مرداويج زياري
مرداويج زيارئنˇ سلسله' بنا نأنکس صده چهارم هجريˇ مئن هيسه. ۊن زيارئنˇ سلسه' بنا بنأ سلسله ۳۱۶ جي تا ۴۳۵(هجري) بر بخشاني جي ايران: گؤرگان، قۊمس، تبرستان،ديليمان، گيلان، قزوين، ري،اصفهان ؤ خۊزستان مأنستن فرمان برأنئن. مرداويج هروسندان بن تیردادˇ خاخۊرزا ؤ گيلانˇ اشرافانˇ جي بؤ کي أنه تبارنؤمه ساسانئنˇ رأسنه. اۊ ابتيدا خۊ دأئي أمرأ علويان تبرستانˇ بپيوسته ؤ خۊ قوي هيکل بؤنه وأسي گلف گلف علوئن ؤ سامانئنˇ مئن مشهورأ بؤ.
به دليل أن کي حسن بن قاسم (علوئنˇ حاکم) مرداؤيجˇ دأئي ؤ چن ته تن ديلمي ره بۊکۊشت، چن ته جي ديمليان پيله کسان از جۊمله: اسفار بن شیرویه ؤ مرداۊيج شۊرش بؤدأن. اسفار أ شۊرشˇ بدس بيته ؤ مرداۊيج ني علوئنˇ حاکم بۊکۊشت. أ مسله پسي مرداۊيج، مؤدتي اسفارˇ خيدمت هيسأبؤ ؤ اۊنه خيدمت گود ؤ اسفارˇ سردار بؤ.
اسفارˇ فتۊحات روند مؤثبتي دأشت ؤ رۊز به رۊز أنه يارائي ويشتر بوستˇ نأبؤ. اسفار خۊ قلمرؤ ره پيله تر چاگۊد ؤ عباسئن ؤ سامانئن برأبر به پيرۊزي بأرسه ولي برأي أن کي اسفار خشمگين ؤ تؤندˇ خۊ بؤ سرداران أنه دس جي عصباني بؤبۊستن ؤ مرداويچ اسفارˇ بۊکۊشت. پس از أن کي اسفار کۊشته بؤبۊسته أنه قلمرو مرداويجˇ دس دأکت. مرداويچ هأتؤ ني همدان ۊ اصفهان ؤ خۊزستانˇ بگيت ؤ خۊ قلمرؤ ره پيله تر چاگۊد ۊ به أن ترتيب زيارئنˇ سلسله ره بنا بؤده.
مرداويچ اول اولان اعلام بۊگود کي عباسئنˇ أجي ايطاعت کۊنه ولي کم کم خۊ کلهˇ سر ساساني تاج بنأ و خأس هأنده ساسانئنˇ احيا بؤنه ۊ عباسي خليفه ره نؤمه وانيويشت که خأنه بغدادˇ بيره ۊ هأنده ساسانئنˇ تشکيل هأده ۊ تیسپۊنˇ سر بنيشه.عباسئن أ نؤمه ره که وأخوندن بترسئن.مرداۊيچ تۊرکان ؤ عربانˇ بد دأشت ؤ همين باعث بؤبۊست کي حمامˇ مئن ۊختي کي تنها بؤ خۊ تؤرکˇ غؤلامانˇ دس کۊشته بؤبؤ ؤ عباسئن نفسي راحت هأکشن. پس از مرداۊيچ أنه برأر يني وشمگير زيازئنˇ تختˇ سر بنيشت.
عکسان
[دچينواچين].PNG)
وابسته جستاران
[دچينواچين]سربس
[دچينواچين]- الهی، حسین (۱۳۷۹). مردآویچ زیاری (از خاک برخاستگان).
- کيتابˇ ايرانˇ تاريخ از حسن پيرنيا.
- مهرآبادی، میترا (۱۳۸۱). سرگذشت علویان طبرستان و آل‌زیار.
- مفرد، محمدعلی (۱۳۸۶). ظهور و سقوط آل‌زیار.