زؤحل

Wikipedia جي

زؤحل (نماد: ♄) خۊري منظۊمه دۊوؤمي پيله سىاره مۊشتري پسي ؤ خۊري منظۊمه شيشؤمي سىاره خۊر ٚ فاصله نظر ٚ جه ايسه. زؤحل ايته پيله گازي سىاره ايسه ؤ با أنکي أن ٚ حجم پۊر پيله ايسه ولي اۊن ٚ جرم زيمي ۹۵ ته جرم ٚ أندره.[۱][۲] زؤحل زيمي اي هشتؤم ٚ چگالي-أ دأره کي آو ٚ چگالي جه ني کمتره. ايته کامل ٚ رۊج زؤحل ٚ دۊرۊن ۱۰ ساعت ؤ ۳۹ دئقه ؤ اۊن ٚ ايته سال زيمي ۲۹,۵ ته سال ٚ أندر طۊل کشه. زؤحل ٚ استوايي مدار ۲۷ درجه ايسه ؤ اۊن ٚ زاويه تغييرات خۊر ٚ نسبت، زيمي-أ مأنه ؤ زيمي مأنستن شأ چار فصل-أ اۊن ٚ مئن دئن. زؤحل ٚ جرم مۊشتري جرم ٚ مأنستن گاز ٚ جه ايسه ؤ ويشتر ني هيدرؤژن ٚ جه تشکيل بۊبؤسته ؤ ايبچه ني هليؤم ؤ متان اۊن ٚ دۊرۊن دره.

زيمي شو ٚ آسمان ٚ مئن، زؤحل خۊ پيله أبعاد ٚ وأسي تقريباً پۊر سۊ بيده به. زؤحل خۊ حلقه‌ئن ؤ قمران وأسي جلوه خاصي دأره ؤ معرۊف ايسه. زؤحل پۊر مۊشتري-أ مأنه ؤ اۊشان ٚ أصلي فرخ زؤحل ٚ حلقه‌ئن ايسه.

زؤحل ٚ باره[دچينواچين]

زؤحل ايبچه مۊشتري جه کۊچي‌تره ؤ اۊن ٚ جرم ني مۊشتري جه کمتر ايسه. زؤحل ٚ جرم زيمي ۹۵ ته جرم ٚ أندر ايسه. زؤحل خۊري منظۊمه جرمان ٚ مئن سوؤمي پيله جسم، جرم ؤ حجم ٚ نظر ٚ جه ايسه. زؤحل-أ گازي غۊل لقب بدأده، چؤن اۊن ٚ سطح ويشتر گاز ٚ جه تشکيل بۊبؤسته، ولي مۊمکن ايسه کي ايته جامد ٚ تۊشک بدأره.[۳] زؤحل ٚ ميانگين ٚ چگالي، باخي خۊري منظۊمه سیاره‌ئن ٚ نسبت، کمترين ايسه. أگر بتانيم زؤحل-أ ايته پيله دریا مئن تأوأديم زؤحل آو ٚ سر مانه ؤ بيجير نيشه. زۊحل ٚ دۊرۊني ترکيبان ايحتمالاً مۊشتري-أ مانه ؤ اۊن ٚ عناصر-أ ۷۴٪ هيدرؤژن، ۲۴٪ هليؤم ؤ ۲٪ سنگين ٚ عناصر حدس بزئده. أ ترکيب تقريبا خۊر ٚ ترکيبات-أ ني مأنه. تخمين بزئد کي زؤحل ايته کۊچي سنگين ٚ تۊشک، ۲۰ هيزار کيلۊمتر قؤطر ٚ أمرأ دأره کي اۊن ٚ جرم ني ۲۰Mφ معادل ايسه.

مدار[دچينواچين]

زؤحل ٚ فاصله خۊر جه ۹,۵۳۹ نؤجۊمي واحد-أ (هر ايته نؤجۊمي واحد ۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰ کيلۊمتر ايسه) رسه ؤ اۊن ٚ مداري دؤر ۲۹,۵ سال ايسه ؤ ايته مدار ٚ دؤر گرده کي زيمي أمرأ ۲,۴۸ درجه زاويه ساجه. زؤحل ني مۊشتري مأنستن ايته پۊر أبر ٚ جو دأره. زوحل ٚ استوا، اۊن ٚ مداري صفحه أمرأ ۲۶ درجه ؤ ۴۵ دئقه زاويه دأره ؤ أن باعث به کي اۊن ٚ قؤطبان هر ۱۵ سال ايته وار زيمي سمت واگردئد. زؤحل چؤن پۊر خۊ دؤر گرده اۊن ٚ قؤطبان ايبچه پأخت ايسد ؤ أ سیاره ايته کامل ٚ کؤره نما-یأ نأره ؤ اۊن ٚ قؤطبي ؤ استوايي مداران ٚ شؤعاع ٚ نسبت ۱۰/۹ ايسه.

زؤحل ؤ خۊر ٚ فاصله ويشتر جه ۱,۴ ميليارد کيلۊمتر ايسه. زؤحل ٚ ايته کامل ٚ گردش خۊر ٚ دؤر ۱۰,۷۵۹ رۊج ىا ۲۹,۵ سال طۊل کشه

جو[دچينواچين]

زؤحل ٚ جو ٚ ساختار کمرقیش-أ مأنه کي استوا مؤوازات ايمتداد دأره ؤ مۊشتري-أ پۊر شبيه ايسه. زؤحل ٚ جو ٚ ترکيب ني مۊشتري أمرأ پۊر اشتراک دأره. تا هأسأ متان، آمۊنياک، اتان، فؤسفين، استيلن، متيل استيل، پرؤپان ؤ هيدرؤژن-أ بيافتد. زؤحل خارجي لايه ۹۶/۳٪ هيدرؤژن ؤ ۳/۲۵٪ هليؤم دأره. زؤحل ٚ أبران مۊشتري مأنستن نارنجي ؤ زرد ايسد ؤ زؤحل ٚ مئن چؤن اۊن ٚ دما کمتره، أبران اۊن ٚ جو ٚ مئن بيجيرتر جه مۊشتري قرار گيره.

زؤحل ٚ قمران[دچينواچين]

زؤحل ويشترين قمران-أ خۊري منظۊمه سیاره‌ئن ٚ مئن دأره.[۴] أ سیاره ۸۲ ته قمر دأره کي اۊشان جه ۵۳ ته معرۊف‌تر ايسد ؤ رسمي نام دأرده.[۵] تيتان ۵,۱۵۰ کيلۊمتر قؤطر ٚ أمرأ، زؤحل ٚ قمران ٚ مئن پيله‌ترين ايسه. رئا، ديؤنه، تتيس ؤ یاپتۊس ٚ قمران ٚ قؤطر ني ۱,۰۵۰ کيلۊمتر تا ۱,۵۳۰ کيلۊمتر ٚ بین ايسه. رئا قمر خؤره ايته سيوا حلقه‌اي سيستم ؤ أتمؤسفر دأره. باخي زؤحل ٚ قمران پۊر کۊچي‌تر ايسد ؤ ۳۴ ته جه اۊ قمران ٚ قؤطر، ۱۰ کيلۊمتر ٚ جه کمتر ايسه. ۱۴ ته دئه قمر ني دأره کي اۊشان ٚ قؤطر ۱۰ تا ۵۰ کيلۊمتر بین ايسه. زؤحل ٚ قمران نام-أ ويشتر یۊنانی کؤنه اؤسطۊره‌ئن ٚ جه بيگيتد. تيتان خۊري منظۊمه تنئا قمر ايسه کي أتمؤسفري دأره کي شيميايي کۊنۊشان اۊن ٚ مئن أنجام گيره ؤ هأتؤني تنئا قمري ايسه کي هيدرؤکربؤن ٚ دریاچه-أ دأره.

۲۰۱۳ ژۊئن ۶ مئن دانشمندان تيتان ٚ أتمؤسفر ٚ جؤر هيدرؤکربؤناني بيافتد کي زيوش ٚ زمينه-أ ايجاد کۊنه. ۲۰۱۴ ميلادي سال ٚ آوريل ٚ مئن ناسا مؤحققان خَوَر بدأده کي ايته تازه قمر زؤحل ٚ حلقه مئن چأگۊده بؤستن دره.

جانۊس ؤ اپميتيؤس دۊته جه زؤحل ٚ قمران ايسد کي ايته جالب ٚ خاصيت دأرده. أ قمران ٚ مدار پۊر مشابه ايسه ؤ هر چار سال اي وار اۊشان ٚ فاصله کم-أ به ؤ پۊر نيزيک بد. زماتي کي اۊشان ٚ نيزيک-أ بؤستن صۊرت گيره، جاذبه‌اي کي دأرده باعث به کي اۊشان ٚ گردستن ٚ مدار ٚ جا عوض-أ به.

ميماس ايته جه زؤحل ٚ کۊچي قمران ايسه کي ويليام هرشل ۱۷۸۹ ميلادي سال ٚ مئن اۊن-أ کشف بۊگۊده. أ قمر کي پۊر کۊچي دانه ايسه ؤ اۊن ٚ نما ايته پت ٚ خۊله بزه ديم-أ مانه، مرگ ٚ ستاره نام ٚ أمرأ معرۊفه ؤ شأ ايته پيله خۊله-یأ اۊن ٚ سطح ٚ سر دئن کي اۊن پأني ۱۳۰ کيلۊمتر ايسه ؤ احتمالا ايته آسماني جرم أ قمر ٚ مئن بکفته ؤ اۊن-أ ايجاد بۊگۊده.[۶]

زؤحل ٚ حلقه‌ئن[دچينواچين]

ايته تاتايي زؤحل ٚ حلقه‌ئن ٚ جه

زؤحل ٚ حلقه‌ئن أ سیاره سطح ٚ جه ۱۱,۲۰۰ کيلۊمتر فاصله دأرده. أ حلقه‌ئن ٚ جنس ويشتر یئخ ؤ سنگ ؤ خاک ؤ خؤل ٚ جه ايسه ؤ اۊن ٚ ذرات ٚ أندازه ني پۊر متغیر ايسه. زؤحل ٚ حلقه‌ئن ٚ پأني ۲۸۰ هيزار کيلۊمتر-أ رسه ولي اۊشان ٚ ضخامت اي کيلۊمتر ٚ جه ويشتر نيه، هأن ٚ وأسي أگر زؤحل ٚ پألۊ جه اۊن-أ بيدينيم، اۊن ٚ حلقه‌ئن-أ نشأ کامل دئن ؤ ايته باريک ٚ خط فقط معلۊم ايسه. زؤحل ٚ حلقه‌ئن با أنکي ضخيم نيئد ولي پۊر پأن ايسد ؤ اي سري جه اۊن ٚ حلقه‌ئن ٚ پأني زيمي تا مانگ ٚ فاصله أندر ايسه. مۊشتري ؤ نيپتۊن ؤ اۊرانۊس ني حلقه دأرده ؤلي چؤن اۊشان ٚ حلقه تراکؤم گلف ايسه خؤب مألۊم نيئد ؤ زؤحل ٚ حلقه‌ئن-أ بئتر شأ دئن. دانشمندان حدس زنئده کي قديم ٚ زمات ايته قمر بۊشؤ زؤحل ٚ ورجه ؤ زؤحل ٚ جاذبه اۊن-أ متلاشي بۊگۊده ؤ زؤحل ٚ حلقه‌ئن-أ چأگۊده. زؤحل ٚ حلقه‌ئن سۊ-یأ پۊر واتاوانئده کي احتمالا اۊشان ٚ کم سني وأسي ايسه. زؤحل ٚ حلقه‌ئن-أ ترتيب ٚ مئن لاتين ٚ حرفان ٚ أمرأ نام بناده؛ ای، بي، سي، دي، اي، اف ؤ جي. أ حلقه‌ئن ٚ مئن سه ته شکاف نهأ؛ آنکه، کيلر ؤ مکسول ؤ ايته پيله شکاف کي اۊن ٚ نام کاسيني ايسه.

ايته ماورابنفش ٚ تاتايي شکافان ٚ جه. آنکه شکاف سۊرخ ٚ أمرأ مألۊم بۊبؤسته

گاليله أولي کس بۊ کي ۱۶۱۰ سال ٚ مئن زؤحل ٚ حلقه‌ئن ٚ نۊکته-یأ بفأمسته. گالیله أول فکر گۊدي کي أ حلقه جامد ايسه ؤ هأسأ ني ثابت بۊبؤسته کي اۊن ٚ جنس سنگ ؤ یئخ ٚ جه ايسه ؤ اي سري جه اۊن ٚ ذره‌ئن ايته اۊتۊل ؤ ايته خانه أندر ايسد. زؤحل ٚ جاذبه باعث به کي أ حلقه‌ئن هميشک ايته ثابت ٚ شکل ٚ مئن زؤحل ٚ دؤر بماند.

کاسيني[دچينواچين]

کاسيني شکاف

۱۶۷۵ ميلادي سال ٚ مئن جۊواني دؤمنيکؤ کاسيني کي ايته ايتاليايي أخترشيناس بۊ، بفأمسته کي زؤحل ٚ حلقه‌ئن دۊته واوين ٚ جه تشکيل بۊبؤستده ؤ اۊشان ٚ مئن ايته فاصله نهأ. أ فاصله کاسيني شکاف نام بيگيته ؤ تيتان ٚ جاذبه وأسي کي ايته جه زؤحل ٚ قمران ايسه ايجاد بۊبؤسته. کاسيني پأني ۴,۷۰۰ کيلۊمتر-أ رسه. هأسأ معتقد ايسد کي زؤحل ٚ حلقه‌ئن چارته واوين دأرده ؤ اۊن ٚ داخلي واوين ٚ سۊ گلف ايسه ؤ اۊن ٚ بيرۊني واوين ويشترين سۊ-یأ دأره ؤ اۊن ٚ قؤطر ني ۱۴۰,۰۰۰ کيلۊمتر ايسه.

سربس[دچينواچين]

  1. {cite web |url=http://www.astrophysicsspectator.com/tables/PlanetComparativeData.html |title=Solar System Planets Compared to Earth |access-date=5 July 2010 |last=Brainerd |first=Jerome James |date=6 October 2004 |publisher=The Astrophysics Spectator |archive-url=https://web.archive.org/web/20111001102843/http://www.astrophysicsspectator.com/tables/PlanetComparativeData.html |archive-date=1 October 2011 |url-status=dead }}
  2. {cite web |url=http://mynasa.nasa.gov/worldbook/saturn_worldbook.html |title=NASA – Saturn |access-date=21 July 2011 |last=Dunbar |first=Brian |date=29 November 2007 |publisher=NASA |archive-url=https://web.archive.org/web/20110929073208/http://mynasa.nasa.gov/worldbook/saturn_worldbook.html |archive-date=29 September 2011 |url-status=dead }}
  3. Melosh, H. Jay (2011). Planetary Surface Processes. Cambridge Planetary Science 13. Cambridge University Press. p. 5. قالب:0-521-51418-5
  4. Tiscareno, Matthew (July 17, 2013). "The population of propellers in Saturn's A Ring". Cornell University Library. Retrieved 2013-07-17.
  5. باشگاه خبرنگاران جوان 30 دیماه 1395 http://www.yjc.ir/fa/news/5939873/