اي سفر ٚ ره اۊن یه سال تحصيل ٚ جي مرخصي هأیته بؤ یأ خأس خۊ رخيب آلبرتؤ گرانادؤ ٚ أرأ داوطلب‌بؤ دۊ هفته آمازؤن ٚ رۊخؤنه ٚ ور پرۊ جذامئن ٚ أرأ سان پابلؤ ٚ مئن بئسه.[۲۴] اي سفر ٚ مئن چه یأ اۊن ٚ رفئق مسير ٚ مئن کار گۊدن تا خۊ احتیاجات-ه کيل-أدن أ ايمه هندئه را دکت نأبؤن. شيلي مئن چاکؤیماتا مٚرس ٚ مأدن ٚ مئن مأدنچئن ٚ کار ٚ شرایط گوارا-ا عصبي بؤگۊد. هۊتأن شؤوکي ديمأديمي آتاکاما بيابؤن ٚ مئن یته تحت ٚ تعقيب ٚ کؤمؤنيست ٚ زؤج ٚ أرأ گه حتي یته پؤتۊ-ني ندأشتن اۊن-ه متأثر چاگۊد. گوارا ايشؤن-ه «کاپيتاليستي استثمار ٚ گۊشت ٚ خۊن ٚ جي قۊربانئن» تؤصيف بؤگۊد.[۲۵] اۊن هيتأني ماچؤپيچؤ ٚ جؤرأ شديد ٚ فقري أرأ مۊواجه وابؤ گه رۊستایي یأ ديۊرأکته شرؤن ٚ مئن دؤبؤ. اۊیه کيشاورزؤن سرمایه‌دارؤن ٚ کۊچئه ٚ زمي‌ئن ٚ سر کار گۊدن.[۲۶] سفر ٚ دۊماله مئن رفاقت جذامئن ٚ ؤردۊگا حاضرؤن ٚ مئنأ اۊن ٚ سر أثر بنأ یأ بؤته دأره: «والاترين اينسؤني یجؤنایي یأ وفاداري ايته‌چي تنئا یأ بي‌اۊمي کسؤن ٚ مئنأ ديار-أبۊنه».[۲۷] گوارا ماتؤرسيکلت ٚ خاطرات-ه اي سفر ٚ مئن بنويشته دأره. اي أثر ايمه نيؤیؤرک تایمز ٚ پۊرفۊرۊش‌ترين کيتابؤن ٚ ليست ٚ مئن دکت أ ۲۰۰۴ ٚ مئن یته فيلم هي نؤم ٚ أرأ یأ هۊن ٚ طبق چاؤدن بؤبؤ گه جوایزئم هأگيت.[۲۸]

گواراٰ سفرؤن ۱۹۵۲ ٚ مئن، سۊرخ ٚ فلش هوایي مسيرؤنه نۊشؤن دنه

گوارا ۲۰ رۊز ٚ مئن آرژانتين، شيلي، پرۊ، اکوادؤر، کؤلؤمبيا، ونزؤئلا، پاناما یأ ميامي‌ئه بؤمۊت أ ايمه بۊئنؤس آیرس-ه وگرس.[۲۹] سفر ٚ تۊمؤنأکۊن لاتين ٚ آمريکا-ا سيفا‌ ملل ندئه‌ یأ اۊن-ه مۊتحد أ یته ايستراتژي نيازمند قاره ٚ آزایي ره دؤنس. لاتين ٚ آمريکا منطقه‌اي بيدۊن ٚ سامؤنسر أ مؤشترک ٚ ميراث ٚ دارا بؤ گه اي اٚمر اۊن ٚ اينقلابي کۊنۊشؤن ٚ سر پيشایين سالؤن ٚ مئن أثر بنأ. گوارا آرژانتين-ه وگرسن ٚ پسي خۊ تحصيلات-ه تۊمؤنأگۊد أ ۱۹۵۳ ٚ ژۊئن ٚ مئن خۊ دۊکتۊرا-ا هأیته. گوارا ايمه بؤگۊت دأره مي اي سفرؤن لاتين ٚ آمريکا مئن مۊنجر-أبؤن «فقر أ وشنأیي یأ ناخۊشي» ٚ أمرأ نزيک ٚ تماس دأشته‌بۊم. مسائلي گه سبب بۊنه والدين «پۊل ٚ کمبۊد ٚ دؤني منسه‌بۊن خۊ وچه-أ مۊداوا بؤنن» یا اينگه پئر «بؤهت ٚ ناشي وشنأیي یأ مۊستمر مۊجازات ٚ جي دؤني» خۊ وچه ٚ چيکأشؤن-ه بي‌أهميت دئه. گوارا ٚ بؤتأر ٚ طبق اي بؤمۊته‌أن مۊنجر-أبؤن اۊن نتيجه بٚیره گه «اي اٚفراد-ه بال زأن» ٚ ره وأني پجشکي حؤزه ٚ جي دربيه یأ سياسي مسلح‌بؤ کلنجار ٚ صحنه مئن دکه.[۳۰]

گۊآتمالا، آربنز أ یۊنایتد فرۊت[دچينواچين]

۱۹۵۳ ٚ ژۊئيه ٚ ۷ ٚ مئن گوارا هندئه سفر-ه سرأگيت. اي مرته بۊليوي، پرۊ، اکوادؤر، پاناما، کاستاريکا، نيکاراگؤئه، هندۊراس أ السالوادؤر-ه بؤشؤ. ۱۹۵۳ ٚ دسأمبر ٚ ۱۰ ٚ مئن گۊآتمالا ٚ ره را دکتن ٚ پيشي، گوارا سان خؤزه ٚ جي،ع کاستاريکا مئن پیؤمي خۊ عممه، «بئاتريز» ٚ ره برسأدنئه یأ اۊن-ه خۊ اٚفال ٚ جي واخبر چاگۊد. اۊن نؤمه ٚ مئن خۊ سفر ٚ جي یۊنایتد فرۊت ٚ کمپاني قلمرؤ مئن بنويشت أ قانع بؤبه گه اۊشؤن ٚ کاپيتاليستي نظؤم شرير هيسه.[۳۱] اۊن اي فگنا لحن ٚ جي خأس خۊ مۊحافظه‌کارتر نزيکؤن-ه برٚمأنه. نؤمه ٚ آخرسر گوارا ژۊزف استالين ٚ عکس-ه گه تازکئه بؤمۊرده بؤ قسم یاد کۊنه تا اي «اۊختاپۊسؤن» ٚ مۊغۊب بؤن ساعتي چؤم نزنه.[۳۲] هۊ ماه ٚ مئن گوارا گۊآتمالا-ا برسئه. اۊیه رئيس‌جؤمۊر، «خاکؤبؤ آربنز»، گه یته دمؤکراتيک دؤجينش ٚ مئن اينتخاب-أبؤبؤ بؤ خأسه یه پأره ايقدامات ٚ جي، اٚرضي ايصلاحات ٚ مۊسؤنچي، لاتيفۊنديست (پيلا کأشته‌شا یأ ورزگري زيمي‌ئن ٚ تعلق یته فرد-ه) نظؤم ٚ قال-ه بؤجه. نتيجتاً آربنز یته وتأر ٚ برنؤمه-أ سرأگيته بؤ گه اۊن ٚ طی تمؤم ٚ وسيع ٚ أراضي بينه‌أن گه تحت ٚ کشت نؤبؤن مۊصادره یأ اۊ کيشاورزؤني-ئه گه ز‌مي‌زوار ندأشتن-ه تعلق گيت. یۊنایتد فرۊت منطقه ٚ پيلاترين زمي‌دار بؤ گه بقيه ٚ جي ويشتر تحت‌تأثير قرار گيته نأبؤ. آربنز ٚ دؤلت اۊشؤن ٚ جي ۰۰۰’۹۱ هکتار نکأشته‌بؤ زمي مۊصادره بؤگۊد. گوارا گه گۊآتمالا ٚ وضعيت ٚ جي راضي بؤ تصميم بگيت هۊیه ساکن-أبۊن تا «هرچي گه یته واقعي اينقلاب-ه تبديل بؤن ٚ ره نياز هيسه دس پيداؤنه.[۳۳]

گۊآتمالاسيتي مئن گوارا، هيلدا گادآ آکؤستاٰ أرأ آشنا وابؤ. اۊن یته پرۊيي ايقتصاددؤن بؤ گه ٚ آمريکا ٚ مردۊمي ائتلاف ٚ چپ‌‌دفراز قيام (APRA) ٚ أعضا ٚ عۊنوؤن ٚ جي، سياسي روابطي دأشت. گادا، گورا-ا آربنز ٚ دؤلت ٚ چنته بلندمرتبه‌ مقامات ٚ أرأ آشنا بؤگۊد. اۊن هيتأني یته جرگه کۊبا ٚ تبعيدئن ٚ جي گه مؤنکادا ٚ پادگؤن-ه فگن گۊدن ٚ دؤني «سانتياگؤ د کۊبا مئن به تاريخ ٚ ۱۹۵۳ ٚ ژۊئيه ٚ ۲۷» تبعيد بؤبؤ بؤن أ فيدل کاسترؤ ٚ أرأ ايرتباط دأشتن آشنا بؤبؤ. هي زمت بؤ گه گوارا خۊ مأرۊف ٚ لقب-ه یأني [چه] «رایج ٚ دؤخؤندن ٚ حرف آرژانتين ٚ مئن، مۊختلف ٚ معاني همرأ «سلام!»، «رفئق» أ غیره ٚ مۊسؤنچي»، مشهۊر-أ بؤ.[۳۴] گۊآتمالا مئن اقامت ٚ مؤقؤ گوارا دئبأخي مئنأآمريکا ٚ تبعيدئن ٚ جي ني بهره‌مند بؤبؤ. ايشؤن ٚ یکي هلنا ليوا د هؤلست بؤ گه گوارا غذا یأ جک ٚ جا دؤني یاري رسأدنئه.[۳۵] د هؤلست، گوارا ٚ اٚرأ خۊ رۊسيه یأ چين ٚ سفرؤن ٚ سر مارکسيسم ٚ مۊطالعه ٚ ره بؤگۊ-بؤشتؤو گۊد أ هيتأني گوارا یته شعر «Invitación al camino» ٚ نؤمي‌-ئه اۊن-ه تقديم-أگۊد.[۳۶]

۱۹۵۴ ٚ مئی یته محمۊله سۊوۊک ٚ تۊپخؤنه‌اي أسلحه‌أن ٚ حاوي چکؤسلؤواکي ٚ کؤمؤنيستي کيشور ٚ جي پؤرتؤ بارؤريۊس ٚ مئن آربنز ٚ دؤلت-ه تحويل دأن بؤبؤ.[۳۷] نتيجتاً آمريکا يجؤنأبؤ ايالتؤن — گه ۱۹۵۳ ٚ سال ٚ جي رئيس جؤمۊر دوایت آیزنهاور ٚ دسسۊر ٚ طبق آربنز-ه گئنتن ٚ دۊمبال دؤبؤ — راديؤ یأ تبليغاتي بؤرؤشۊر ٚ کارأیتن ٚ جي ضد ٚ آربنز پرؤپاگاندا-ا گۊآتمالا مئن تقويت ٚ بؤگۊد أ ناشيناس ٚ هوامۊجؤن ٚ جي اۊ کيشور-ه بؤمب‌فؤکۊن بؤگۊد. [۳۸] ایالات ٚ متحده هيتأني یته جرگه گۊآتمالایي پناهندگؤن أ مؤزدۊران-ه کارلۊس کاستيلؤ آرماس ٚ رابري جي جهت ٚ آربنز ٚ دؤلت ٚ خلع بال زأ. دسأخر ژۊئن ٚ ۲۷ ٚ مئن آربنز استعفا بدأ.[۳۹] اي اٚمر آرماس أ اۊن ٚ نيرؤن-ه گه CIA ٚ تحت ٚ حمایت بؤن پيش شؤن ٚ ايمکؤن-ه گۊآتمالا ٚ مئن مهیا چاگۊد أ اۊشؤن أني یته نيظامي خۊنتا ۷ ٚ ژۊئيه ٚ مئن را درگئنتن گه آرماس-ه به عۊنوؤن ٚ ريئيس ٚ جؤمۊر دؤجئه. آرماس ٚ رژيم خۊ قۊدرت ٚ تحکيم ٚ ره اۊشؤني گه کؤمؤنيست بؤن ظن-ه دأشتن دسگير أ ئدؤم بؤگۊد. کارگري اتحاديه‌أن-ه دؤبۊسئه یأ آربنز ٚ بنأر ٚ أرضي ايصلاحات-ه ملغي اعلام بؤگۊد.[۴۰]

گواراٰ سفرؤن ٚ نخشه 1953 تا 1956

گوارا-آ وأس گه آربنز ٚ دؤلت ٚ حيمایت ٚ ره، کالنجار بؤنه یأ جوانان ٚ شبه‌نظؤمئن-ه گلأکت. ولي جرگه ٚ تعلل، اۊن-ه عصباني بؤگۊد أ نتيجتاً خۊ پجشکي وظایف-ه وگردس. کۊدتا ٚ پسي، اۊن هندئه کالنجار ٚ ره داوطلب بؤبؤ أمما خلي دنکت گه آربنز، مکزيک ٚ سفارت ٚ پناهندگي پسي، خۊ خارجي حامي‌ئن ٚ جي تقاضا بؤگۊد کيشور-ه ترک بؤنن. گوارا ٚ هأکش‌وکشؤن مۊقاومت ٚ ره، کۊدتا ٚ حامئن ٚ توجه-أ جلب بؤگۊد أ اۊشؤن اۊن ٚ قتل ٚ ره برنؤمه دچئن.[۴۱] هيلدا گادآ آکؤستاٰ دسگيري ٚ پسي، گوارا آرژانتين ٚ سفارت‌خؤنه-أ پناهنده بؤبؤ یأ تا چن هفته گه اۊن-ه کشور ٚ جي خرۊج ٚ مجوز أ سفر مکزيک-ه بدأن، هۊیه بئسأ.[۴۲] آربنز ٚ کنأر شؤن أ آرماس ٚ راست‌گرا ديکتاتؤري ٚ تأسيس، آمريکا ٚ تصوير-ه یته أمپراليستي قۊدرت ٚ عنوؤن ٚ جي چه‌گوارا ٚ ذهن ٚ مئن تقويت بؤگۊد گه هر دؤلت ٚ همرأ گه خأسه‌بۊن لاتين ٚ آمريکا یا دئبأخي تؤسعه‌دؤبؤ ٚ کيشورؤن ٚ ايقتصادي یأ ايجتماعي بي‌عدالتئن-ه دۊرۊسا کۊنه ٚ همرأ، مۊخالفت کۊنه.[۴۳] گوارا اۊ کۊدتا ٚ باره گۊنه:

لاتين ٚ آمريکا ٚ آخري انقلابي دمؤکراسي – خاکؤبؤ آربنز ٚ دؤلت – یجؤنأبؤ ايالات ٚ سرد أ عمدي فگن ٚ دؤني ديشکس. کۊدتا ٚ ديار ٚ رابر، وزير ٚ خارجه، جان فاستر دالس بؤ شخصي گه طی ٚ تصادؤفي غیرمحتمل یۊنایتد فرۊت ٚ سهامدارؤن أ نماینده‌‌أن ٚ جي هيسه.[۴۴]

گوارا ٚ عقيده اي مبني سر یأني مارکسيستي گه مۊسلح‌بؤ کالنجار ٚ جي محیا بؤبۊن أ مۊسلح خلک اۊن ٚ جي دأشتداري بؤنه تنا را ايته‌چي وضعيت ٚ اصلاح ٚ ره هيسه ني، کۊدتا ٚ پیامد ٚ مئن تقويت بؤبؤ. گادآ ايمه بنويشت «گۊآتمالا ٚ تفاقؤن بؤ گه بيلأخره اۊن-ه قانع بؤگۊد گه مۊسلح‌بؤ کالنجار لازمه یأ وأني أوولي ضربه-أ أمپراليسم-ه زأن. وختي گه اۊیه' ترک گۊد، اي مسئله ٚ جي اطمينان دأشت.»[۴۵]

مکزيکؤسيتي[دچينواچين]

چه‌گوارا ؤ هيدآ گادآ آکؤستاٰ ماه‌عسل، چين ايتزا مئن گه مکزيک ٚ مئن واقع بؤبه

گوارا ۱۹۵۴ ٚ سپتامبر ٚ ۲۲ ٚ مئن مکزيکؤسيتئه بؤشؤ ؤ عؤمۊمي یأ أطفال ٚ بيمارستؤن ٚ آلرژي ٚ بخش ٚ مئن مشغۊل ٚ کار بؤبؤ.[۴۶] اۊن هيتأني پجشکي ٚ دانشکده یأ مکزيک ٚ ميللي مستقل ٚ دؤنشگه مئن، طبابت ٚ سر سخنراني گۊد أ لاتينا ٚ خبرآژانس ٚ مئن به عنوان ٚ عکاس أ خبرنگار استخدام بؤبؤ.[۴۷] ۊن ٚ أوولي ٚ زنکه هيلدا خۊ خاطرات ٚ مئن به عۊنوان ٚ «مي زيندگي چه ٚ همرأ» ذکر کۊنه گه یه مئنأ گوارا تصميم دأشت به عۊنوؤن ٚ دۊکتر آفريقا مئن کار بؤنه یأ فقري گه خۊ أطراف ٚ مئن دئه اۊن-ه شديداً آشفته بؤده بؤ.[۴۸] یه مرت، هيلدا متوجه ٚ گوارا علاقه یته رختشۊر ٚ مؤسند ٚ زنکه ٚ نسبت گه خۊ معالجه ٚ ره اۊن-ه مراجعه گۊد أ گوارا اۊن-ه «یداشؤر أ استثماربؤبؤ ترين طبقه ٚ نماسنکس» دؤنس، بؤبؤ. ايمه هيلدا یته شعر-ه پیدا بؤگۊد گه حاوي «کالنجار ٚ قؤل یته بىتر ٚ دۊنیا ره یأ بىتر ٚ زيندگي تمؤم ٚ فقيرؤن أ ايستثمار بؤبؤرؤن ٚ ره» بؤ یأ چه اۊن-ه پیرزن-ه تقديم بؤده بؤ.[۴۹]

اي مئنأ، گوارا خۊ دۊستي‌-ئه نيکؤ لؤپز بأني دئبأخي کۊبایي تبعيدي‌ئن گه گۊآتمالا مئن کسن-ه بدئه بؤن ٚ همرأ، تجديد بؤگۊد. ۱۹۵۵ ٚ ژۊئن ٚ مئن، لؤپز اۊن-ه رافائل کاسترؤ ٚ همرأ آشنا بؤگۊد؛ فيدل کاسترؤ، ۲۶ ٚ ژۊئيه ٚ قيام-ه بنا بيته‌کس أ رابر بؤ گه در حال ٚ یته تؤطئه-أ طرح‌‌شؤني فۊلخنسيؤ باتيستا ٚ ديکتاتؤري-ئه سرنگۊن گۊدن ٚ ره بؤ. فيدل متعاقباً گوارا-آ خۊ پيلا برأر معرفي بؤگۊد. گوارا وختي گه ملاقات ٚ أوولي شؤو ٚ مئن یته طۊلاني مکالمه فيدل ٚ همرأ دأشت، اي نتيجه-أ برسئه گه کۊبایئن ٚ أهداف هۊ چيزي هيسه گه اۊن ٚ دۊمبال مۊجنه یأ أفتؤو ٚ دتأوسن ٚ پيشی، به عنوان ٚ ژۊئيه ٚ ۲۶ ٚ قيام ٚ عضو ثبت ٚ نؤم بؤگۊد. چه یأ فيدل ٚ متضاد ٚ شخصيتؤن ٚ همرأ اي بؤجؤر اۊشؤن خۊ مشترک ٚ تعهد ٚ نتيجه ٚ دؤني یأني امپراليسم‌ستيزي، رابطه‌اي چاؤدن گه سيمۊن ريد هنري (چه یأ فيدل ٚ زيندگي نؤمه ٚ کيتاب ٚ بنويشته‌کس) اۊشؤن-ه «انقلابي رفاقت گه دۊنیا: دگردأنه» تؤصيف کۊنه.[۵۰]

گوارا تا خۊ زيندگي ٚ اي نقطه اي نتيجه-أ برسئه بؤ گه آمريکا ٚ تحت ٚ سلطه ٚ کؤنگلؤمراٰن مستبد ٚ رژيمؤن-ه حمایت کۊنه. اۊن باتيستا' «آمريکا ٚ نؤچه گه خأن اۊن ٚ لاخؤند-ه وؤسأنئن» حيساب هأورد.[۵۱] با اينگه گوارا قصد دأشت جرگه ٚ نظامي دۊکتۊر بؤبۊن، ولي جۊمبش ٚ أعضا ٚ نيظامي یؤمۊجشؤن ٚ مئن شرکت گۊد. یؤمۊجش ٚ أصلي بينه چريکي جنگ ٚ بزن‌درشۊ ٚ تاکتيکؤن-ه یؤمۊتن بؤ. گوارا یأ بقيه طاقت‌فرسا ۱۵ سأته رژه‌‌أن ٚ مئن بندؤن، رۊخؤنه‌‌أن أ کأشته‌شا زمينؤن-ه طی بؤدن ؤ کمين أ سريع پس‌نيشتن ٚ روشؤن-ه بیؤمۊتن أ چم-ه بيأتن. گوارا هۊ أول‌سر ٚ جي آلبرتؤ بایؤ ٚ «ممتاز ٚ شاگرد» بؤ یأ تمؤم ٚ آزمۊنان ٚ مئن جؤتترين امتيازؤن-ه کسب گۊد. دؤره ٚ تۊمؤنأکۊن، اۊشؤن ٚ مربي، ژنرال بایؤ، گوارا-آ «جرگه ٚ بىترين چريک» دؤخؤند. گوارا ۱۹۵۵ ٚ سپتأمبر ٚ مئن گادآ همرأ مکزيک ٚ مئن ايزدواج بؤگۊد.[۵۲]

کۊبا ٚ انقلاب[دچينواچين]

انقلابي جنگ[دچينواچين]

کاسترؤ یأ گوارا بأني بقيه چريکؤن مکزيک ٚ‌ جي یته قديمي جنگي نؤو «گرانما» نؤمي کارأیتن ٚ جي، اۊشؤن ۱۹۵۶ ٚ نؤوامبر ٚ ۲۵ ٚ مئن کۊبا ٚ را را دکتن. ألبت مکزيک ٚ مئن-ني کار راحت نؤبؤ یأ چه یأ اۊن ٚ یارؤن مکزيک ٚ دؤلت ٚ ور شۊرشي محسۊب بؤن. پألۊ گيتن ٚ جي خئلي دنکته بؤ گه باتيستا ٚ أرتش اۊشؤن-ه فگن بؤدن، یه عده کۊشتن بؤبؤن أ یه عده ني دسگيرابؤن ٚ پسي اعدام بؤبؤن. اۊ ۸۲ نفري گه رزمناو ٚ مئن دؤبؤن ٚ جي، خألي ۲۲ نفر بؤتۊنسن فگن ٚ پسي کسن-ه بيأجن.[۵۳] گوارا اي کالنجار ٚ مئن خۊ پجشکي تجهيزات-ه کنأر بيگئنت أ مؤهمماتي گه یته اۊن ٚ رفئقؤن توأدأ بؤ وگيت أ بجنگس. اي تفاق یته نمايين ٚ لحظه-أ چه ٚ زيندگي مئن تبديل بؤبؤ.[۵۴]

بؤمؤنسأرؤن، سيىرا ماسترا ٚ بندؤن ٚ أعماق ٚ مئن جمابؤن. فرانک‌پایس ٚ شأري چريکؤن، ژۊئيه ٚ ۲۶ ٚ قیام ٚ أعضا یأ محلي کيشاورزؤن أني اۊشؤن-ه بال زأن. جرگه ٚ پس نيشتن جؤري را همرأ، دۊنیا تا ۱۹۵۷ کاسترؤ ٚ زينده بؤن ٚ جي بي‌اطلاع بؤ، تا اینگه هربرت متيۊز یته مصاحبه اۊن ٚ جي نيؤیؤرک تایمز ٚ رۊزنؤمه ٚ مئن چاپ بؤگۊد. اي وانويس یته أبدي تصوير أ تقريباً اؤسطۊره‌اي، کاسترؤ یأ چريکؤن ٚ جي مجسم بؤده بؤ. گوارا بۊگۊ-بيشتاو ٚ مئن حاضر نؤبؤ ولي آتي ماهؤن ٚ مئن رسانه‌أن ٚ أهميت-ه خۊشؤن ٚ اينقلاب ٚ مئن پی بؤبۊرد. مهمات ٚ کم بؤن أ رۊحيه ٚ چيکأشؤن أ هيتأني حساسيت لل ٚ گشتن ٚ شي، گوارا-آ مخمصه مئن درگئنته بؤ.[۵۵] جۊري گه اۊ دؤره-أ «جنگ ٚ دردن‌ترين رۊزؤن» تؤصيف بؤگۊده دره.[۵۶]

گوارا وختي گه سيىرا ماسترا ٚ کۊهؤن ٚ مئن فقير ٚمعيشتي کيشاورزؤن ٚ مئنأ دؤخؤته بؤ، متوجه بؤبؤ گه اۊیه مدٚرسه، برق أ بئداشتي مراقبتؤن ٚ حدأقلي دسبرسي ني دننئه یأ پيلا آدمئن ٚ ۴۰ درصد ٚ بؤجؤر بي‌سوادن.[۵۷] جنگ ٚ ايدامه همرأ، گوارا یته سيفایي‌ناپذير عۊضو-ه شۊرشي أرتش ٚ مئن تبديل-أ بؤ یأ کاسترؤ ٚ نظر، گوارا ٚ قابل بؤن ٚ دؤني اۊن-ه مجلۊب بؤبؤ. اۊن يته نارنجک‌چاکۊني کارٚگا، چنته کۊره نؤن پۊتن ٚ ره یأ مدرسه‌‌أني بي‌سواد رۊستایي‌ئن-ه خؤندن‌نويشتن یؤمۊتن ٚ ره چاگۊد.[۵۸] گوارا هيتأني بئداشتي کيلينيکؤن، کارگاٰني نظؤمي تاکتيکؤن-ه یؤمۊجش ٚ ره یأ رۊزنؤمه‌اي ني بنا بنأ.[۵۹] اي زمت ٚ مئن فيدل کاسترؤ اۊن-ه أرتش ٚ دۊوؤمي سؤتۊن ٚ فرماندهي ٚ درجه-أ ترفيع بدأ. سۊ سال بعد، تایم ٚ مجله چه‌گوارا-آ «کاسترؤ ٚ مغز ٚ ميجيک» دؤخؤند.[۶۰]

گوارا قاطير ٚ سوار کۊبا مئن، ۱۹۵۸ ٚ نؤوامبر

گوارا گه چريکؤن ٚ دۊوؤمي عالي‌رؤتبه فرمانده بؤ، سخت ٚ نظم أ انضباط طلب گۊد. نتيجتاً، اۊن ٚ جددي بؤن ٚ دؤني شخصي دل‌-ترس‌درگن-ه تبديلا بؤ. چريکي کالنجارؤن ٚ خلال ٚ مئن هيتأني گوارا تعدادي مردؤن ٚ جي گه خبرچيني یا جاسۊسئه متهم بؤن-ه خۊسرؤنه ئدؤم بؤگۊد. اۊن خۊ رۊز ٚ وري خاطرات ٚ مئن، خۊ خۊسرؤنه أوولي اعدام-ه ۊتيميؤ گرا، یته محلي دهقؤن دؤنه گه به عنوان ٚ أرتش ٚ رانما دؤجئن بؤبؤ بؤ. گرا وختي گه مشخصابؤ شۊرشئن ٚ مقر-ه به ازای ٚ ۱۰ هيزار پزؤ کۊبا ٚ هوایي نيرؤ' لؤ بدأ دأره، خيانت-ه اعتراف أ ئدؤم بؤبؤ. ایته‌چي اطلاعات-ه گردأگيتن أ خبرچيني باتيستا ٚ أرتش-ه قادر گۊد گه اۊ رۊستایئني گه انقلابيۊن-ه بال زأن ٚ خؤنه-أ تشأنن.[۶۱] گرا چريکؤن ٚ جي بخأس گه ئدؤم-ه زۊ أنجؤم بدن أ چه شخصاً قدم پيش بنأ یأ اۊن ٚ سر-ه شليک بؤگۊد. گوارا خؤره نويسنه: «بد ٚ اؤضاعي أفراد أ اۊتيميؤ ٚ ره بؤ، هيندؤني یته.۳۲ پيستۊل ٚ گۊلل‍ه ٚ توأدأن ٚ همرأ راس ٚ مغز ٚ را گه راس ٚ ويرگه ٚ جي خارج بؤبؤ مسئله-أ خاتمه بدأم.» گوارا‌ ٚ علمي یأ اۊن ٚ تؤصیفات واقئيتؤن ٚ جي اين ٚ یادداشتؤن ٚ مئن جان أندرسؤن ٚ (اۊن زيندگي‌نؤمه ٚ نويشتنکسؤن ٚ جي) نظر ٚ مئن «چۊم‌دکف دۊري خؤشۊنت ٚ جي»'نمأدنه. ايمه گوارا یته أدبي روایت، اي حادثه ٚ جي «یته خائن ٚ مرگ» ٚ عۊنوؤن ٚ جير منتشر بؤگۊد گه اۊن ٚ مئن گرا ٚ خیانت أ ئدؤم ٚ پيش ٚ بخأسه‌چي اي مبني سر گه «اينقلاب اۊن ٚ وک‌وچه‌أن ٚ جي مۊراقبت بؤنه»' «یته اينقلابي مثَل رستگاري ره، فداکار طريق ٚ جي»' مبدل بؤگۊد[۶۲].

چه، سخت‌گير أ گاگلف بي‌رحم بؤ، ولي هندئه، خؤره خۊ أفراد ٚ مألم دؤنس أ فراغت ٚ اؤقات ٚ مئن، أفرادي رابرت لۊیي استيوٚنسن أ ميگل د سروانتس ٚ مۊسؤنچي یأ ايسپانيایي غنایي شعرؤن ٚ جي اۊشؤن-ه سرگرم گۊد.[۶۳] گوارا «بي‌سامؤنسر سواد» ٚ ايده ٚ تأثير ٚ تحت، خؤزه مارتي جي، چريکؤن-ه بؤته بؤ بي‌سواد ٚ کيشاورزؤني گه اۊشؤن ٚ ور دؤبؤن أ جنگسن-ه خؤندن‌نويشتن بيؤمۊجن أ اي برنؤمه-أ «کالنجار جهل ٚ همرأ» دؤخؤند. تۊماس آلبا (گوارا ٚ یارؤن ٚ جي) گۊنه: چه ٚ سخت‌گير أ جدي بؤن ٚ وؤجۊد ٚ همرأ، هندئه اۊن ٚ تۊغامند بٚیم أ اۊن-ه خۊش دأشتيم أ حاضر بٚیم خۊ جؤن-ه اۊن ٚ ره بديم.[۶۴] فيدل کاسترؤ، به عۊنوان ٚ گوارا ٚ أرشد ٚ أفسر، اۊن-ه فردي زرنگ، جسۊر أ یته نمؤنه رابر تؤصيف بؤگۊده دره گه «رۊحي لحاظ ٚ جي خۊ أفراد-ه سلطه دأشت». کاسترؤ هيتأني بؤته دأره گوارا حد ٚ جي ويشتر ريسک-ه پذيرا بؤ، اۊته گه حتی «حماقت-ه مؤنس».[۶۵] جؤل ايگلسياس (گوارا ٚ نؤجوؤن ٚ سؤتوؤن) گوارا ٚ بأضي مخاطره‌آميز ئقدامات کالنجار ٚ مئن-ه خۊ خاطرات ٚ مئن واگۊته دأره یأ متذکرابه چه ٚ رفتار کالنجار ٚ مئن، حتی دۊشمند-ه تحسين' مجبۊر گۊد. ايگلسیاس یاد درگئنه یه مرت گه زخمي بؤبؤ بؤ چه بيدۊن ٚ توجه دۊشمند ٚ گۊلل‍ه‌أن-ه مي را بؤدؤوس أ مره کۊل-أ گيت أ منطقه جي دربؤبۊرد. پاس‌دأنکسؤن حتی اۊن ٚ ره تير توأدأ نيأرسن... ايمه اۊشؤن مره بؤتن وختي بدئن اۊن خطر-ه ندئه‌بؤ گيتأر أ غلاف ٚ أسلحه ٚ همرأ دؤونه، تحت ٚ تأثير قرار بٚیتن أ تير توأدأ مننسن.[۶۶]

گوارا «دؤخؤته ٚ راديؤ ايستگا»' را درگئنتن ٚ مئن ۱۹۵۸ ٚ فوريه ٚ مئن حیاتي نخش دأشت. اي راديؤ أخبار-ه ژۊيئه ٚ ۲۶ ٚ قيام ٚ نظر ٚ شي مخابره گۊد أ هيتأني راديؤوي ارتباط-ه شۊرشئن ٚ ره گه اۊشؤن ٚ تئداد أفزایش یأته دؤبؤ، تمؤم ٚ جزيره ٚ مئن مۊمکن چاگۊد. بدأري گوارا سي‌آی‌ئی ٚ سازمؤن ٚ کارأیتن راديؤو ٚ جي ٚ أثرنني-ئه ٚ مشاهده ٚ همرأ آربنز ٚ ديکتاتؤري دؤلت-ه گئنتن ٚ هدف ٚ همرأ، اي راديؤوي ايسگا-آ چاؤدن ٚ تصميم-ه بگيت.[۶۷]

کۊبا ٚ دؤلتي نيرؤن، قيام ٚ سرکۊتۊن ٚ ره تصميم بٚیتن شۊرشي زندانئن-ه اسارت ٚ لحظه ٚ مئن ئدؤم بؤنن. اۊشؤن هيتأني رعب أ وحشت درگئتن ٚ ره، غير ٚ نظؤمئن-ه دسگير، شکنجه یأ ئدؤم گۊدن.[۶۸] تا ۱۹۵۸ ٚ مارس، باتيستا ٚ رژيم ٚ ايته‌چي اقدامات سبب بؤبؤ آمريکا ٚ یجؤنایي‌‌ ايالت کۊبا-آ أسلحه فرتن-ه متوقف بؤنه. ۱۹۵۸ ٚ ژۊئيه تۊمؤنأکۊن، لاس مرسدس ٚ کالنجار ٚ مئن، گوارا سيۊتيۊن ٚ فرمؤن ٚ تحت مؤفق-أ بؤ ژنرال کانتيلؤ ٚ ۱۵۰۰ نفره لشکر-ه گه خأستيد کاسترؤ ٚ نيرؤن-ه دؤرأچينن أ مۊغۊب بؤنن-ه، متوقف بؤنه.[۶۹] چن سال دئه، سرگؤرد لاري بؤکمن (آمريکا ٚ یجؤنأبؤ ايالتؤن ٚ دريایي تفنگدارؤن ٚ سپا جي) لاس مرسدس ٚ کالنجار ٚ تحليل ٚ مئن، گوارا ٚ تاکتيکي بؤدأر-ه «درخشان» تؤصيف بؤده. گوارا هيتأني اي مئنأ، بزن‌بيرۊج أ دئه «چريکي» تاکتيکؤن-ه کارأیتن ٚ مئن باتيستا ٚ أرتش ٚ عليه خبره بؤبؤ.[۷۰]

جنگ ٚ ويشتر بلأیتن ٚ همرأ، جديد ٚ سؤتۊن ٚ فرمؤندهي، گه دۊرۊساکۊن ٚ فگن ٚ هدف ٚ همرأ هاوانا-آ اعزام بؤبؤ بؤ، گوارا-آ مؤحوٚل بؤبؤ. اۊشؤن یته طاقت‌فرسا مسير-ه یه هفته ٚ سر طی بؤدن. اۊشؤن دۊشمند ٚ کمين ٚ جي ايمن بؤن ٚ دؤني خألي شؤوؤن را دکت نأبؤن أ أغلب چن رۊز غذا نؤخؤردن.[۷۱] ۱۹۵۸ ٚ تۊمؤنأکۊن ٚ رۊزؤن ٚ مئن، گوارا موٚظف بؤبؤ لاس وياس ٚ اۊستان ٚ گيتن ٚ همرأ گه کۊبا ٚ مئنأ نأ، جزيره-أ دۊ قسمت-ه تقسيم بؤنه. چن رۊز ٚ طۊل ٚ مئن، اۊن «درخشؤن ٚ تاکتيکي پيرۊزئن» ٚ مجمۊعه همرأ تمؤم ٚ اۊستان-ه، اۊن ٚ نيشتنگا (سانتا کلارا) بکت، کنتۊرؤل ٚ بۊن بگيت.[۷۲] گوارا ايمه خۊ «انتحاري جۊخه»-أ سانتا کلارا ٚ کالنجار (انقلاب ٚ سرنويشت‌چاکۊن پيرۊزي) مئن رابري بؤگۊد.[۷۳] اي شيش هفته‌ ٚ مئن گه کالنجار اۊن-ه منتهی بؤبؤ، گاگلف اۊن ٚ نيرؤن کاملا دؤرأچئه بۊنأ بؤن أ کافي مهمات ندأشتن. چه ٚ تۊمؤنأکۊن ٚ پيرۊزي دۊشمند ٚ نفري برتري (۱۰ به ۱) ٚ وؤجۊد ٚ همرأ، بأضي ناظرؤن ٚ نظر ٚ جي «یته چۊم‌دکف مؤنه ورق-ه وگأردنئن نؤوين ٚ جنگؤن ٚ مئن» محسۊب بۊنه.[۷۴]

سانتا کلاراٰ ٚ کالنجار ٚ پسي، ۱۹۵۹ ٚ ژانويه ٚ أوول

شۊرشي راديؤو أوولي گۊزارشؤن-ه مبني ٚ گوارا ٚ سؤتۊن ٚ تسلط سانتا کلارا ٚ سر، ۱۹۵۸ ٚ نؤسال ٚ شؤو مخابره بؤگۊد. أمما ميللي خبري رسأنه متناقض ٚ أخباري گۊزارش گۊد أ يه مرت حتی چه جنگ ٚ مئن ٚ بؤکۊشته بؤن ٚ خبر-ه بدأ. ۱۹۵۹ ٚ ژانويه ٚ أوول سأت ٚ ۳ ٚ نصفه شؤو، باتيستا گه واخبرا بؤ اۊن ٚ ژنرالؤن خؤدسر چه‌گوارا ٚ همرأ صۊل ٚ ره مذاکره گۊددرن، هوامۊج ٚ سواره، ايتئکي گه ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ (سيصد ميلیۊن) دۊلار ٚ جي ويشتر خۊ همرأ بؤرد دؤبؤ، دؤمينيکين ٚ جؤمۊري-ئه درشؤ.[۷۵] پس ٚ رۊز ژانويه ٚ دۊوؤم، گوارا اين ٚ ره گه شأر-ه کاميلا تحت ٚ کؤنتؤرؤل بٚیره، هاوانا-آ دؤرين بؤشؤ. فيدل کاسترؤ ٚ رسئن شيش رۊز دئه دکشئه، اۊن طی ٚ مسير مردۊمي حيمایت ٚ جذب ٚ دؤني پيلا شأرؤن ٚ مئن توقف بؤده بؤ یأ سرأخر ژانويه ٚ ۸تؤم ۱۹۵۹ ٚ مئن ظفرمندؤنه هاوانا ٚ دل بؤشؤ.[۷۶] مجمۊعا دۊسال انقلابي جنگ ٚ مئن، ۲,۰۰۰ نفر کۊشتن بؤبؤن.[۷۷]

۱۹۵۹ ٚ ژانويه ٚ مئنأ، گوارا آسم ٚ حمله ٚ جي ٚ بهبۊد ٚ ره یته تاوسسؤني ويلا-آ تارارا مئن بؤشؤ.[۷۸] اۊن اۊجه تارارا ٚ جرگه-أ را درگئنت گه ايجتماعي، سياسي یأ اقتصادي تؤسعه ٚ سر بحث أ برنؤمه‌‌دچيني گۊدن. چه هيتأني «چريکي جنگ» ٚ کيتاب ٚ نويشتن-ه سرأگيت.[۷۹] فوریه ٚ مئن، انقلابي دؤلت به ايفتخار ٚ گوارا ٚ نخش پيرۊزي مئن، اۊن-ه «شهروند‌ ٚ متولد ٚ کۊبا» اعلام بؤگۊد. وختي گه هيلدا گادآ ژانويه ٚ تۊمؤنأکۊن کۊبا-آ بؤشؤ، گوارا اۊن-ه بؤگۊت گه یته دئه زنکه ٚ همرأ وارد ٚ رابطه بؤبه یأ اۊشؤن طلاق ٚ تصميم-ه بٚیتن گه مئی ٚ ۲۲ ٚ مئن عملي بؤبؤ. ۱۹۵۹ ٚ ژۊئن ٚ دۊوؤم، اۊن آليدا مارس (ژۊئيه ٚ ۲۶ ٚ قيام ٚ أعضا جي) همرأ، ايزدواج بؤگۊد. گوارا ماه ٚ عسل ٚ ره آليدا همرأ ژۊئن ٚ مئن تارارا-آ وگرس. مجمۊعاً، اۊن خۊ دۊته ايزداج ٚ جي پئنشته وک‌وچه-أ صاحب بؤبؤ.[۸۰]

لاکابانیا، أرضي اصلاحات ؤ سوادیؤمۊجي ٚ برنؤمه[دچينواچين]

اينقلابي کۊبا ٚ أوولي پيلا سیاسي بؤحران، باتيستا ٚ رژيم ٚ دسگيرا بؤبه ٚ مسئۊلين ٚ سرنويشت ٚ تصميم‌ گيتن ٚ سر بؤ، اۊشؤني گه بتترين سرکۊتۊن-ه مرتکب بؤبؤ بؤن،[۸۱] باتيستا ٚ ديکتاتؤري ٚ عليه ٚ شۊرش ٚ مئن، فيدل کاسترؤ رابري همرأ، نؤنزهمي قرن ٚ جزایي قانۊن-ه مؤسۊم به لي د لا سي‌ىرا (سي‌ىراٰ قانۊن) خۊ تحت ٚ کؤنتؤرؤل ٚ شرؤن ٚ مئن اجرا گۊد. قانۊن ٚ أساس ٚ سر تمؤم ٚ أفرادي گه جددي جنایات-ه مرتکب بؤبؤن ٚ مجازات، چي باتيستا ٚ رژیم ٚ مقامات أ چي انقلاب ٚ طرفدارؤن، اعدام هيسه. ۱۹۵۹ ٚ مئن انقلابي دؤلت قانۊن-ه تمؤم ٚ جؤمۊري-ئه تعميم بدأ یأ اۊشؤني گه جنگي جنایت‌کار محسۊب بۊنأ بؤن، انقلاب ٚ پسی دسگير أ محاکمه بؤبؤن. کۊبا ٚ دادگؤستري ٚ وزارت ٚ بؤتأر ٚ طبق، مردۊم ٚ ويشتري اي تصميم ٚ جي حيمایت گۊدن أ اي محاکمه‌أن ٚ مئن، نؤرنبرگ ٚ دادگاٰن ٚ (دۊوؤمي جهاني جنگ ٚ پسي شي) مۊسؤن‌چي روال ٚ جي پیروي بؤ.[۸۲]

راس‌درکه به چپ‌درکه، شۊرشي رابر سينفۊئگؤس، کۊباٰ ريئيس‌جؤمۊر مانؤل اۊرؤتيا ؤ چه گوارا (۱۹۵۹ ٚ ژانويه)

کاسترؤ نخشه ٚ يته بخش-ه اجرا ره، گوارا-آ پئنج ما (۱۹۵۹ ٚ ژانويه ٚ ۲وؤم تا ژۊئن ۱۲هۊم) لا کابانياٰ قلعه ٚ زندؤن ٚ فرمؤنده-أ منصۊب بؤگۊد. جديد ٚ دؤلت چه-أ موظفاؤده بؤ «انقلابي عيدالت» ٚ اعمال ٚ همرأ، باتيستا ٚ دؤلت ٚ خائنين، خبرچينؤن أ جنگي جنایتکارؤن-ه پاک‌چاؤني یأ پيرۊزي-ئه تحکيم بؤنه.[۸۳] به عۊنوؤن ٚ لا کابانياٰ فرمؤنده، گوارا انقلابي دادگاٰن ٚ محکۊم بؤبؤرؤن ٚ تجديد ٚ نظرؤن ٚ درخاس-ه بررسي گۊد.[۸۴] اي دادگاٰن دۊته یا سۊته أفسر، یته محترم ٚ شهروند أ یته‌أني أرزیاج ٚ حؤضۊر ٚ همرأ برگؤزار بؤن.[۸۵] بأضي پرونده‌أن ٚ مئن، انقلابي دادگاٰن أفراد-ه تيروارؤن-ه محکۊم بؤده بؤن. رائؤل گؤمز ترتؤ (عدل‌وتأري وزارت ٚ حؤقۊقي مشاور) مؤتقد بؤ اي أحکام تؤجيه‌پذيرن اين‌دؤني گه مردۊم ٚ خؤدسر ٚ ايجرای ٚ عأدالت ٚ جؤلؤو-ه گيره، ولي خۊرخه کاستانيدا (نويسا) ٚ بؤتأر ٚ طبق اي دادگه‌أن ٚ مئن عادلانه رويه ٚ جي پیروي نؤبؤ.[۸۶]

گوارا، Beret ٚ کۊلا ؤ خۊ مأرۊف ٚ زيتۊنی ليواس ٚ همرأ

آمارؤن ٚ متناقص بؤن ٚ همرأ تخمين زئن بؤبه گه چن‌صد نفر کيشور ٚ سطح ٚ مئن اۊ زمت اعدام بؤبؤن گه حؤدۊد ٚ ۵۵ تا ۱۰۵ مؤرد لا کابانيا ٚ زندؤن ٚ مئن گه تحت ٚ فرمؤن ٚ چه بؤ أنجؤم بؤبؤن.[۸۷] نظرات گوارا ٚ احساس ٚ سر درمؤرد ٚ اعدامؤن متفاوتن. تبعيد بوبه ٚ مۊخاليفؤن انقلابي دؤلت-ه متهم گۊدن گه ذؤق أ شؤق ٚ همرأ اعدامؤن-ه سازمؤن بدأن أ اۊن-ه «لا کابانياٰ قصاب» دؤخؤندن، درحالي گه دئه-جرگه ايشاره کۊنن اۊن تا جایي گه شأس خئلي‌ئن-ه عفو بؤگۊد.[۸۸] أمما به هرحال تمؤم ٚ روایات متفق‌القؤلن گه اۊن هيچ ترديدي اعدامؤن ٚ مئن ندأشت. أگر تنئا را «انقلاب ٚ جي حيفاظت گۊدن ٚ ره مۊخالفين-ه اعدام بؤ، سياسي یأ اينسؤن‌دۊستؤنه استدلالؤن اۊن ٚ سر أثري نأ مننسن». بيؤگرافرؤن یته نظرسنجئه ايشاره کۊنن گه ۹۳٪ عؤمۊمي مؤافقت-ه دادگا ٚ روند ٚ سر نۊشؤن دنه. ۱۹۵۹ ٚ فوريه ٚ ۵اؤم، گوارا یته نؤمه مئن لۊئيز پاردس-ه بۊئنؤس آیرس ٚ مئن، بنويشت: «اي تيروارؤنان نأ خألي کۊبا ٚ مردۊم ٚ ره ضرۊرئه، ولکي مردۊم ٚ خأسه‌بؤچي ني هيسه».[۸۹]

چه ٚ دئه-کارؤن ٚ جي اينقلابي کۊبا مئن، أرضي اصلاحات بؤ. اۊن چن رۊز اينقلاب ٚ پيرۊزي ٚ پسي ۱۹۵۹ ٚ ژانويه ٚ مئن، یته خۊ مهم‌ترين سخنرانئن ٚ مئن، «شۊرشئن ٚ ايجتماعي تفکرات» ٚ سر گب بزأ. چن ماه بعد ۱۹۵۹ ٚ مئی ٚ ۱۷هؤم، زمين ٚ ايصلاح ٚ قانۊن گه گوارا اۊن-ه تهيه بؤده بؤ، ايجرا بؤبؤ گه مزرعه‌أن ٚ وسعت-ه ۴۰۰ هکتار-ه محدۊد گۊد. تمؤم ٚ وسيع‌تر ملکؤن اۊ وضع بؤبه محدۊده ٚ جي، توسط ٚ دؤلت تصاحب بؤ یأ ايمه زمينؤني ۲۷۰,۰۰۰ هزار متر-مربع ٚ وتأري ٚ همرأ دهقانؤن-ه دأن یا دؤلتي مالکيت ٚ مئن مؤنسن. اي قانۊن هيتأني کۊبا ٚ شکر ٚ مزارع ٚ مالکيت-ه خارجي اتباع ٚ ره ممنۊع گۊد.[۹۰]

۱۹۵۹ ٚ ژۊئن ٚ ۲وؤم ٚ مئن کاسترؤ، گوارا-آ یته سۊ ماهه سفر-ه ۱۴ ته کيشور گه أکثرا باندۊنگ ٚ کؤنفرانس ٚ ؤضو بؤن (مرأکش، سؤدان، ميصر، سۊريه، پاکسسؤن، هيند، سري‌لانکا، برمه، تایلند، أندؤنزي، ژاپۊن، یۊگسلاوي، یۊنان) بأ سينگاپۊر أ هنگ‌کؤنگ ٚ شأرؤن-ه روؤنه بؤگۊد. گوارا ٚ ديۊرأ گۊدن هاوانا جي کاسترؤ-ؤ وهأشت تا گوارا یأ اۊن ٚ مارکسيستي تفکرات ٚ جي فاصله بٚیره اين‌دؤني گه اي‌ مسئله یجؤنایي ايالات ٚ همرأ رابطه ٚ مئن أ هيتأن ژۊئيه ٚ ۲۶ ٚ قيام ٚ بأضي أفراد ٚ همرأ رابطه مئن مۊشکيل‌ساج بؤبؤ بؤ. گوارا جاکارتا مئن أندؤنزي ٚ ريئيس جؤمۊر (أحمد سۊکارنؤ) ٚ همرأ ملاقات بؤگۊد. اۊشؤن أندؤنزي ٚ ۱۹۴۵_۱۹۴۹ ٚ اينقلاب ٚ سر بؤگۊ-بيشنؤ بؤدن أ هيتأني تجاري روابط-ه دۊته کيشور ٚ مئنأ برقرار چاؤدن. سۊکارنؤ یأ گوارا خلي زيۊ صميمي بؤبؤن اين‌دؤني گه چه ٚ کردٚکار أ خؤدمؤني رفتار سۊکارنؤ-ؤ تحت ٚ تأثير قرار بدأ. هيته-أن هر دۊته چپ ٚ انقلابي ايده‌أن-ه خۊرخؤسي امپراليسم ٚ علیه متعهد بؤن. گوارا ايمه آتي دؤنزه رۊز-ه (ژۊئن ٚ ۱۵ تا ۲۷) ژاپؤن ٚ مئن هيسأ بؤ یأ کۊبا یأ ژاپؤن ٚ تجاري روابط ٚ گسترش ٚ دؤني، تيندار مذاکرات ٚ مئن شرکت بؤگۊد. اي وادئن ٚ مئن، اۊن قؤبۊل نؤگۊد گه گۊم‌نؤم ٚ سالدات ٚ مقبره (یته یادبۊد ٚ بنا کۊشتن بؤبه ژاپۊني سالداتؤن ٚ ره دۊوؤمي جهاني جنگ ٚ مئن) ٚ جي دئن بؤنه اين‌دؤني گه «ژاپۊني امپراليستؤن» جنگ ٚ طۊل ٚ مئن «میلیٚۊنؤن آسيایئه بؤکۊشتن». اۊن ٚ تأد، گوارا-آ وأس هيرؤشيما جي گه آمريکا ٚ أرتش ۱۴ سال پيش اۊن ٚ سر أتؤمي بؤمب توأدأ بؤ جي وادئن بؤنه. اۊن هيرؤشيما مئن هري ترۊمن-ه (آمريکا ٚ ۳۳وؤمي رئيس‌جؤمۊر)' اي هسته‌اي بؤمب‌فؤکۊن ٚ دؤني یته «ترسن دلقک» دؤخؤند أ

یته پستالي کارت گه اۊن ٚ دل‍له بؤ «وأني هيرؤشيما' دئن تا شأسه‌بۊن بئیتر صۊل ٚ ره جنگسن» کۊبا' برسأدنئه.[۹۱]

گوارا ٚ کۊبا-آ وگردسن ٚ پسی ۱۹۵۹ ٚ سپتأمبر ٚ مئن، مشخصا بؤ گه کاسترؤ ٚ سياسي قۊدرت ازدياد بيأته. دؤلت زمينؤن ٚ تصاحؤب-ه أرضي اصلاحات ٚ قانۊن ٚ مطابق سرأیته بؤ، ولي خسارت ٚ پرداخت ٚ تأد پيلا مالکؤن-ه، اۊشؤن-ه «اؤراق ٚ قرضه» کم ٚ بهره همرأ هدأ، اقدامي گه یجؤنایي ايالات ٚ توجه-ؤ جلب بؤگۊد. اي زمت، کاماگؤی ٚ ثروتمند ٚ گالشؤن (دامدارؤن) گه أرضي اصلاحات اۊشؤن ٚ سر أثر بنأ بؤ، هۊبر ماتؤس-ه (یته نؤظؤهۊر شۊرش ٚ رابر)' گلأکتن. ايشؤن ۲۶ ٚ ژۊئيه ٚ قيام ٚ عليه ضد ٚ کؤمؤنيست ٚ جناح ٚ همرأ یجؤنأبؤن تا کؤمؤنيستؤن ٚ جؤلؤو-ه بٚیرن.[۹۲] اي زمت، رافائل ترؤخيؤ (دۊمينيکن ٚ ديکتاتؤر) «کارائيب ٚ ضد ٚ کؤمؤنيست ٚ لژيۊن» ٚ جي گه خۊ کيشور ٚ مئن اۊشؤن-ه تعليم دأ، حيمایت گۊد. اي چن‌مليتي نيرؤن گه ويشتر ايسپانيایي یأ کۊبایي هيته-أن کؤرواتؤن، آلمؤنئن، یۊنانئن أ راس‌گرا مزدۊرؤن ٚ جي تشکيل بؤبؤ بؤن، قصد دأشتن کاسترؤ ٚ جديد ٚ رژيم-ه بيگئنن.[۹۳]

۱۹۶۰ ٚ مارس ٚ ۴رؤم، دۊته پيلا اينفجار لا کؤبر (فرانسوي باري پرأخۊت) ٚ مئن گه بلجيکي مهمات ٚ حامل آنتورپ ٚ جي بؤ یأ هاوانا ٚ بندر ٚ مئن پألۊ بٚیته بؤ، اي تهديدات-ه تشديد بؤگۊد. مذکۊز ٚ اينفجار ٚ مئن حدأقل ۷۶ نفر کۊشتن أ چن‌صد نفر أني زخمي بؤبؤن گه گوارا شخصاً أوليه کۊمک‌رسؤني مئن بأضي قربانئن-ه بال بزأ. فيدل کاسترؤ بلافاصله سي‌آی‌ئی ٚ سازمؤن-ه «اقدامي ترؤريستي»' متهم بؤگۊد أ پس ٚ رۊز رسمي گلاکۊنيژ ئنفجار ٚ قربانئن ٚ ره برگؤزار بؤبؤ.[۹۴] گوارا ٚ مأرۊف ٚ عکس گه ايسه اؤسطۊره‌اي چريک ٚ عۊنوؤن ٚ همرأ نؤمي هيسه، اي مراسم ٚ مئن آلبرؤ کؤردا توسط گيتن بؤبؤ دأره.[۹۵]

گوارا ؤ اۊن ٚ زنکه آليدا مارس هاواناٰ خياوؤنان ٚ مئن، ۱۹۶۰

احتمالي تهديدات باعث بؤبؤ کاسترؤ ضد ٚ انقلابيۊن ٚ ويشترين-ه مؤغۊب بؤنه یأ گوارا جي خأسه‌بۊن أرضي اصلاحات ٚ أنجؤم ٚ سۊرعت-ه شدیداً ازدياد بده. مؤرد ٚ نظر ٚ مسئله ٚ تحقق ٚ ره، یته جديد ٚ دؤلتي نهاد «أرضي اصلاحات ٚ مللي مؤسسه (INRA)» ٚ نؤمي کۊبا ٚ دؤلت ٚ توسط تأسيس بؤبؤ. اي مؤسسه خلي زيۊ کيشور ٚ مؤهم‌ترين حؤکۊمتي ارگان بؤبؤ یأ گوار به ۊنوؤن ٚ صنایع ٚ وزير اۊن-ه رياست گۊد. گوارا ٚ فرمؤندهي ٚ تحت، یته شبه‌نظامي نيرۊ به اسشمار ٚ ۱۰۰,۰۰۰ نفر چاؤدن بؤبؤ گه أول‌سر دؤلت-ه زمينؤن-ه مصادره یأ اۊن-ه تۊزيع ٚ مئن بال زأ یأ ايمه تعاوؤني مزرعه‌أن ٚ ايجاد ٚ ره اۊن ٚ جي کارأیتن بؤبؤ. مصادره‌بؤبؤ ٚ زمينؤن ۱۹۰,۰۰۰ هکتار گه یجؤنایي ايالت ٚ شرکتؤن ٚ شئم بؤ، شامل بؤ. چن‌ما ٚ پسي، دوایت آیزنهاور (آمريکا ٚ ريئيس‌جؤمۊر) تلافي ٚ هدف ٚ همرأ، کۊبا ٚ شکر ٚ واردات-ه (کۊبا ٚ أصلي نقدي صادرات)' شديداً کاهش بدأ؛ عملي گه گوارا ۱۹۶۰ ٚ ژۊئيه ٚ ۱۰ ٚ مئن ۱۰۰,۰۰۰ ٚ جي ويشتر کارگر ٚ ور مقابل ٚ رياست‌جمهۊري ٚ کاخ اۊن-ه ايقتصادي تجاوز دؤخؤند.[۹۶] تایم ٚ مجله ٚ خبرنگارؤن اي مؤقؤ گوارا همرأ ملاقات بؤدن، بنويشتن گه اۊن «کۊبا-آ یخي محاسبات، پۊر قابل بؤن، جؤردؤبؤ ٚ هۊش أ شۊخ‌‌طبعي ٚ همرأ هدایت کۊنه.»[۹۷]

علاوه بر أرضي اصلاحات، گوارا سواد ٚ سطح ٚ جؤر شؤن مللي سطح ٚ مئن ٚ لؤزۊم ٚ سر-أني تأکيد دأشت. ۱۹۵۹ ٚ سال ٚ پيشي، کۊبا ٚ سواد ٚ مقدار ٚ رسمي آمار ۶۰ تا ۷۶ درصد بؤ گه تحصيل ٚ دسبرس بؤن ٚ بد ٚ وضعيت رۊستایي شرؤن بأني مألم ٚ کمبۊد، تعيين‌گۊدنکس ٚ عوامل ٚ جي سواد ٚ آمار ٚ جير دؤبؤن ٚ مئن بؤن.[۹۸] نتيجتاً، کۊبا ٚ دؤلت به دستۊر ٚ گوارا، ۱۹۶۱ ٚ سال ٚ نؤم-ه «تحصيل ٚ سال» نؤم بنأ یأ ۱۰۰,۰۰۰ نفر داوطلب ٚ جي ويشتر «سواد یؤمۊجي تيپؤن» ٚ مئن بسيج بؤگۊد. ايشؤن مدرسه‌أن-ه چاؤدن، جديد ٚ معلمين-ه یؤمۊجش أ خؤندن-نويشتن-ه تأليم بي‌سواد ٚ رۊستایئن-ه مئن یاري برسأدنئن.[۹۹] برخلاف ٚ خلي جي گواراٰ بأدي ايقتصادي برنؤمه‌أن، کۊبا ٚ سواد یؤمۊجي نهضت یته «چشمگير ٚ مؤفقيت» بؤ. ۷۰۷,۲۱۲ پيلاسال ٚ کۊبایي خؤندن‌نويشتن بيؤمۊتن أ مللي سواد ٚ مقدار ۹۶٪-ه برسئه.[۱۰۰]

————————————————

«گوارا مره یته پئر ٚ مۊسؤن بؤ... اۊن مره تأليم بدأ. اۊن مره یاد بدأ تفکر بؤنم. اۊن خؤجيرترين چي، اينسؤن بؤن-ه، مره بيؤمۊت.»

————————————————

ؤربانؤ، گوارا ٚ هم‌رزم کۊبا یأ بۊليوي مئن.[۱۰۱]

گوارا هيتأني قصد دأشت عالي یؤمۊجش ٚ عؤمۊمي دسبرس بؤن-ه ني کۊبا ٚ خلک ٚ ره تهيه بؤنه. اي أمر ٚ تحقق ٚ ره، دؤنشگاٰن ٚ مئن مثبت ٚ تبعيض اعمال گۊد. گوارا یته سخنراني مئن عيلمي هیئت ٚ أعضا یأ لاس وياس ٚ دؤنشگا ٚ دؤنش‌مۊجؤن ٚ ور بؤگۊت زمتي گه تحصيل «یته ايمتياز سيفيت‌پۊس ٚ متوسط ٚ طبقه شي بؤ» تۊمؤنأبئه. اۊن بؤگۊت: «دؤنشگا وأني خؤره سيا، مۊلاتؤ، کارگر أ دهقؤن ٚ رنگ-ه بٚیره، نوللأ مردۊم اۊن ٚ برؤن-ه ايشکنن أ اۊن-ه هر رنگي خۊش دأشته‌بۊن ٚ همرأ رنگ‌ کۊنن.»[۱۰۲]

مارکسيسم[دچينواچين]

————————————————

مارکس‌ ٚ شایسسه‌یي اين‌دؤني هيسه گه یه‌مرتئه یته مؤهم ٚ تأثير ايجتماعي تفکرات ٚ تاريخ ٚ مئن ايجاد کۊنه. اۊن تاريخ-ه تفسير کۊنه، اۊن ٚ تحرک-ه درک کۊنه، پيشایين-ه پيش‌‌ويني کۊنه یأ علاوه بر اۊن (تا خۊ عيلمي تعهد-ه ارضا بؤنه) یته اينقلابي مفهۊم-ه ابراز کۊنه: دۊنیا نخأن خألي تفسيرا بۊن، بلکي خأن متحولا بۊن. اينسؤن دئه خۊ زيندگي ٚ فضا مئن برده یأ أوزار نيه ؤ خؤدره خۊ سرنويشت ٚ معمار-ه مبدل کۊنه.

————————————————

—چه گوارا، یادداشتؤني کۊبا ٚ انقلاب ٚ ايدئؤلؤژي ٚ مطالعه ٚ ره، 1960 ٚ ؤکتؤبر[۱۰۳]

۱۹۶۰ ٚ سپتأمبر ٚ مئن، لاتين ٚ آمريکا ٚ أوولي کؤنگره ٚ مئن گوارا جي درمؤرد ٚ کۊبا ٚ اينقلاب ٚ ايدئؤلؤژي سؤال بؤبؤ یأ اۊن جوؤو-أ دأ «أگر مر ٚ جي سؤال بؤبۊن آیا أمي اينقلاب کؤمؤنيست هيسه یا خیر، مۊ گۊنم مارکسيستي هيسه. أمي اينقلاب خۊ‌ روشؤن ٚ کارأيتن ٚ همرأ مسيرؤني پيداؤده گه مارکس اۊن-ه ايشاره بؤده دأره.»[۱۰۴] ايمه، گوارا کارل مارکس-ه خۊ ايدئؤلؤژيک ٚ الهام ٚ سربس دؤخؤند. اۊن خۊ سياسي مؤضع ٚ دفاع ٚ مئن اطمينان ٚ همرأ بؤگۊت «پۊر مشهۊد ٚ حقایق درن گه بينه اي مردۊم ٚ اطلاعات جي هيسن أ دئه گب زأن اۊن ٚ سر بي‌فأیده هيسه. یته شخص وأني مارکسيست بؤبۊن، هۊته گه فيزيک ٚ مئن نيؤتؤني یأ زيويس‌شيناسي مئن پأستؤري هيسه.» گوارا ٚ بؤتأر ٚ طبق، کۊبا ٚ عمل‌‌گرا انقلابيۊن ٚ هدف، دؤنشمند ٚ مارکس ٚ پيش‌ويني‌‌بؤبؤ ٚ قوانين ٚ تحقق بؤ.» گوارا مارکس ٚ ماترياليزم ٚ ديالکتيکي ٚ کارأیتن ٚ همرأ بؤگۊت «مارکسيسم ٚ قوانين کۊبا ٚ اينقلاب ٚ وقایع ٚ مئن درن، فارغ ٚ اؤنچي گه اۊن ٚ رابرؤن خۊشؤن ٚ زوؤن هأورن، یا یته دئه نظري ديدگا جي کاملا اۊ قوانين ٚ جي واخبرن.»[۱۰۵]

ايقتصادي منظر أ «جديد ٚ اينسؤن»[دچينواچين]

————————————————

اينسؤن وختي واقعا خۊ اينسؤني شرایط-ه کاميل رسنه گه تؤليد بؤنه، بيدۊن ٚ اينگه نياز ٚ سر مجبۊر به خۊ جسم ٚ فرتن به ۊنوؤن ٚ یته کالا بؤبۊن.

————————————————

—چه گوارا، اينسؤن أ سۊسياليسم کۊبا مئن[۱۰۶]

گوارا اي مؤقؤ سممت ٚ حفظ ٚ همرأ دارایي ٚ وزير أ مللي بانک ٚ رياست-ه أني منصۊب بؤبؤ. اي انتصابات، اۊن ٚ کۊنۊش ٚ دۊمباله به عۊنوؤن ٚ صنایع ٚ وزير ٚ توجه ٚ همرأ، گوارا ٚ خۊ قۊدرت ٚ وأگير-ه کۊبا مئن برسأنئه؛ اۊته گه عملا کۊبا ٚ اقتصاد ٚ تزار محسۊب بۊنأ بؤ. یته اۊن ٚ وظایف ٚ جي به عۊنوؤن ٚ مرکزي بانک ٚ رئيس، کۊبا ٚ ايسکناسؤن ٚ امضا بؤ گه اۊن خۊ کاميل ٚ نؤم ٚ تأد خألي «چه» بسنده گۊد. گوارا اي نمایين ٚ عمل ٚ همرأ، خۊ بي‌میلي-ئه پۊل أ طبقاتي اختلافات-ه گه اۊن ٚ نتيجه ٚ مئن ايجاد بۊنه، ابراز بدأشت أ خئلي‌ئن-ه کۊبا مئن نگرؤن بؤگۊد[۱۰۷]. ريکاردؤ رؤخؤ، گوارا ٚ قديمي رفئق، ايمه بؤگۊت دأره اۊن «رۊزي گه ايسکناسؤن-ه چه ٚ نؤم همرأ ايمضا بؤگۊد، رایج ٚ عقيده-أ مبني بر پۊل ٚ مقدس بؤن-ه مؤغۊب بؤگۊد.»[۱۰۸]

گواراٰ ملاقات فرانسوي ژان-پل سارتر ؤ سيمؤن دۊ بۊوار ٚ همرأ خۊ دفتر هاوانا مئن، ۱۹۶۰ ٚ مارس. سارتر، گواراٰ «زمت ٚ کاميل‌ترين اينسان» توصيف بؤگۊده دره .گوار علاوه ٚ بر ايسپانيایي، فرانسوي-ئه ني دؤنس.

گوارا یأ کۊبا ٚ جديد ٚ رابرؤن سأی گۊدن ايجتماعي نابرأربئنه مۊغۊب بؤنن، سريعا کارخؤنه‌أن، بانکؤن أ کسب ؤ کارؤن-ه مللي بؤنن أ خۊ هأکش‌وکش-ه تأمين ٚ مسکن ٚ أرزؤن، درمؤني خدمات أ شؤغل تمؤم ٚ کۊبایئن ٚ ره معطۊف بؤدن تا ايته کيشور ٚ سياسي یأ ايقيتصادي أساس-ه متحول چاؤنن. اۊشؤن مؤتقد بؤن ايته‌چي أساسي تحولات وختي بۊنه گيرن گه مردۊم ٚ ايجتماعي روابط أ أرزشؤن ني متحولا بۊن. کۊبا ٚ رابرؤن مردۊم ٚ وينش-ه نبست ٚ نژاد، زۊنؤنه‌أن، فردگرایي یأ یدي کار-ه کيشور ٚ منسۊخ ٚ بۊگذشته ٚ حاصل دؤنسن أ نتيجتا تمؤم ٚ أفراد ٚ جي بخأسن گه کسن-ه برابر بؤدؤنن أ أرزشؤني-ئه بپذيرن گه گوارا اۊن-ه «جديد ٚ اينسؤن» دؤخؤند. گوارا ؤميد دأشت اي تازه اينسؤن نهایتا مؤجۊدي «خؤدره ندئه‌بؤ بٚیته ؤ گرۊپي کار ٚ رۊحيه ٚ دارا، پۊرتلاش، جنسيتي برابري ٚ پایبند، مصۊن فساد ٚ برأبر، غير ٚ مادي ؤ امپراليسم‌ستيز» بؤبۊن‌. ۊن مارکسيست–لنينيستي-ئه اي هدفه رسئن ٚ ره مناسب دؤنس ؤ اين ٚ طالب بؤ گه «وحدت، برابري ؤ آزادي» ٚ تبديل بؤن جديد ٚ أوليه ٚ ؤصۊل-ه ٚ ور دؤلت ويژگئني مساوات‌طلبي ؤ ايثار ٚ مۊسؤنچي ٚ سر تأکيد دأشته‌بۊن. گوارا اين ٚ طالب بؤ گه جديد ٚ اينسؤن ٚ أوولي ايقتصادي هدف، تنفر نسبت به ثروت ٚ تراکم ؤ ايقتصادي بي‌عأدالتي بؤن ٚ ور مادي أنگيزه'ن ٚ حذف تمؤم ٚ کيشور ٚ مئن ؤ ۊشؤنه جادؤجيني گۊدن أخلاقي مشوقؤن ٚ همرأ بؤبۊن. ۊن سرمایه‌دأري-ئه «مؤسابقه‌اي ورگؤن ٚ مئنأ» محسۊب گۊد گه اۊن ٚ مئن «خألي کسن-ه گئنتن» ٚ همرأ شأنه گئنا (پيرۊج) بؤن ؤ بنابرين، «جديد ٚ زن ؤ مرد» ٚ ظؤهۊر طالب بؤ. گوارا به طؤر ٚ مؤستمر تأکيد گۊد أگر سۊسياليستي ٚ  اقتصاد ٚ پایاني ٚ نتيجه «طمع ٚ تقويت ؤ فردي جاه‌طلبي ؤ جمعي ٚ رۊحيه ٚ تضعيف» بؤبۊن، «هأکش‌وکش، فداکاري ؤ جنگ ؤ نابۊدي ٚ ريسک» ٚ أرزش-ه ندأره. نتيجتا، «فردي واخبري» ؤ أرزشؤن ٚ اصلاح بئیتر ٚ کارگرؤن ؤ شهروندؤن ٚ دؤني، گواراٰ مؤهم‌ترين أهداف ٚ جي-ئه تبديلا بؤ. اۊن ٚ نظر ٚ مئن، «جديد ٚ اينسؤن» تۊنه «خۊپرستي» ؤ «خۊخأیي»-ئه گه أشخاص ٚ مؤشخصه کاپيتاليستي جوامع ٚ مئن دؤنس، غلبه بؤنه.


گوارا اي تؤسعه ٚ جديد ٚ روش ٚ تؤصيف ٚ ره بؤگۊت:

————————————————

یته پيلا تفاوؤت تؤسعه توسط ٚ «آزأ تجارت» أ «انقلابي تؤسعه» ٚ مئنأ دره. اۊشؤن ٚ یته مئن، ثروت یته کم‌تعداد ٚ خۊشبخت ٚ جرگه‌ ٚ دس دره گه دؤلت ٚ دۊس أ دلال هيسن. اۊ یته مئن، ثروت خلک-ه متعلقه.[۱۰۹]

———————————————— گوارا مؤتقد بؤ یته دئه سيفایي ناپذير «وحدت، فرد أ اينساني گۊده ٚ مئنأ» ٚ پرورش ٚ مئن داوطلبؤنه کار أ ايراده هيسه. اي أمر ٚ نمایش ٚ ره، «گوارا اين‌دؤني گه یته مؤنه بؤبۊن» تأطيل ٚ رۊزؤن أني «بي‌وقفه کار گۊد، به عۊنوؤن ٚ وزير، چاکۊن-واکۊن أ نیشکر ٚ مزارع ٚ مئن»،[۱۱۰] مأرۊف بؤ ۳۶ سأت بيدۊن ٚ توقف کار کۊنه، حتي نيصفه‌شوؤ أني جلسه ننه یأ حرکت‌دؤبؤ غذا خؤره. ايته‌چي رفتار گوارا ٚ أخلاقي مشوقه‌أن ٚ برنؤمه ٚ مؤنه بؤ گه اۊن ٚ مئن هر کارگر ملزم بؤ خۊ سهم أ أنداجه‌اي مشخص کالا تؤليد بؤنه. اۊن مالي پاداشؤن-ه لغو بؤده بؤ یأ کارگرؤني گه خۊ سهم ٚ جي ويشتر عمل گۊدن خألي یته تقدير ٚ گواهي دریافت گۊده‌‌نأبؤن أمما أگر کارگري سهم ٚ جي کمتر کار بؤده بي، اۊن ٚ دریافتي حؤقؤق ٚ جي کسر بۊنأ بؤ.[۱۱۱]

گوارا ٚ مواجهه تجاري روابط ٚ چيکاشؤن خۊرخؤسي ممالک ٚ همرأ مئن، سأی بؤگۊد نزيک‌تر ٚ تجاري روابط، خۊرتأو ٚ بلۊک همرأ اۊن ٚ جادؤجين بؤنه یأ شخصا چنته کيشور ٚ جي وادئن بؤگۊد أ اۊشؤن ٚ همرأ تجاري توافق‌نؤمه ايمضا بؤگۊد. تا ۱۹۶۰ ٚ پایؤن، اۊن چکؤسلؤواکي، شؤروي ٚ جماهير ٚ یجؤنأیي، کليسایي کؤره، مجارستؤن أ خۊرتأو ٚ آلمؤن ٚ جي وادئن بؤگۊد أ قراردادؤني ۱۹۶۰ ٚ دسأمبر ٚ ۱۷ ٚ قرداد ٚ مۊسؤن خۊرتأوي برلين ٚ مئن ايمضا بؤده بؤ. اي توافق‌نؤمه‌أن تا حددي کۊبا ٚ ايقتصاد-ه بال بزأن، أمما در عین ٚ حال کۊبا ٚ ايقتصادي وابستگي خۊرتاو ٚ بلۊک ٚ کيشورؤن-ه منجر-أ بؤ. هيتأني خؤرتاوي آلمؤن ٚ مئن گوارا، تامارا بؤنکه (ايمه تانیا-آ مأرۊفا بؤ) ٚ همرأ آشنا بؤبؤ. اۊن اۊیه مترجم بؤ یأ پس ٚ سال گوارا-آ گلأکت أ بۊليوي مئن اۊن ٚ همرأ کۊشتن بؤبؤ. گوارا ٚ ايقتصادي اؤصۊل ٚ مئن فارغ مثبت أ منفي نؤکات ٚ جي، اۊن ٚ برنؤمه‌أن نامؤفق بؤن أ اۊشؤن ٚ حاصيل بهره‌وري ٚ سريع نؤزۊل أ کارگرؤن ٚ غیبت ٚ ازدياد کار ٚ محل ٚ مئن بؤ.[۱۱۲] گوارا ٚ مؤلاقات رنه دۊمؤن (فرانسوي اقتصاددؤن) ٚ همرأ مئن، کۊبا ٚ دؤلت ٚ ۱۹۵۹ ٚ مصوٚب ٚ أرضي اصلاحات ٚ ناکافي بؤن گه اۊن ٚ نتيجه پيلا مزارع ٚ تبديل تعاوني مزارع' یا أراضي تقسيم دهقانان ٚ مئنأ  بؤ، گوار نظر ٚ جي «فردي مالکيت ٚ احساس-ه» تقويت بؤگۊد أ کارگرؤن مننسن خۊ مثبت ٚ ايجتماعي منافع بٚینن أ اۊشؤن-ه تشويق گۊ‌د دئبار ٚ مۊسؤن فردي منافع ٚ دۊمبال دؤبۊن.[۱۱۳]

خۊکؤن ٚ خليج أ مۊشکي بؤحران[دچينواچين]

۱۹۶۱ ٚ آوريل ٚ ۱۷، خۊکؤن ٚ خليج ٚ فگن مئن، ۱,۴۰۰ کۊبایي تبعيدي گه آمريکا مئن یؤمۊجش بدئه بؤن، کۊبا-آ فگن بؤدن. گوارا ٚ أساسي نخشي اي کالنجار ٚ مئن ايفا نؤگۊد، اين‌دؤني گه فگن ٚ پيش ٚ رۊز، یته جنگي نؤو گه دریایي تفنگدارؤن ٚ حامل بؤ تظاهر به پينار دل ريؤ ٚ خۊرخؤسي ساحل-ه فگن گۊدن بؤدن أ گوارا ٚ تحت ٚ أمر ٚ نيرؤن-ه اۊ شر ٚ مئن بکشأنئن. ولي هأندئه مورخؤن مؤتقدن گوارا کۊبا ٚ دؤلت ٚ گئنا بؤن ٚ مئن مؤثر ٚ نخش دأشت، اين‌دؤني گه اۊ زمت کۊبا ٚ مسلح ٚ نيرؤن ٚ یؤمۊجش ٚ مۊدير بؤ.[۱۱۴] تاد سالچ (نويسا) خۊ روایت  ٚ مئن کۊبا ٚ دؤلت ٚ گئنا بؤن ٚ جي، گۊنه: «انقلابيۊن گئنا بؤبؤن، اين‌دؤني گه چه گوارا به ۊنوؤن انقلابي مسلح ٚ نيرؤن ٚ یؤمۊجش ٚ بخش ٚ رئيس أ یؤمۊجش ٚ برنؤمه ٚ مسئۊل، شبه‌نظامئنه تعليم بدأ. اۊن خۊ کار-ه خؤجير أنجؤم بدأ بؤ یأ ۲۰۰,۰۰۰ زۊنؤنه یأ مردؤنه-أ جنگ ٚ ره آماده بؤده بؤ».[۱۱۵] هي زمت بؤ گه گوارا ٚ أسلحه ٚ غلاف ايتفاقي خارج بؤبؤ یأ تير اۊني درشؤ بؤشؤ گوارا ٚ ديم-ه زخم-أ گۊد.[۱۱۶]

چه گوارا ؤ فيدل کاسترؤ ۲۹۶۱ ٚ مئن

چه گوارا ۱۹۶۱ ٚ آگست ٚ مئن، آمريکایي کيشورؤن ٚ سازمؤن ٚ کؤنفرانس ٚ مئن اؤرؤگۊئه ٚ پۊنتا دل استه ٚ مئن، یادداشتي «قدردؤني» عۊنوؤن ٚ جير جان اف. کندي (آمريکا ٚ ريئيس‌جؤمۊر) ٚ ره برسأدنئه. اۊ یادداشت ٚ دل بنويشته نأ بؤ «ممنۊن خۊکؤن ٚ خليج ٚ ره. فگن ٚ پيشي، اينقلاب پرکين بؤ. ايسه هر زمت ٚ جي قوي‌تره». وختي گه داگلاس ديلان (یجؤنابؤ ايالات ٚ خزانه‌داري ٚ وزير) کۊبا ٚ گلأکتن یجؤنأیي-ئه، ترقي یأ پيشأکتن ٚ ره خواستار بؤبؤ، گوارا آمريکا-آ وتلس أ اۊ کيشور ٚ نظام-ه دمؤکراتيک نؤدؤنس أ بؤگۊت دمؤکراسي «مالي ؤليگارش، تبعيض سياپۊسؤن ٚ عليه یأ کۊکلاس‌کلن (یته زنجليه‌اي نژادپرست ٚ سازمؤن) ٚ خشم» ٚ همرأ جۊر نیه. اۊن هيتأني «دگزؤني» گه اۊن ٚ نظر ٚ جي «دؤنشمندؤني اؤپنهایمر ٚ مۊسؤنچئن-ه خۊ جاجيگه ٚ جي هأرؤنئه، ساليان ٚ سال جهان-ه پاؤل رؤبسن ٚ فؤق‌العاده صدا جي محرۊم بؤگۊد أ رؤزنبرگؤن-ه واغابؤ مردۊم ٚ اعتراضات ٚ وؤجۊد ٚ همرأ قتل-ه برسأدنئه» ني ايشاره بؤگۊد. گوارا خۊ گبؤن ٚ تۊمؤنأکۊن بؤگۊت آمريکا واقعي اصلاحات-ه علاقه‌مند نيه یأ «آمريکایي کارشناسؤن هرگي کيشاورزي اصلاحات ٚ سر گب نزنن، اۊشؤن یته بي‌خطر ٚ مؤضۊ آو ٚ بئیتر ٚ تأمين ٚ مۊسؤن-ه ترجيح دنن. خۊلأصه، اۊشؤن تؤالتؤن ٚ انقلاب ٚ ره آماده بۊنن!». هأندئه، ريچارد گۊدوين (ؤمۊر ٚ خارجه ٚ وزارت ٚ نماینده آمريکا ٚ قاره ٚ مسائل ٚ مئن) خۊ یادداشت ٚ مئن کۊندأکۊند بنويشت دأره گه گوارا اۊن-ه فردي «جديدتر ٚ نسل ٚ جي» قلمداد کۊنه یأ هيتأن گوارا خۊشؤن ٚ بؤگۊ-بؤشتؤو-ه کاميلا مؤفيد أرزیاجي بؤگۊد دأره.[۱۱۷]

۱۹۶۲ ٚ ؤکتبر ٚ مئن کۊبا ٚ مۊشکي بؤحران جهان-ه تا هسته‌اي جنگ ٚ أسسؤنه پيش بؤبۊرد. چن هفته اي بؤحران ٚ پسي، مصاحبه «ديلي ورکر» (یته اينگيليسي کؤمؤنيستي رۊزنؤمه) ٚ مئن، گوارا هلأني اؤنچي گه «شؤروي ٚ خيانت» محسۊب گۊد ٚ جي ناراحت بؤ یأ سام راسل-ه (خبرنگار) بؤگۊت «أگر مۊشکؤن کۊبا ٚ کؤنتؤرؤل ٚ تحت دبي، کۊبایئن اۊن-ه توأدأ نأبؤن». گوارا ايمه ضمن ٚ اي حادثه ٚ شرح، یه دار دئه تأکيد بؤگۊد گه سۊسياليستي آزأیي ٚ أرمؤن، عليه ٚ جهاني «أمپراليستي هاوؤز[۱۱۸]» تۊنس نهایتاً «ميلیٚۊنؤن نفر قرباني اتمي جنگ ٚ مئن» ٚ أرزش-ه دأشته‌بۊن. مۊشکي بؤحران هيتأني گوارا-آ متقاعيد بؤگۊد گه دۊته دۊنیا ٚ أبرقۊدرتؤن (شؤروي یأ آمريکا) کۊبا جي به عۊنوؤن ٚ یته پيأده سالدات خۊ جهان ٚ استراتژي مئن کارأیته دأرن. اۊن ٚ بؤجؤر، اۊن یته مؤنا وينش ٚ جي هۊته گه آمريکا-آ دئه، شؤروي-ئه ني دئه.

سفرؤن[دچينواچين]

آمريکا[دچينواچين]

کيشورؤني گه چه گوارا ۊشؤن ٚ جي وادئن بؤگۊد (قيرمز) ؤ کيشورؤني گه ۊن ٚ مئن مؤسلحانه ٚ انقلاب ٚ مئن شرکت بؤگۊد (سبز)

تا ۱۹۶۴ ٚ دسأمبر، چه گوارا انقلابي دؤلتمرد، جهاني قامت ٚ مئن محسۊب بؤ یأ به ۊنوؤن ٚ کۊبایي هیئت ٚ رئيس گب‌زني گۊدن ملل ٚ سازمؤن ٚ مئن ٚ ره نيؤیؤرک-ه سفر بؤگۊد. ۊن ۱۹۶۴ ٚ دسأمبر ٚ ۱۱، خۊ يسأته یأ پۊرشۊر ٚ گب‌زني مئن، ملل ٚ سازمؤن ٚ ضعف «آپارتاید (یجۊر نژادي تبعيض) ٚ وحشي‌بؤ سياست» ٚ مؤقابله ره نسایي آفريقا ٚ مئن ٚ جي انتقاد بؤگۊد أ بپۊرسئه « آیا ملل ٚ سازمؤن مننئه کاري ۊن ٚ مهار ره أنجؤم بده؟» گوارا ايمه یجؤنابؤ ايالات ٚ سياست-ه سياپۊس ٚ جمعيت ٚ قبال تقبيح بؤگۊد أ بؤگۊت:

————————————————

ۊشؤني گه پۊس ٚ رنگ ٚ دؤني، خۊ وک‌وچه' کۊشنن أ رۊز ٚ وري ۊشؤن ٚ عليه تبعيض قائل بۊنن، ۊشؤني گه وهألنن سياپۊسؤن ٚ قاتلؤن أزا بؤمۊجن أ اۊ قاتلؤن ٚ جي حيمایت کۊنن أمما اۊن ٚ تأد سياپۊسؤني-ئه مۊجازات کۊنن گه خۊ مشرۊع ٚ حق ٚ دۊمبال به ۊنوؤن ٚ یته أزا اينسؤن درن — چۊته تۊنن خؤدره أزایي ٚ پایار دؤنسه بۊن؟[۱۱۹]

———————————————— گوارا گه تا اي مؤقؤ دئه عصبي بؤبؤ بؤ، خۊ گبؤن-ه هاوانا ٚ دۊوؤمي بیانيه ٚ قرائت همرأ سرأچئه یأ لاتين ٚ آمريکاٰ «یته خؤنواده ۲۰۰ ميلیۊن برأر ٚ جي گه یته مۊساوي مۊشکلات ٚ جي سؤغؤلؤو کشنن» دؤخؤند.[۱۲۰] گوارا اعلام بؤگۊد اي «حيماسه»، «هيندي وشنأ گۊده'ن (آمريکاٰ قاره ٚ بۊمئن)، بي زمي‌زوار ٚ دهقؤنؤن، استثمارابؤ کارگرؤن أ مترقي گۊده'ن» ٚ دس نويشتن بۊنه. گوارا ٚ ور هيسأبؤکئه اي منازعه، گۊده'ن‌ ٚ کالنجار أ ويرشؤن بؤن أ اۊ کسؤني‌ئه پيشأگئنتن گه أمپراليسم ۊشؤن-ه تحقير بؤگۊد دأشت أ دئبار «یته ضعيف ٚ مطيع ٚ رمه» محسۊب بۊنأ بؤن، گوارا ايمه بؤگۊت «یانکئن ٚ دؤرأچئه کاپيتاليسم» برمسئه حالت ٚ همرأ مذکۊر ٚ رمه ٚ مئن خۊ قبروجؤن-ه دئه تۊنه. ۊن دۊمباله أ بؤگۊت «لایق ٚ سأت» ٚ مئن، «أوأره‌نؤم ٚ گۊده» خۊ تاريخ-ه خۊن ٚ همرأ نويسنه یأ حؤقؤقي-ئه گه «۵۰۰ ساله همه ۊن-ه وخندنن» پسأيره. چه کۊبا ٚ اينقلاب ٚ پسي اعدامؤن ٚ باره بؤگۊت: «أمۊ اعدام بؤديم، اعدام کۊنيم أ تا فۊیه گه لازم بؤبۊن، اعدام کۊنيم». ۊن اي پيش‌ويني گه «خشم ٚ کؤؤل تمؤم ٚ لاتين ٚ آمريکا ٚ سامؤنؤن-ه تنأیره» یأ کارگري گۊده'ن گه «تاريخ ٚ چرخ-ه گردأنن» أوولي مرت ٚ ره «طۊلاني یأ وحشي‌بؤ خاوي گه ۊشؤن-ه تحميلابه ٚ جي ورسنن» ٚ همرأ، خۊ گبؤن-ه ؤمۊمي مجمع ٚ مئن خاتمه بدأ.[۱۲۱]

گوارا ايمه واخبرا بؤ وختي گه ملل ٚ سازمؤن ٚ مئن هيسأ بؤ، کۊبایي تبعيدئن دۊ دار ۊن ٚ ترؤر ٚ ره تلاش بؤدن. أوولي مرت ٚ ره مالي گؤآانزالز، چه ٚ وؤرۊد ٚ لحظه قصد دأشت ۊن-ه یته هفت اينچي تيجيني همرأ بؤکۊشه. دۊوؤمي ني گيلرمؤ نؤوؤ بؤ. ۊن سأی بؤگۊد سخنراني مؤقؤ، بازۊکا همرأ یته لۊتکا «ايست ريور» ٚ رۊخؤنه ٚ مئن ٚ جي ملل ٚ سازمؤن ٚ مقر-ه تير توأده گه گۊلل‍ه ۊني خطا درشؤ. گوارا اي دۊته تفاق ٚ باره بؤگۊت «بئیتره آدم یته زۊنؤنه ٚ قممه جي کۊشتن بؤبۊن، تا یته مرد ٚ گۊلل‍ه جي».هيتأني بؤگۊت اي انفجار واقعه' عطر أ طعم-ه زيادا گۊد.[۱۲۲]

مؤسکؤ ٚ سۊرخ ٚ میدؤن ٚ مئن، ۱۹۶۴ ٚ نؤوأمبر

ؤرۊپا[دچينواچين]

دسأمبر ٚ ۱۷، گوارا نيؤیؤرک-ه پاريس ٚ مقصد ٚ ره ترک بؤگۊد أ ۊیه جي یته سۊ ماهه سفر-ه جهان ٚ دؤر سرأگيت گه چين ٚ خلک ٚ جؤمۊري، کليسا کۊره، عربي یجؤنأبؤ جؤمۊري، ألجزایر، غنا، گينه، مالي، داهؤمي، کؤنگؤ بأني برازاويل أ تانزانيا ؤ ايمه توقف ايرلند أ پراگ ٚ مئن تنأیته نأبؤ. ايرلند ٚ مئن، گوارا گه خؤره ايرلندي أجداد دأشت «سنت پاتريک» ٚ رۊز-ه لیمرک ٚ مئن جشن بگيت.

اي سفر ٚ مئنأ، ۊن نؤمه اي کارلؤس کۊئيخانؤ (رۊزنؤمه‌نويس) ٚ ره بنويشت گه ايمه سۊسياليسم أ اينسؤن-ه کۊبا ٚ مئن نؤم وگيت. گوارا اي أثر ٚ مئن جديد ٚ واخبري، کار ٚ جديد ٚ جاجيگه یأ یته نؤمقام أفراد ٚ ره ٚ ايجاد ٚ باره بنویشته. ۊن هيتأني خۊ ضد ٚ کاپيتاليستي احساسات ٚ سر بنويشته دأره:

————————————————

کاپيتاليسم ٚ قانۊن گه أکثريت ٚ نظر ٚ جي دؤخؤته نأ؛ بي اينگه فرد بؤدؤنه ۊن ٚ سر أثر ننه. ۊن خألي یته ؤفؤقي وؤسعت-ه گه بي‌انتها نظر رسنه أینه. اين ا چي هيسه گه کاپيتاليسم ٚ مؤبلغؤن نمأنأنن أ راکفلر-ه (پيلا بۊرژوا) — چي رسلا چي غلط — سرمشقي مؤفقيت ٚ شأسن  ٚ ره چاؤنن.  فقري یأ جؤنکنشي گه یته راکفلر ٚ ظؤهۊر ٚ ره نياز هيسه یأ فسادي گه ايته‌چي ثروت ٚ أنباشت ٚ ره ضرۊرت دأره، چاؤدن بؤبه ٚ تصوير ٚ مئن دئن نؤبۊنه یأ هميشک ۊن-ه مردۊم-ه نۊشؤن دأ نشأنه.[۱۲۳]

————————————————

ألجزایر[دچينواچين]

گوارا ۱۹۶۵ ٚ ۲۴‌رؤم ألجزایر ٚ مئن، آسیا یأ آفريقاٰ کيشورؤن ٚ ايقتصادي یجؤنایي ٚ سمينار ٚ مئن گب‌زني بؤگۊد گه ۊن ٚ آخري حؤضۊر بين‌المللي صحنه'ن ٚ مئن بؤ. ۊن سۊسيالیستي کيشورؤن ٚ أخلاقي وظایف-ه ايشاره یأ ۊشؤن-ه ضمني همکاري‌ئه خۊرخؤسي استثمارگرؤن ٚ همرأ متهم بؤگۊد. ايمه اقداماتي‌ئه تشريح بؤگۊد گه ۊن ٚ نظر ٚ مئن کؤمۊنيستي کيشورؤن وأني أنجؤم بدن تا امپراليسم-ه حريفا بۊن. ۊن اي صؤبتؤن ٚ همرأ به صۊرت ٚ عؤمۊمي شؤروي‌ئه انتقاد بؤده بؤ، مارس ٚ ۱۴ کۊبا-آ وگردس أ راؤل کاسترؤ، اسوالدؤ دؤرتيکؤس یأ کارلؤس رؤدزيگز هاوانا ٚ فۊشۊگا مئن اۊن-ه پيشأشؤن.

گوارا ٚ گب‌زني ألجزایر ٚ مئن ٚ جي مشخص بؤبؤ بؤ گه ۊن کلسا نيمکره-أ آمريکا رابري جي بأني خۊرخؤس-ه شؤروي رابري جي، خۊرتاو ٚ نسایي نيمکره ٚ استثمارگر دؤنس. ۊن بدأري کلسا ویتنؤم ٚ کؤمۊنيست کيشور ٚ جي ویتنؤم ٚ جنگ ٚ مئن حيمایت گۊد أ دتؤسعه‌دؤبؤ دئه‌کيشورؤن ٚ خلک ٚ جي خأس أسلحه دسأیرن أ «ويتنؤمي» وکن. ۊن ٚ مۊخالفت شؤروي همرأ، خۊرخؤس ؤرۊپا ٚ چپ ٚ منورالافکارؤن أ هۊنرمندؤن ٚ مئنأ گه خۊ قبلي باور-ه شؤروي‌ئه ندأشتن ٚ محبؤبيت ٚ باعث أني بؤبؤ. هيته‌أن ۊن ٚ امپراليسم‌ستيجي یأ انقلابي‌گيري آمريکا ٚ جوؤن ٚ راديکال دؤنش‌مۊجؤن گه اجتماعي دگردشؤن ٚ ره بي‌تابي گۊدن ٚ الهام‌بخش، بؤ.

گوارا خۊ شخصي بنويشته'ن ٚ مئن گه اي زمت بنويشته (ۊشؤني گه تا ألؤن منتشرا به)، خۊ متزاید ٚ انتقادات-ه شؤروي ٚ سياسي ايقتصاد ٚ جي ابراز کۊنه یأ ۊشؤن-ه «مارکس-ه یداؤدن»' متهم بؤگۊد. ۊن مجمۊعه‌اي شؤروي سياستؤن ٚ جي گه، هأکش‌وکش «طبقاتي کالنجار ٚ دؤرين‌دؤبؤ ٚ خؤشۊنت ٚ محو ٚ ره با اينگه کاپيتاليسم ٚ اينتقال سۊسياليسم-ه جي سيفایي‌شا نيه»، هيتأن «خطري مسالمت‌آميز تعایش آمريکا‌ همرأ» ٚ سياست، بأني ۊشؤن ٚ نامؤفقي کار ٚ «اطلاعات ٚ تغيير» ٚ سر أ ۊشؤن ٚ سأی سۊسياليستي اقتصاد-ه «ليبرال گۊدن» ٚ همرأ مۊخالف بؤ. ۊن پۊل، بهره، کالایي تؤليدي مناسبات، بازار ٚ اقتصاد أ سۊدمۊجي ٚ کاميل ٚ حذفا بؤن ٚ طالب بؤ، درحالي گه شؤروئن اصرار دأشتن اي موارد جهاني کؤمۊنيزم-ه رسئن ٚ همرأ مؤغۊب بۊنن. گوارا پيش‌ويني گۊد گه أگه شؤروي، ئرزش ٚ قانۊن-ه لغوا نؤنه، دسأخر کاپيتاليزم-ه وارسنه.

گوارا دۊ هفته خۊ ألجزایر ٚ مئن ٚ گب‌زني ٚ پسي یأ وگرسن کۊباٰ، عؤمۊمي أنظار ٚ جي کنأره بگيت أ ايمه کلاً غیب بؤبؤ. اين ٚ دئن ٚ جي گه خلک ۊن-ه کاسترؤ ٚ پسي کيشور ٚ دۊوؤمي قۊدرتمند ٚ فرد محسۊب گۊدن، ۊن ٚ وضعيت یته پيلا راز-ه تبديلا بؤبؤ بؤ. کاسترؤ، بین‌المللي حدسؤن ٚ فشل ٚ بۊن چه ٚ سرنويشت ٚ باره، ۱۹۶۵ ٚ ژۊئن ٚ ۱۶ اعلام بؤگۊد: مردۊم وختي واخبرا بۊنن گه گوارا خؤره خأسه‌بۊن. أمما اين، شایعات ٚ پخش ٚ مانع کۊبا ٚ دؤرين ؤ بيرۊن ٚ مئن ونکت.[۱۲۴]

۱۹۶۵ ٚ ؤکتبر ٚ ۳وؤم، کاسترؤ یته بيدۊن ٚ تاريخ ٚ نؤمه' عؤمۊمي بؤگۊد گه ادعا گۊد گوارا هفت‌ماه ٚ قبل ۊن ٚ ره بنويشته دأره. نؤمه ٚ مئن گه ايمه چه ٚ «خۊداحافظي ٚ نؤمه»' مأرۊفا بؤ، گوارا ضمن ٚ تأکيد خۊ همبستگي سر کۊبا ٚ انقلاب ٚ همرأ، اعلام بؤگۊد گه قصد دأره کيشور-ه ترک بؤنه تا دئه-ممالک ٚ انقلابي کالنجارؤن ٚ مئن مشارکت بؤنه. ۊن هيته‌أني خۊ تمؤم ٚ مناصب ٚ جي دؤلت أ کۊبا ٚ کؤمۊنيست ٚ حزب ٚ مئن استعفا بدأ یأ کۊبا ايفتخاري شهروند بؤن-ه ني کنأر بيگئنت.[۱۲۵]

کالنجار کؤنگؤ مئن[دچينواچين]

گوارا ۱۹۶۵ ٚ سرأگير آفريقا-آ بؤشؤ تا خۊ دؤنش أ تجرۊبه' به عؤنوان ٚ یته چريک، سيمباٰ شۊرشئن ٚ اختيار کؤنگؤ منازعه ٚ مئن قرار بده. أحمد بن ٚ بلا (ألجزایر ٚ رئيس جمهۊر) ٚ بؤته'ر ٚ طبق «گورا آفريقا-آ امپراليسم ٚ ضعيف ٚ گرکه دؤنس» گه هين‌دؤني پيلا انقلابي ظرفيتؤن ٚ دارا هيسه.[۱۲۶] جمال عبدالناصر (مصر ٚ رئيس‌جؤمۊر گه خۊ ملاقات چه ٚ همرأ ۱۹۵۹ ٚ پسي ۊن ٚ همرأ خؤجير ٚ رابطه دأشت) گواراٰ برنؤمه کؤنگؤ مئن ٚ کالنجار' عقل ٚ وري نؤدؤنس أ ۊن-ه ايشتاو بدأ گه یته «تارزان‌طؤر» محکۊم بؤبؤ ٚ شخصيت-ه تبديل خأنه بؤن. ولي هأندئه‌رأن، گوارا «رامؤن بنتيز» ٚ مستعار ٚ نؤم ٚ همرأ کؤنگؤ' سفر بؤگۊد. ۊن «کۊبا ٚ عمليات سيمبا ٚ مارکسيست ٚ قيام ٚ حمایت ٚ ره» گه کؤنگؤ ٚ بؤحران ٚ أثر ٚ دؤني ايجاد بؤبؤ بؤ، رابري گۊد. گوارا، ويکتؤر درکه (دۊوؤمي فرمانده) بأني ۱۲ ته کۊبایي همرأ ۱۹۶۵ ٚ آپريل ٚ ۲۴‌رؤم کؤنگؤ' بؤشؤن أ ايمه، حؤدۊد ٚ ۱۰۰ ته آفريقایي-کۊبایي ني ۊشؤن-ه گلأکتن.[۱۲۷]

ۊشؤن مددتي لؤران کابيلا (چريکي رابر گه چن ماه ٚ قبل کنأر بيگئنتئه ٚ رئيس‌جؤمۊر ٚ طرفدارؤن ٚ شۊرش ٚ مئن لۊمۊمبا-آ بال بزأ بؤ) ٚ همرأ همکاري بؤدن. گوارا گه لۊمۊمبا ٚ طرفدارؤن ٚ جي بؤ، بؤگۊت گه «ۊن ٚ قتل وأني أمر ٚ ره درسي بؤبۊن». گوارا گه توؤن ٚ کمي بۊمي زوؤنؤن ٚ مؤکالمه ٚ سر دأشت، یته نؤجوؤن مۊترجم «فردي ايلانگا» نؤمي ٚ کۊمک ٚ همرأ ديگرؤن ٚ همرأ ارتباط گيت. هف ماه دوأرسن ٚ جي، ايلانگا «تلاشگر گوارا» ٚ رفتار-ه گه «احترامي مۊساوي سيفيت‌پۊسؤن أ سياپۊسؤن ٚ مئنأ قائل بؤ» تحسين گۊد.[۱۲۸] ولي خلي دنکت گه گوارا، کابيلا ٚ ضعيف ٚ نظم أ انظباط ٚ جي ناؤميدا بؤ یأ ۊن-ه کنأر بيگئنت، چه بؤگۊت: هئچچي دنئه بؤ گه مره قانع بؤنه ۊن یته خأسه‌بؤ فرد أمر ٚ ره هيسه».[۱۲۹]

گوارا ۳۷ سالگي مئن، ۊن اي تاتایي مئن گه ۱۹۶۵ ٚ شئه، یته کؤنگؤیي تروچه' کشأیته ؤ یته آفريقایي چريک ٚ ور هيسأ‌.

کؤنگؤ ٚ

ٚ مللي أرتش ٚ سيفيت‌پۊس ٚ مؤزدۊران مایک هؤر ٚ رابري ٚ همرأ گه توسط ٚ کاسترؤ ٚ مۊخاليف ٚ کۊبایي خلبؤنان ؤ هيتأني سازمؤن ٚ سي‌آی‌آ حيمایت بؤن؛ گوارا-ا ۊن ٚ مقر ٚ جي تانگانيا ٚ دریاچه ٚ نزیک ٚ بندؤن ٚ مئن بيرۊجأنئن أ بؤتۊنسن ۊن ٚ ارتباطات-ه شؤنۊد بؤنن أ ایته ۊن ٚ فگنؤن ٚ برنؤمه ٚ جي واخبرا بۊنأبؤن أ ۊن ٚ تدارکات ٚ خطۊط-ه مختل گۊدن. با اینگه گوارا خأس خۊ حؤضؤر-ه کؤنگؤ ٚ مئن دؤخؤسأنه، أمما دؤلت ٚ ايالات ٚ آمريکا ۊن ٚ مؤقعيت أ کۊنشؤن ٚ جي واخبر بؤ. آمريکا ٚ مللي أمنيت ٚ آژانس، یۊئس‌ئن‌ئس سرجۊخه خؤزه ئف والدز (تی-ي‌جی-۱۶۹) ٚ کارأیتن ٚ همرأ هند ٚ ؤقیانۊس ٚ مئن، تمؤم ٚ ۊن ٚ ارتباطات-ه رصد گۊد.[۱۳۰]

گوارا قصد دأشت اتقلاب-ه مارکسيسم ٚ تأليم أ فؤکؤ ٚ استراتژي بأني چريکي جنگ-ه سيمباٰ کالنجارگرؤن أ مؤبۊتۊ (زئير ٚ ديکتاتؤر رئيس‌جؤمۊر) ٚ مۊخالفون ٚ همرأ، صادر بؤنه. ۊن کؤنگؤ ٚ خاطيرات ٚ کيتاب ٚ مئن، بي‌کفایتي، تؤصيه‌'ن ٚ تنأنیتن أ دؤرين‌دؤبؤ درگيرئن شۊرشئن ٚ مئنأ' شۊرش ٚ ديشکن ٚ أصلي دلایل ٚ جي دؤخؤنده دأره. ۱۹۶۵ ٚ نؤوامبر ٚ ۲۰ؤم، گوارا گه ديسانتري أ حاد ٚ آسم ٚ جي متأزي بؤ یأ أخير ٚ هف ماه ٚ ديشکنؤن أ هيتأن تعللؤن ۊن-ه وأرگئنته بؤ، خۊ ۱۲ نفره ٚ گرۊپ ٚ ۶ نفر بؤمؤنسه'ن ٚ همرأ کؤنگؤ' ترک بؤدن. گوارا گۊت قصد دأشت مجرۊحان-ه کۊبا-آ روؤنه بؤنه یأ به ۊنوؤن یته نمۊنه انقلابي کؤنگؤ مئن بئسه أ تا مۊردن ٚ مؤقؤ بجنگه، أمما خۊ دۊته رفيقؤن ٚ اصرار ٚ پسي ؤ هيتأني دۊ نفري گه کاسترؤ شخصاً برسأدنه بؤ، حاضر وکت آفريقا-آ ترک بؤنه.

اۊ شؤوأرۊز، گوارا ٚ نيرؤن بي‌ سرصدا خۊ ؤردؤن-ه وچئن، خۊ کؤمه'ن-ه تشأنأن أ اۊ أسلحه'ني گه خۊ همرأ بؤرد منسن-ه مؤنهدماؤدن یا توأدأن تانگانيا دریاچه مئن أ ايمه شؤو‌بؤ مرز ٚ جي بؤشؤن تانزانيا یأ خؤدره زميني دارالسلام-ه برسأنئن. گوارا چن ماه بعد اي نتيجه' برسئه گه جنگسن تا مۊردن ٚ لحظه ٚ تأد شؤن ٚ تصميم-ه بگيت چۊن: «اينساني عنصر بکت. هيچ ئراده‌اي جنگ ٚ ره دنئه بؤ. رابرؤن [شۊرشي] فاسدن. خۊلأصه... نشأس کاري گۊدن». گوارا هيتأني بؤگۊت: «أمۊ منيم کيشوري‌ئه گه نخأنه بجنگه، تنأکه رهأ واؤنيم». چن هفته بعد، ۊن مقدمه‌اي خۊ کؤنگؤ ٚ خاطيرات ٚ ره بنويشت گه اي جۊمله همرأ سرأیتن بۊنأبؤ: «اي داسسؤن یته ديشکسنه»[۱۳۱]

گوارا کؤنگؤ مئن، ۱۹۶۵

گوارا-آ نوأس وگرده کۊبا اين‌دؤني گه کاسترؤ قبلتر ۊن ٚ «خۊداحافظي نؤمه»' گه قرار بؤ بؤمۊرده پسي پخش بؤبۊن، علني بؤده بؤ. نتيجتاً، گوارا شيش ماه دؤخؤتکئه کۊبا ٚ سفارت، دارالسلام ٚ مئن أ ايمه یته خؤنه کۊبا ٚ پراگ ٚ مئن بئسأ. گوارا وختي ؤرۊپا مئن هيسأ بؤ، سرري‌بؤ خۊآن پرؤن (آرژانتين ٚ قبلي رئيس‌جؤمۊر) ٚ همرأ گه ايسپانيا-آ تبعيد بؤبؤ بؤ، ملاقات دأشت. گوارا پرؤن-ه اعتماد بؤگۊد أ ۊن-ه خۊ تازه نخشه جي گه طرح‌دچيني یته کؤمۊنيستي انقلاب ٚ ره سۊسياليستي حؤکۊمت ٚ برقراري ره لاتين ٚ آمريکا مئن بؤ، واخبرا گۊد. پرؤن گوارا-آ ايشتاو بدأ اي نخشه گه قراره بۊليوي جي سرأیتن بؤبۊن، خۊکۊشي یأ بيهۊده هيسه أمما گوارا خۊ تصميم-ه بٚیته بؤ.[۱۳۲]

گوارا اي مۊددت ٚ مئن، خۊ خاطرات أ تجربيات کؤنگؤ مئن ٚ شئه گردأگيت أ هيته‌أني دۊته دئه کيتاب-ه (یته فلسفه ٚ سر أ اۊیته ايقتصادي) نويشتن-ه سرأگيت. ۱۹۶۶ ٚ ژۊیه  ٚ مئن دؤخؤتکئه کۊبا-آ بؤشؤ تا کاسترؤ یأ خۊ زنکه همرأ ملاقات بؤنه. چه هيته‌أني آخري وار ٚ ره خۊ پئنشته وچه ٚ ره نؤمه بنويشت أ مقرر بؤبؤ ۊن ٚ مۊردن ٚ پسي خوندن بؤبۊن. ۊن اي نؤمه ٚ دسأخر ۊشؤن-ه تؤصيه بؤگۊد:

————————————————

مؤهم‌تر همه جي؛ هميشک اي توانایئه دأشته بين گه هرته بي‌عأدالتي-ئه دۊنیا مئن هرکسئه تحميل بۊنه جل‌وري حس بؤنين. اين یته اينقلابي ٚ خؤجيرترين خصيصه هيسه.[۱۳۳]

————————————————

بۊليوي، دسگيري ؤ ئدؤم[دچينواچين]

۱۹۶۶ ٚ تۊمؤنأکۊن، چه ٚ مقر هلأ عمۊم ٚ ره نامشخص بؤ، ولؤ گه مؤزامبيک (FRELIMO) ٚ نماینده'ن گۊزارش بدأن ۊن ٚ همرأ ۱۹۶۶ ٚ تۊمؤنأکۊن دارالسلام ٚ مئن ملاقات بؤدن. اي ملاقات گوارا ٚ پيشبنأر ٚ سر اۊ انقلاب-ه بال زأن ٚ ره بؤ گه مؤزامبيکئن نهایتا ۊن-ه رتته بدأن.[۱۳۴] کارگر ٚ جهاني رۊز ٚ گب‌زني ٚ رۊز ۱۹۶۷ هاوانا مئن، سرگؤرد خؤآن آلميدا (مسلح نيرؤن ي دفاع ٚ وزير) بؤگۊت: «گوارا جایي لاتين ٚ آمريکا مئن انقلاب-ه خدمت دره».

عۊمر ٚ أواخر، یته رۊستا بۊليوي مئن

عزيمت بۊليوئه پيشي، گوارا خۊ ظاهير-ه دگردأنه تا شنأسئن نؤبۊن، ۊن خۊ ريش-ه فتأشته یأ خۊ مؤن-ه پاچ أ طۊسي چاگۊد. ۱۹۶۶ ٚ نۊوامبر ٚ ۳وؤم، گۊرا «آدؤلفؤ منا گؤنزالز» ٚ جعلي نؤم ٚ همرأ دؤخؤتکئه هوامۊج ٚ همرأ لاپاز-ه دؤرينا بؤ. ۊن خؤدره یته ؤرؤگۊئه‌اي ميانسال تاجر أ آمريکایي کيشورؤن ٚ سازمؤن ٚ کارکۊنان ٚ جي معرفي بؤگۊد.[۱۳۵]

سۊ رۊز بۊليوي-ئه دؤرينا بؤن ٚ پسي، گوارا چريکي أرتش ٚ تشکيل ٚ هدف همرأ، لاپاز-ه ترک بؤگۊد ؤ بؤشؤ بۊليوي ٚ خۊرخؤسي-نسام ٚ رۊستایي مناطق-ه. گوارا أوولي ؤردۊگا یته دۊرأکته منطقه نيانکاوآزؤ ٚ نؤمي تشکيل بؤبؤ أمما چريکي أرتش-ه یؤمۊجش اۊ ؤردۊگا مئن خطر بؤ یأ کار پيشأنؤشؤ. ۊن تامارا بۊنکه' گه ۊن ٚ مستعار ٚ نؤم تانيا بؤ، خۊ أصلي عامل لاپاز ٚ مئن منصۊب بؤگۊد. تانيا اصالتاً خۊرخؤس آلمؤن ٚ شي بؤ ولي آرژانتين ٚ مئن بچئه بؤبؤ بؤ.[۱۳۶]

گواراٰ چريکي قۊوا حؤدۊد ٚ ۵۰ نفر ٚ جي تشکيل بؤ ؤ تحت ٚ عنوان ٚ بۊليوي ٚ أزایي‌بخش کۊنش گۊد. ايشؤن مسلح بؤن ؤ کاميري ٚ کۊهستؤني مناطق ٚ مئن سال ٚ ۱۹۶۷ ٚ أوایل، خۊ أوولي درگيري ٚ مئن بۊليوي ٚ دؤلت ٚ أرتش ٚ همرأ مؤفق بؤن. چنته متعدد ٚ پيرۊجي ۱۹۶۷ ٚ باهار-تاوسسؤن ٚ مئن چريکي نيرؤن کسب بؤدن گه باعيث بؤبؤ، بۊليوي  ٚ دؤلت چريکؤن ٚ تئداد-ه ويشتر واقعي تعداد ٚ جي تخمين بزنن.[۱۳۷]

محققؤن جير ٚ موارد-ه گواراٰ شکست بۊليوي انقلاب ٚ مئن دؤنن:

  • گوارا انتظار دأشت بۊليوي ٚ دؤلت ٚ محلي معارضؤن اۊن ٚ همرأ همکاري بؤنن أممآ ايته ونکت. هيته‌أني بۊليوي ٚ کؤمۊنيست ٚ حئزب ماريؤ مؤنخه ٚرابري ٚ جي گه شؤروي-ئه گرایش دأشت، ۊشؤن-ه حيمایت نؤگۊد. گوارا خۊ خاطرات ٚ مئن گه ۊن ٚ مرگ ٚ پسي کشفا بؤ، بۊليوي کؤمۊنيست ٚ حئزب-ه «غير ٚ قابل ٚ ئتماد بأني أحمق» تؤصيف بؤگۊد دأره.
  • ۊن تصور گۊد خألي بۊليوي ٚ أرتش گه ۊن ٚ نيرؤن خلي خۊب یؤمۊجش بدئه ندأرن ؤ کافي ايمکانات ندأشتن ٚ همرأ طرف هيسه ؤ نؤدؤنس گه ایالات ٚ متحده یته جرگه سي‌آی‌آ ٚ ويژه کؤمؤندؤن ؤ يه عالمي دئه عملياتي عوامل-ه بۊليوي ٚ ضد ٚ شۊرش ٚ نيرؤن-ه بال زأن ٚ دؤني بۊليوي-ئه اعزام بؤده. هيته-أني بۊليوي أرتش-أني یجؤنایي ايالات ٚ ويژه ٚ نيرؤن (تکاورؤن ٚ مۊسؤن) ٚ  تحت ٚ تعليم ؤ مشاوره قرار بئیتن.[۱۳۸]
  • دۊته پاچ ٚ کۊل ٚ رسأدن گه کۊباٰ دؤلت ۊن ٚ اختيار بنأ بؤ معیۊب بؤن، نتيجتاً چريکؤن مننسن ارتباط بٚیرن أ خۊ خأسه‌بؤ تدارکات-ه بٚینن.

به علاوه، مأرۊف بؤ گوارا ستيز-ه به ساجش ترجيح دنه ؤ اي عملکرد-ه کۊباٰ چريکي جنگ ٚ مئن نۊشؤن بدأ بؤ. اي أمر ۊن ٚ عدم ٚ توفيق ٚ ايجاد ٚ رابطه بۊليوي ٚ دئه-شۊرشي رهبرؤن ٚ همرأ مؤثر وکت، هۊته گه کؤنگؤ مئن-ني اي تفاق دکته بؤ. اي  گواراٰ گرایش کۊبا مئن-ني خؤدره نۊشؤن بدأ بؤ أمما فيدل کاسترؤ ٚ به مؤقؤ مداخلات ؤ رانمایئن اختلافات ٚ برۊز ٚ مانع بؤ.

هيته‌أن گوارا محلي مردم ٚ جذب گلأکتن شبه‌نظامئن-ه طی ٚ یؤنزه ماه سأی ناکام بؤمؤنس. پۊر منطقه مردۊم ٚ جي بۊليوي ٚ نظمامئن ؤ مقامات-ه مقر ؤ چريکؤن ٚ تحرکات ٚ جي واخبرا گۊدن. گوارا خۊ کالنجارؤن ٚ آخري رۊزؤن بۊليوي ٚ مئن بنويشت گه: «دهقانؤن أمره بال نزنن، بلکي خبرچين-ه تبديلا بؤدرن».

فيليکس رؤدريگز (کۊبایي تبعيدی) گه سي‌آی‌آ ٚ سازمؤن ٚ ويژه فعاليتؤن ٚ مرکز ٚ ره کار گۊد، بۊليوي أرتش-ه گواراٰ دسگيري ره مشاوره بدأ. به علاوه، یته مؤستند ٚ بؤته'ر ٚ طبق، کلاؤس باربي (نازي جنگي جنایتکار) ني سي‌ئی‌آ ٚ سازمؤن ٚ دئه- مؤشاورؤن ٚ جي بؤ ؤ یحتمل مستقيماً ۊشؤن-ه کۊمک گۊد.

گوارا یادبۊد، لا ايگرا مئن

۱۹۶۷ ٚ ؤکتبر ٚ ۷ۊم، یته خبرچين بۊليوي ٚ ويژه نيرؤن-ه گواراٰ چريکي قۊواٰ ؤردۊ ٚ مقر-ه گه یته درره مئن نأ بؤ جي واخبرا گۊد. ؤکتبر ۸ۊم ٚ صۊب، ۊشؤن اۊ منطقه' ۱۸۰ ته سالدات ٚ همرأ دۊته جرگه مئن دؤرأچئن ؤ درره ٚ داخل ٚ را پيشروي بؤدن. نبردي در بگيت ؤ گوارا اي نبرد ٚ مئن مجرۊح ؤ أسيرا بؤ. برناردينؤ هوانکا (بۊليوي ٚ أرتش ٚ گرۊهبانؤن ٚ جي) ماجرا' ايته گۊزارش کۊنه: تکاورؤن ٚ نزيکا بؤن ٚ همرأ، گوارا گه دۊ مرتبه تير بؤخؤرده بؤ ؤ ۊن ٚ أسلحه دئه کارساج نؤبؤ، خۊ سلاحؤن-ه به نشؤنه ٚ تسليم توأدأ ؤ خطاب به سالداتؤن فریاد دنأ: «شلليت نؤنين! مۊ چه گوارام ؤ مۊ زنده ويشتر شمه-ر ٚ ره أرزش دأرم، تا بؤمۊرده».

هۊ رۊز ٚ شأنسر گوارا' دس‌دؤبۊسئه یته بؤسۊسه-دؤسۊسه مدرسه' لا ايگرا (رۊستایي هۊ نزيکي) مئن منتقل بؤدن. یته نصفه‌رۊز، ۊن بۊليوي ٚ أرتش ٚ أفسرؤن ٚ بازجۊیي ٚ برأبر بتأوس ؤ خألي ۊشؤن ي سربازؤن ٚ همرأ آهسسه گب زأ. یته سربازؤن ٚ جي چه' «مخۊف» تؤصيف گۊد. ۊن ٚ بؤته'ر ٚ طبق، گوارا ٚ راس ٚ پا ٚ ساق گۊلله بؤخؤرده بؤ، ميۊ ۊني خاک‌آلۊد ؤ ۊن ٚ ليواس شندره وکته بؤ ؤ ۊن ٚ پاٰن-ه قأم دؤبسئه بؤن. نامناسب ٚ وضعيت ٚ وؤجۊد ٚ همرأ، «گوارا خۊ سر-ه جؤر بٚیته دأشت، مؤستقيم طرف ٚ چۊمؤن ٚ مئن نيأ گۊد ؤ تنها چيزي گه خأس، یچي ديۊ گۊدن ٚ ره بؤ». ۊن گۊنه «ترحم» ٚ همرأ یته کۊچئه کيسه تۊتۊن ۊن ٚ پيپ ٚ مئن ٚ دنأم، گوارا لبخند بزأ ؤ تشکۊر بؤگۊد. هۊ رۊز ٚ شؤو یأني ؤکتبر ٚ ۸، کأپيتان ئسپينؤزا (بۊليوي أرتش ٚ أفسرؤن ٚ جي) تلاش بؤگۊد پيپ-ه گوارا ٚ  دهن ٚ جي وئیره گه چه —دؤبسئه دسؤن ٚ وؤجۊد ٚ  همرأ — ۊن لقت بزأ. گوارا هيتأني چن سأت پيشتر خۊ اعدام ٚ جي آدميرال اۊگاتچه ٚ ديم ٚ سر گه تلاش بؤده بؤ ۊن ٚ جي بازجۊیي بؤنه، فيليک توأدأ.[۱۳۹]

پس ٚ رۊز ؤکتبر ٚ ۹، گوارا درخاس بؤگۊد رۊستاٰ مدٚرسه ٚ مألم گه یته ۲۲ ساله زنکه بؤ به نؤم ٚ جۊليا کؤرتز-ه، بٚینه. ۊن ايمه گوارا' «مردي خۊش‌ديم ؤ نرم أ طعنه‌‌وؤبؤ نيأ ٚ أرأ» تؤصيف بؤگۊد گه مکالمه ٚ مؤقؤ کؤرتز منيس مؤستقيم ۊن ٚ چۊمؤن ٚ مئن نيأ بؤنه چۊنگه «نيأ ۊني تاب‌پذير، رؤسۊخ گۊدنکس ؤ آرام بؤ». گوارا مألم-ه بؤگۊت اين ضد ٚ تربيتي هيسه گه انتظار بؤشۊن رۊستایي کۊدک ايته‌چي جا مئن تحصيل بؤنه، «درحالي گه دؤلتي مقامات مرسدس-ه سوارن» . گوارا بؤگۊت اين چيزي هيسه گه أمۊ ۊن ٚ علیه کالنجار کۊنيم».[۱۴۰]

مۊددتي بعد هۊ ؤکتبر ٚ ۹هؤم ٚ صۊب، رنه بارينتؤس (بۊليوي رئيس‌جؤمۊر) دسسۊر بدأ گوارا' بؤکۊشته بؤبۊن، هرچند دؤلت ٚ ايالات ٚ متحده متمایل بؤ گه ويشتر بازجۊیي بؤن ٚ ره پاناما' منتقل بؤبۊن، گوارا کۊشأنئن ٚ دسسۊر توسط ٚ فيليکس رؤدريگز اۊ واحدي گه گوارا' دأشت-ه برسأدنئه. ماريؤ تران (بۊليوي أرتش ٚ ۲۷ ساله گؤرۊبان) گه ئدعا گۊد سۊ نفر ۊن ي دۊستؤن ٚ جي، هممه ماريؤ ٚ کۊچئه نؤم ٚ همرأ چريکؤن ٚ همرأ درگيري مئن بؤمۊردن، ۊن ٚ اعدام ٚ ره داوطلب بؤبؤ. ۊن درحالي گه نيمه‌مست بؤ، درخاس بؤگۊد گوارا' شليک بؤنه. بۊليوي ٚ دؤلت قصد دأشت گوارا' کۊشتن ٚ پسي رسماً ئلؤم بؤنه ۊن ددرگيري جريؤن ٚ مئن بؤکۊشته بؤبؤ ؤ نتيجتاً، رؤدريگز به تران دسسۊر بدأ چه ٚ سر-ه شلليت نؤنه تا گۊلل‍ه ٚ زخمؤن دؤلتي روایت ٚ همرأ همخؤني دأشته بۊن. گري پرادؤ (سروؤني گه ۊن ٚ تحت ٚ أمر ٚ نيرؤن گوارا' أسيراؤده بؤن) بؤگۊت بارينتؤس گوارا' اعدام ٚ دسسۊر-ه فؤراً صادر بؤده بؤ گه اين‌دؤني گه احتمال دأن بؤبؤ بؤ ۊن زندؤن ٚ جي درشۊن یا مردۊم ٚ سۊجه گيتن دؤلت ٚ جي، علني محاکمه مئن تفاق دکه. بارينتؤس هرگيز خۊ أنگيزه' گوارا' فؤري کۊشتن ٚ ره، دئه-ايقدامات ٚ تأد محاکمه ؤ تحويل دأن آمريکایي مقامات-ه مۊسؤنچي، آشکار نؤگۊد.[۱۴۱] فيليکس رؤدريگز حؤدۊد نيم سأت گوارا' کۊشتن ٚ پيشي تلاش بؤگۊد تا گوارا' وادار بؤنه، تا دئه-چريکؤني گه آزاد بؤن ٚ دؤخؤتن‌گا ٚ جا' اعتراف بؤنه، ولي چه جوؤوي ندأ. ايمه رؤدريگز ؤ چنته دئه سالدات گوارا' کۊمک بؤدن راسه بئسه ؤ ۊنه کؤمه ٚ جي بيرۊن بؤبۊردن. رؤدريگز ؤ دئه-سالداتؤن گوارا همرأ دسه‌جمعي عکس بئیتن ؤ رؤدريگز گوارا' خبر بدأ قراره ئدؤم بؤبۊن. چن لحظه بعد، یته سربازؤن گه گوارا جي محافظت گۊد، ۊن ٚ جي بپۊرسئه «آیا تي جاودانگي ٚ فکر دري؟» ؤ گوارا جوؤوأدأ «نه، مۊ انقلاب ٚ جاودانگئه فيکر کۊنم».[۱۴۲] چن دئقه بعد، تران ۊنه شلليت گۊدن ٚ ره کؤمه' دؤرينا بؤ، گوارا ورسأ ؤ خۊ آخري گبؤن-ه به زوؤن بيأرد «دؤنم مره کۊشتن ٚ ره بۊمأی. شلليت بؤن، بزدل! تۊ خألي خأن یکته' بؤکۊشي» تران لحظه‌اي درنگ بؤگۊد، ايمه ئم-۲ کارابين-ه گوارا ٚ را نۊشؤنه بگيت ؤ چه ٚ بالؤن ؤ پاٰن-ه شلليک بؤگۊد.[۱۴۳] گوارا گه زمين ٚ سر خؤدره دپيت، خۊ یته مُچان-ه گاز بگيت تا خۊ جره ٚ جؤلؤو-ه بئیره. تران ٚ بعدي شلليت زخمي کۊشتنکس گوارا ٚ سينه ٚ مئن ايجاد بؤگۊد. رؤدريگز ٚ بؤته'ر ٚ طبق، گوارا سأت ٚ ۱:۱۰ دئقه ٚ ظهر به وخت ٚ محللي بؤمۊرد. مجمۊعاً تران ۹ وار گوارا' شلليت بؤگۊد، پئنشته پاٰن-ه، دۊته بالؤن-ه [۱۴۴]ؤ یته سينه ؤ یته-أني گؤلي-ئه.[۱۴۵]

————————————————

هروخت مرگ أمي سۊراغ-ه بگيت خۊش بۊمأ، به شرطي گه أمي ژيوير ايشنؤوسنکسي-ئه برسه‌بۊن أ دسسي أمي أسلحه'ن ٚ ره درازا بۊن.

————————————————

—گوارا ٚ گۊربنويشته گه چن ماه قبل یته کنفرانس ٚ مئن آماده بؤده بؤ تا ۊن ٚ قبر ٚ سر حک بؤبۊن[۱۴۶]


گوارا ٚ جسد اعدام ٚ پسي یته هلي کۊپتر ٚ پایه'ن ٚ سر دؤبسئن بؤبؤ ؤ به وال گرانده هۊ نزيکئن ٚ مئن بؤردن بؤبؤ. ۊجه، ۊنه یته بتۊني تخته ٚ سر بؤخؤسأدنئن ؤ ۊن ٚ جسد ٚ جي عکس بئیتن. چنته شاهد ۊن ٚ هؤويت ٚ تأئيد ٚ ره دؤخؤندن گه ۊشؤن ي یکته یته بريتانيایي رۊزنؤمه‌نگار بؤ گه شاهدؤن ٚ مئنأ خألي ۊن گوارا' زنده ٚ بؤن ٚ مؤقؤ بدئه دأشت. چه ٚ جسد-ه به نمایش ٚ عمۊمي بنأن ؤ چن صتته محللي ٚ مردۊم ۊنه بدئن گه ۊشؤن ي خلئن ي نظر ٚ مئن، مسيح-ه مؤنس ؤ حتی بأضي واشکي ۊن ٚ تار ٚ مؤن-ه تبرک ٚ ره وئیتن ؤ بؤبۊردن. اي قبيل مقایسه'ن یه مئنأ شددت بگيت ؤ جان برجر (اينگيليسي منتقد ٚ هۊنر) ۊن ٚ جنازه ٚ عکسؤن ٚ دئن ٚ همرأ بؤگۊت چنته مأرۊف ٚ أثر گه مسيح ٚ کشئن بؤبه' مؤنه.

چه ٚ جنازه ٚ ديم

یته نظامي دۊکتر گوارا ٚ دسسؤن-ه ببئه ؤ ايمه بۊليوي ٚ أرتش ٚ أفسرؤن جنازه' یته نامشخص مکؤن-ه بؤبؤردن ؤ ۊن ٚ جنازه' چيکأر بؤدن ٚ جي کسي وخبرا ونکت. چه ٚ دسسؤن-ه أنگۊشت‌نگاري ره به بۊئنۊس آیرس منتقل بؤدن. ايمه گوارا ٚ ببئه دسسؤن-ه کۊبا' برسأدنئن.

۱۹۹۵ ٚ پایان ٚ مئن، ماریؤ وارگاس (بۊليويایي بازنشسته ژنرال) جان لي أندرسؤن (چه‌گوارا: یته انقلابي زيندگي ٚ کيتاب ٚ بنويشته‌کس)' اطلاع بدأ گوارا ٚ جسد یته پروازي باند، وال‌گرانده ٚ نزيکي مئن قرار دأره. نتيجتاً، یته چن‌مليتي گرۊپ اۊن ٚ بقایا' پیداؤن ٚ ره وارد ٚ عمل بؤبؤن ؤ ۱۹۹۷ ٚ ژۊئيه مئن، هفت نفر ٚ بقایا' دۊته دسسه‌جمعي قبر ٚ مئن بيأتن گه یته أجساد ٚ جي، یته بي‌دس مرکه بؤ گه ئنتظار شؤ چه بؤبۊن. ايمه تطبيق ٚ همرأ مشخصا بؤ واقعن چه هيسه، بۊليوي ٚ مقامات ٚ وزارت ٚ داخله تأئيد بؤدن مذکۊر ٚ جسد گوارا شئه. خۊلأصه ۳۰ سال بعد ٚ کۊشأنئن، ۊن ٚ جسد کشف بؤبؤ ؤ سانتا کلارا مئن دفن بؤبؤ.

ميراث[دچينواچين]

گوارا ٚ کؤشأنئن ؤ اۊ چريکي کالنجارؤن ٚ ديشکسن باعيث نؤبؤ «مسلحانه کالنجار گه فؤکؤ ٚ نظريه' مأرۊف بؤ، پيلا تحولات ٚ ايجاد ٚ ره» خاتمه پیداؤنه. درواقع، چه سبب بؤبؤ ؤنچي گه مؤفق ٚ مسلحانه مۊوارزه ٚ ره نيازه، تا حددي رؤشنا بۊن. اينقلابي جۊمبشؤن گوارا ٚ پسي لاتين ٚ آمريکا ؤ دۊنیا مئن، «أهميت ٚ جذب ٚ رۊستایي ؤ شهري مناطق ٚ عامه ٚ سياسي حيمايت-ه» به رسميت بشنأخت.

هۊنر ٚ مئن[دچينواچين]

خلي فيلم چه‌گوارا ره چاؤده بؤبؤ گه ۊشؤن ي آخري چه (۲۰۰۸) بؤ گه دۊته وابين دأشت. ميزقؤن ٚ مئن ني یته پۊر مأرۊف ٚ أثر نيأ به نؤم ٚ «بدرۊد فرمانده» گه کارلؤس پۊئبلا (کۊبایي مزقؤنچي) گوارا ٚ خۊدافظي نؤمه ٚ انتشار ٚ پسي چاگۊد. اي أثر-ه خلي خؤننده'ن هندئه بؤخؤندن، من‌جۊمله: ناتالي کردؤن گه ۊن ٚ تک‌آهنگ فرانسه ٚ مئن ۸۰۰,۰۰۰ ته نۊسخه جي ويشتر بفرت.

مزقؤن-ه ايشنؤوسن ٚ ره: https://www.tarafdari.com/node/1798165

چه (۲۰۰۸ فيلم) imdb ٚ مئن:

https://m.imdb.com/title/tt0892255/?ref_=nv_sr_srsg_3

گوارا ٚ کيتابؤن ؤ دس‌بنويشته'ن[دچينواچين]

گوارا ٚ مأرۊف ٚ کيتابؤن، چريکي جنگ، ماتؤرسيکلت ٚ خاطيرات، کۊبا ٚ انقلابي جنگ ٚ خاطره'ن، هيسن. هيته‌أن، گوارا وختي دسگيرا بؤ یته ۳۰,۰۰۰ کلمه‌اي خاطرات ٚ دفتر گوارا ٚ دسنويس بؤرده'ر ؤ ۊن ٚ أشعار ؤ کۊتا قصصه'ن ۊن ٚ مئن دؤبؤن گه بۊليوي أرتش ٚ دس دکت. گوارا اي خاطرات ٚ مئن بۊليوي ٚ چريکي کالنجارؤن ٚ وقایع' ۱۹۶۶ ٚ نؤوامبر ٚ ۷ تا ۱۹۶۷ ؤکتبر ٚ ۷-ه مؤستند بؤده. ۊن ٚ مئن مۊشکلاتي گه ۊن ٚ همرأ مواجه بؤن شرح دأن بؤبه ؤ هيته‌أن گوارا خۊ رنج بؤردن آسمي حملات ٚ جي ؤ ۊشؤن ي تشديد ٚ باره گب بزأ. گوارا پۊر خؤجير ٚ گب ؤ جۊمله بؤگۊت دأره گه خلي خلک ٚ مئنأ دپيته.

سربس[دچينواچين]

تیندار کیتابان[دچينواچين]

  • Galvez, William (1999). Che in Africa: Che Guevara's Congo Diary. New York: Ocean Press.
  • Guevara, Ernesto Che (1994). The Bolivian Diary of Ernesto Che Guevara. New York: Pathfinder Press
  • Guevara, Ernesto Che (1969). Che. Havana: Instituto del Libro.
  • Guevara, Ernesto Che (1996). Episodes of the Cuban Revolutionary War, 1956–1958. New York: Pathfinder Press.
  • Guevara, Ernesto Che (1985). Ernesto Che Guevara: Escritos y discursos. Havana: Editorial de Ciencias Sociales.
  • Guevara, Ernesto Che (1997). Guerrilla Warfare. Washington, Del: Scholarly Resources.

ارجاعان[دچينواچين]

  1. Wright 2000, pp. xi–xii
  2. Lewis 2001, pp. 93–107
  3. Staten 2005, pp. 80–81
  4. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/78/Ernesto_Guevara_Acta_de_Nacimiento.jpg
  5. Harris 2010, pp. 1
  6. Guevara Lynch 2007, pp. i. "The father of Che Guevara, Ernesto Guevara Lynch was born in Argentina in 1900 of Irish and Basque origin."
  7. Lavretsky 1976
  8. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#CITEREFHarris2010
  9. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#refLavretsky1976
  10. https://web.archive.org/web/20130826054445/http://www.time.com/time/printout/0,8816,872604,00.html
  11. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#refKellner1989
  12. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#refAnderson1997
  13. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#refSandison1996
  14. http://www.telegraph.co.uk/sport/columnists/brendangallagher/2322711/Argentine-rugby-inspired-by-Che-Guevara.html
  15. http://www.telegraph.co.uk/sport/columnists/brendangallagher/2322711/Argentine-rugby-inspired-by-Che-Guevara.html
  16. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#refAnderson1997
  17. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#CITEREFHarris2010
  18. Hart 2004, p. 98.
  19. Haney 2005, p. 164.
  20. (Anderson 1997, pp. 37–38).
  21. Sandison 1996, p. 10.
  22. Ratner 1997, p. 25.
  23. Anderson 1997, p. 59–64.
  24. Anderson 1997, pp. 83.
  25. Anderson 1997, pp. 75–76.
  26. Kellner 1989, p. 27.
  27. Kellner 1989, p. 27.
  28. #38 Paperback Nonfiction on 2005-02-20
  29. http://miamiherald.typepad.com/cuban_colada/2008/07/che-guevara-spe.html
  30. Anderson 1997, p. 98.
  31. Anderson 1997, p. 126.
  32. Taibo 1999, p. 31.
  33. Guevara Lynch 2000, p. 26.
  34. Ignacio 2007, p. 172.
  35. https://web.archive.org/web/20200709013446/https://books.google.com/books?id=aCw19CUXpqkC&lpg=PA139
  36. https://web.archive.org/web/20200730153555/https://www.cubaheadlines.com/2007/11/26/7281/poetry_of_che_is_presented_with_great_success_in_guatemala.html
  37. Immerman 1982, pp. 155–160.
  38. Immerman 1982, pp. 161–163.
  39. Gleijeses 1991, pp. 345–349.
  40. Gleijeses 1991, pp. 354–382.
  41. Kellner 1989, p. 32.
  42. Taibo 1999, p. 39.
  43. Guevara Lynch 2000, p. 26.
  44. Kellner 1989, p. 32.
  45. https://archive.org/details/cheguevara00sinc
  46. https://web.archive.org/web/20160817064607/http://ww2.educarchile.cl/UserFiles/P0001/File/biografia%20de%20ernesto%20guevara.pdf
  47. Kellner 1989, p. 33.
  48. https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/10/09/AR2008100902413.html
  49. https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/10/09/AR2008100902413.html
  50. https://www.theguardian.com/books/interactive/2009/jan/09/fidel-castro-che-guevara-biography
  51. Sandison 1996, p. 28.
  52. http://www.firstcoastnews.com/life/books/news-article.aspx?storyid=116566&catid=256
  53. Anderson 1997, p. 213.
  54. Anderson 1997, p. 211.
  55. Sandison 1996, p. 32.
  56. DePalma 2006, pp. 110–11.
  57. https://www.independent.co.uk/news/world/americas/latin-lessons-what-can-we-learn-from-the-worldrsquos-most-ambitious-literacy-campaign-2124433.html
  58. Castro's Brain", 1960.
  59. Kellner 1989, p. 45.
  60. Castro's Brain", 1960.
  61. Luther 2001, pp. 97–99.
  62. Anderson 1997, p. 237.
  63. Sandison 1996, p. 35.
  64. https://web.archive.org/web/20080213092006/http://www.ezilon.com/information/article_18610.shtml
  65. Ignacio 2007, p. 193.
  66. https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/books/reviews/companero.htm
  67. https://web.archive.org/web/20080218164340/http://www.pateplumaradio.com/central/cuba/rebel1.html
  68. Kellner 1989, p. 42.
  69. http://www.globalsecurity.org/military/library/report/1984/BLJ.htm
  70. Kellner 1989, p. 40.
  71. Kellner 1989, p. 47.
  72. Kellner 1989, p. 47.
  73. Dorschner 1980, pp. 41–47, 81–87.
  74. Sandison 1996, p. 39.
  75. Kellner 1989, p. 48.
  76. Kellner 1989, p. 13.
  77. Kellner 1989, p. 51.
  78. Castañeda, pp. 145–146.
  79. Castañeda, p. 146.
  80. (Castañeda 1998, pp. 264–265).
  81. Skidmore 2008, pp. 273.
  82. Gómez Treto 1991, pp. 115–116.
  83. Anderson 1997, p. 376.
  84. Taibo 1999, p. 267.
  85. Kellner 1989, p. 52.
  86. Castañeda 1998, pp. 143–144.
  87. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#refCasta%C3%B1eda1998
  88. Castañeda 1998, pp. 143–144.
  89. Anderson 1997, p. 375.
  90. Kellner 1989, pp. 57-58.
  91. http://search.japantimes.co.jp/print/nn20080516a3.html
  92. Anderson 1997, p. 435.
  93. Anderson 1997, p. 435.
  94. Casey 2009, p. 25.
  95. Casey 2009, pp. 25–50.
  96. Kellner 1989, p. 58.
  97. Castro's Brain", 1960.
  98. Kellner 1989, p. 61.
  99. Kellner 1989, p. 61.
  100. Kellner 1989, p. 61.
  101. http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7034953.stm
  102. Anderson 1997, p. 449
  103. https://www.marxists.org/archive/guevara/1960/10/08.htm
  104. http://www.unz.org/Pub/NewRepublic-1960sep12-00008
  105. https://www.marxists.org/archive/guevara/1960/10/08.htm
  106. https://web.archive.org/web/20101128172204/http://sadena.com/Books-Texts/Che%20Guevara%20-%20Man%20and%20Socialism%20in%20Cuba.pdf
  107. Crompton 2009, p. 71.
  108. Kellner 1989, p. 60.
  109. Kellner 1989, p. 59.
  110. https://www.pbs.org/wgbh/amex/castro/peopleevents/p_guevara.html
  111. Kellner 1989, p. 62.
  112. Kellner 1989, p. 63.
  113. Taibo 1999, p. 306.
  114. Kellner 1989, pp. 69–70.
  115. Kellner 1989, pp. 69–70.
  116. Anderson 1997, p. 507.
  117. https://web.archive.org/web/20200329213523/https://americancentury.omeka.wlu.edu/files/original/3e027f808b843322ec9f28e8e78e93b7.pdf
  118. تجاوز
  119. https://www.marxists.org/archive/guevara/1964/12/11.htm
  120. https://www.marxists.org/archive/guevara/1964/12/11.htm
  121. https://www.marxists.org/archive/guevara/1964/12/11.htm
  122. http://www.latinamericanstudies.org/belligerence/bazooka.htm
  123. https://www.marxists.org/archive/guevara/1965/03/man-socialism.htm
  124. https://www.marxists.org/subject/economy/authors/yaffeh/che-critic.htm
  125. Guevara 1965
  126. Ben Bella 1997
  127. Gálvez 1999, p. 62.
  128. http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4522526.stm
  129. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#CITEREFBBCNews2001a
  130. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#refBamford2002
  131. Guevara 2000, p. 1.
  132. https://web.archive.org/web/20200303150750/https://www.pagina12.com.ar/diario/elpais/subnotas/178453-56017-2011-10-08.html
  133. Guevara 2009, p. 167.
  134. Mittleman 1981, p. 38.
  135. https://en.wikipedia.org/wiki/Hill_and_Wang
  136. Anderson 1997, p. 693.
  137. Kellner 1989, p. 97.
  138. US Army 1967 and Ryan 1998, pp. 82–102, inter alia. "US military personnel in Bolivia never exceeded 53 advisers, including a sixteen-man Mobile Training Team from the 8th Special Forces Group based at Fort Gulick, Panama Canal Zone" (Selvage 1985)
  139. https://web.archive.org/web/20161030075955/http://www.unz.org/Pub/Ramparts-1968mar-00021
  140. https://web.archive.org/web/20161030075955/http://www.unz.org/Pub/Ramparts-1968mar-00021
  141. https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7#refGrant2007
  142. Time magazine 1970
  143. Anderson 1997, p. 739.
  144. Anderson 1997, p. 739.
  145. https://web.archive.org/web/20161030075955/http://www.unz.org/Pub/Ramparts-1968mar-00021
  146. https://www.theguardian.com/world/2009/jan/19/che-guevara-obituary-guardian-archive