فهيمه أکبر

فهيمه أکبر
ايته تاتايي فهيمه یمين اسفندياري ٚ جه فهيمه أکبر ۱۹۴۰ ميلادي دهه مئن
أصلي نام	فهيمه یمين اسفندياري
بزارۊج	۱۲۹۶ آذر ۱۸
بزاجيگا	تئران، ايران
کار	خانشگر، نيويشتنکس، پژۊهشگر
پئر ؤ مار	اسدالله یمين اسفندياري
همسران	محسن أکبر
زاکان	۳

فهيمه أکبر گه اۊن ٚ قبلي نام فهیمه یمین اسفندیاری بؤ، (آذر ۱۲۹۶، تئران – ۱۲ شهریور ۱۳۸۸، واشینگتن) خانشگر، گیلان‌شيناس، نيويشتنکس ؤ اجتماعي فعال بۊ. اۊ اسدالله یمین اسفندیاری لاکۊ بۊ، کي پهلوي سياستمداران أجي بۊ. چؤن اۊن ٚ پئر باکۊ مئن ایران ٚ سرکؤنسۊل بۊ، خۊ زاکي-ه باکۊ، شؤروي مئن زندگي بۊکۊد. فهيمه مزقان ٚ استعداد باکۊ مئن کشف بۊبؤست ؤ اۊن ايران ٚ واگرد ٚ پسي، موسيقي-ه ايدامه بدأ ؤ مرتضی خان محجوبی شاگرد بۊبؤست. اۊ اۊرۊپايي شانسؤنان ٚ سبک أجي آواز خاندي ؤ بتانسته چند زوان أجي بؤخؤنه. ۱۳۱۷ شمسی سال ٚ مئن، فهیمه محسن أکبر ٚ أمرأ ايسمار بۊگۊده ؤ خۊ شؤهر ٚ فاميلي-ه خۊ سر بنأ. محسن اکبر ٚ أمرأ ايسمار بؤده پسي، سال ۱۳۱۷ه.ش بمأ گیلان ؤ رشت بينیشته. فهیمه گيلکان فرهنگ ٚ مئن پژۊهش بۊکۊده ؤ بيس سال گیلان ٚ مزقان ؤ داب-ه هامۊته ؤ یته کيتاب ني طباخي گیلان ٚ نام ٚ أمرأ بينيويشته. اۊن أولي گيلان ٚ آشپجي کيتاب-أ بينيويشته ؤ گيلکي ترانه‌ئن ٚ خانش-أ شرۊع بۊکۊده. هأتؤني فهمیه أکبر اجتماعي فعاليتان ٚ مئن پۊر کۊنۊش کۊدي. ايران ٚ انقلاب ٚ پسي، فهيمه خۊ مرد ؤ سۊته زاکان ٚ أمرأ کۊچمال بۊکۊد آمريکا. فهيمه آمريکا مئن ايته گيلکي مزقان ٚ آلبؤم چأکۊده. اۊن سۊ ته زأک دأشتي: گیلان، گلي ؤ فتح‌الله. فهيمه أکبر ۱۳۸۸ شهريور ٚ مئن، ۹۱ سال سند ٚ أمرأ آمريکا واشينگتن ٚ مئن، فؤت بۊگۊد.

تولد ؤ تحصیلات

فهيمه أکبر اصالتاً طبري بۊ. ۱۲۹۶ شمسي سال ٚ شهريور ٚ مئن، تئران ٚ مئن دۊنىا بمأ. اۊن ٚ پئر، یمین‌الممالک اسفندیاری، پهلوي دؤره سياستمداران أجي بۊ ؤ مدتي باکۊ مئن ايران ٚ سرکؤنسۊل بۊ ؤ فهيمه خۊ زاکي-أ تا دوازده سالگی شؤروي آذرباىجان ٚ مئن بۊگذرانه ؤ اۊن ٚ مزقان ٚ استعداد-ه اۊن ٚ معلم کشف بۊگۊد. فهيمه پنچ سال اۊیه زندگي بۊگۊد ؤ هۊیه خۊ مزقان-ه شرۊع بۊگۊد.

ىمين‌الممالک (فهيمه پئر) مجلس ٚ نماىنده بۊبؤست ؤ ايته جلسه مئن رضا شاه إقدامات ٚ جه مبني بر زناکان ٚ آموجش ايران ٚ مئن دفاع بۊکۊده ؤ تقاضا بۊکۊد تا زناکان-ه رأی ٚ حق ٚ بدند؛ ولي باخي نماىنده‌ئن شديداً مخالفت بۊکۊدن ؤ آخرپسي خۊ گب-ه راجع به أن گه بتانن مجلس‌ ٚ نماىنده عنوان ٚ جي انتخاب ببۊن، پس بگيته ؤ بۊگۊفت: «بنده گؤنم… حتی نسوان کانون ٚ مئن ني کي مؤ دعوت دأشتم، مي خاخۊران ؤ ماران ؤ زاکان ٚ عرض برسانئم کي نشأنه زياد تندروي کۊدن… ولی من گؤنم کي رضا شاه پهلوی ساىه جير، ايمرۊج أمۊ ايته عده باسواد نسوان دأريم؛ اگر ايشان خانن رأی بدند، چي إشكال دأنه؟» فهیمه اۊ زمات گه نؤأورنا بۊ، ايران ٚ مئن فرانسوي مدرسه بۊشؤ ؤ خۊ تحصیلات-ه اۊیه ايدامه بدأ. اۊن ايران ٚ واگردستن ٚ پسي، مزقان ٚ مئن، مدتي مرتضی خان محجۊبي شاگرد بۊبؤست. فهيمه چند زوان أجي آواز خاندي ؤ اۊن ٚ خاندن ٚ سبک، خۊرخۊس ٚ رۊج ٚ مزقان ؤ اۊرۊپايي شانسؤنان مؤسؤن بۊ.

فعالیتان

ايته تاتايي فهيمه أکبر ٚ جه، جهانگير سرتيپ پۊر ؤ محسن أکبر ٚ أمرأ، ۱۳۳۴ شمسی سال ٚ مئن

۱۳۱۷ شمسی سال ٚ مئن، محسن أکبر ٚ ايسمار ٚ پسي، فهيمه گیلان-أ کۊچ بۊکۊد ؤ بيس سال حقسأی بۊکۊده ؤ گيلان ٚ آوا ؤ داب ؤ فرهنگ ٚ مئن پژۊهش بۊکۊده ؤ اۊن ٚ تحقيقان ٚ نتاىج، ايته کيتاب-أ منجر بۊبؤسته کي اۊن ٚ نام "طباخی گیلان" ايسه ؤ گيلان ٚ محلي غذایان ٚ پختن ٚ دستۊر اۊن ٚ مئن دره. أ کيتاب کي ۱۳۳۸ سال ٚ مئن منتشر بۊبؤسته، أولين کيتابي ايسه کي گيلان ٚ آشپجي مئن تحقيق بۊکۊده. أکبر ٚ خانواده سۊته زای دأشتي کي اۊشان ٚ نام گیلان، گلي ؤ فتح‌الله بۊ ؤ ظاهراً گیلان جان‌ ٚ ترانه (جهانگير سرتيپ پۊر ٚ اثر)، گيلان خانم ٚ ره، فهیمه أکبر‌ ٚ پيله‌تر لاکۊ، بينيويشته بۊبؤسته بۊ ؤ هسأ ايته جه معروف‌ترین گیلکی ترانه‌ئن ايسه. ميلادي ۹۰ دهه مئن، ايته آلبؤم فهیمه گيلکي ترانه‌ئان أجي آمريکا مئن منتشر بۊبؤسته کي ۱۶ آهنگ دأره. چند ترانه أ شانزده تِرَک شامل «گیلان جان»، «گۊل ٚ پامچال»، «والس نؤرۊزي»، «مصرلۊ»، «ماه نؤ»، «جۊمه بازار»، «بأمؤم باز»، «أی بۊخۊفته ديل»، «آن شب بهار»، «آفتابخیزان»، «شَب بۊ، بیابان بۊ، زمستان بۊ»، «نۊشۊ، نؤشۊ» ؤ… بۊد. ايته بخش کي فهيمه أثران ٚ جه بمانسته، فرىدۊن فرزاد ٚ ايلجار ٚ نتيجه ايسه. فرىدۊن کي اۊن ٚ فاميل ؤ دأيي پسر بۊ، خئلي جه فهيمه أثران ٚ تنظيم ؤ نوازندگي-أ أنجام بدأ.

فهیمه أکبر خئلي انجؤمنان ؤ خیریه سازمانان ؤ زناکان ٚ مجامع مئن عضویت دأشتي ؤ جمعیت راه نو هۊنري کميسيؤن ٚ مسئۊل بۊ. بیمارستان‌های رشت ٚ کيتاب ٚ مئن بينيويشته بۊبؤسته کي ۱۳۲۰ تيرماه ۲ تاريخ ٚ مئن، أولي رشت ٚ ماران ٚ حمایت ٚ بنگاه ٚ هیئت مۊديره، فهيمه أکبر-أ أ بنگاه عضو ؤ منصۊب ٚ بازرس بۊکۊده. هأتؤني پيشگامان فرهنگ گيلان ٚ کيتاب ٚ دۊوؤمي جلد ٚ مئن کي ايته جه ابراهيم مروجي بينيویشته‌ئن ايسه، ايته تاتايي فهيمه أکبر ٚ جه نهأ کي خۊ همسر ٚ أمرأ لنگؤرۊد ٚ دۊرۊن ايسا ؤ محمۊد نامجۊ جه استقبال کۊدن دره. اۊن ۱۳۳۵ سال ٚ مئن، تئران ٚ فرهنگي هۊنري جشنواره دۊرۊن أولين گيلان ٚ غرفه-یأ افتتاح بۊکۊده. فهيمه أکبر رۊسي، آلماني، اينگيليسي ؤ فرانسوي زوانان-أ دأنستي ؤ اي سري ترانه ني أ زوانان ٚ مئن بخانده. ۱۳۳۰ دهه آخري سالان ٚ مئن، فهيمه أکبر ايته مجمۊعه جه جهانگير سرتيپ پۊر ٚ شعران-أ اۊخان ٚ نام ٚ أمرأ جمع ؤ منتشر بۊکۊده ؤ اي سري جه اۊن ٚ ترانه‌ئن-أ «نۊشۊ، نۊشۊ»، «جۊمه بازار»، «گیلان جان»، «آفتاب خیزان»، «أی بۊخۊفته ديل»، «دریاکناران» ؤ … مأنستن خؤره ايجرا بۊکۊده. فهيمه أکبر أ کيتاب ٚ مقدمه مئن بينيويشته: «سه سال پيش ايته جمع-أ پيشنهاد بۊکۊدم کي هرته اۊستان ٚ مردۊم ٚ زيوش ؤ هۊنران ؤ صنایع جه ايته نماىشگاه تئران ٚ مئن تشکيل ببه تا أتؤ اۊشاني کي نتانده ىا وخت نأرده طۊلاني مسافرت بشد، مرکز ٚ مئن أ آشنايي جه برخؤردار ببد. أهل علم ٚ مطالعه فرصت ويشتر ببه ؤ هۊنرمندان خۊشان ٚ ذؤق ؤ دسترنج-أ مشتاقان ٚ چۊم فأرساند ؤ تشويق ببد. أ پيشنهاد ٚ جه پۊر استقبال بۊکۊدد ؤ آخرپسي ني تصويب بۊبؤست.»

پایانی سالان

إسلامي إنقلاب ٚ پسي، أکبر ٚ خانواده آمريکا-یأ مهاجرت بۊکۊدن. فهيمه أکبر خۊ واشینگتن ٚ مستقر بؤستن ٚ پسي، ايته إجتماعي داوطلبانه مركز ٚ مئن حضور دأشت. اۊن ٚ شؤهر، محسن أکبر، قريب به شصت سال مشترک ٚ زیوش ٚ پسي، ۱۹۹۸ ميلادي سال ٚ مئن، (شمسي ۱۳۷۶ ىا ۷۷) فؤت بۊکۊد. فهيمه أكبر، خؤره ني شمسي ۱۳۸۸ شهريور ٚ مئن، آمريكا مئن ؤ ايته ناخۊشي دأشتن ٚ دؤره پسي، فؤت بۊكۊد. اۊن ٚ فؤت ٚ آگهی مئن کي واشینگتن پؤست ٚ دۊرۊن چاپ بۊبؤسته، بينيويشده: «فهيمه أکبر ٢٠٠٩ ميلادي سال ٚ سپتامبر ٣، ۹۱ سالگی سند ٚ مئن ؤ قلبي نارسايي علت ٚ وأسي، خۊ خانه مئن "چوی چیس" محله دۊرۊن فؤت بۊکۊد. اۊن ٚ بازماندگان أجي، فتح‌الله أکبر هۊ چوی چیس محله مئن بمانسته، گیلان آرلینگتون ٚ مئن ساکن بۊبؤست ؤ گؤلي بتزدا مئن زيوش کۊنه. فهيمه اۊ زمات کي بؤمؤرده، سه نوه ؤ سه نتیجه دأشتي.

ىادبۊدان

«نۊشۊ، نۊشۊ» فهيمه أکبر ٚ أثر

اي سري خانشگران عاشۊرپۊر، محمد نۊری، پۊران، منير وکيلی، فرىدۊن فرؤخزاد، پري زنگنه ؤ مينۊ جوان ٚ مأنستن، بعضي فهيمه أثران-ه بازخؤني بۊکۊدن.

ايته ايراني فيلم ٚ مئن، کي اۊن ٚ نام ناگهان درخت ايسه ؤ اۊن-ه صفي ىزدانيان شمسي ۱۳۹۷ مئن بسات، فهيمه أکبر ٚ صدا أجي «نۊشۊ، نۊشۊ» ترانه مئن استفاده بۊبؤست. ايته خانگي نماىش ٚ سرىال مئن، کي اۊن ٚ نام خاتۊن ايسه ؤ ١٤٠٠ شمسي سال ٚ مئن بساته بۊبؤست، غزل شاکري فهيمه أکبر ٚ نقش-ه بازي بۊکۊد ؤ اۊن ٚ بعضي أثران-ه بازخاني بۊکۊده.

ویشتر بۊخؤنین ؤ بۊدؤنین

• بیس دئقه پادکست ٚ بیستؤمي برنامه، فهیمه اکبر أجي.
• کوروش رنجبر ٚبنویشته فهیمه اکبر أجي.
• فهیمه اکبر ٚ اهنگؤن. ورگ ٚ وبجیگه.
• فهيمه اكبر زيوش‌نامه اينستاگرام مئن.