ايسپانيا ٚ دؤرين‌دؤبؤ جنگ

Wikipedia جي

ايسپانيا ٚ دؤرين‌دؤبؤ جنگ (ايسپانيایي مئن: Guerra Civil Española) یته داخلي جنگ ايسپانيا مئن بؤ گه 1936 ٚ جي تا 1939، جؤمۊري‌خازؤن أ ناسۊناليستؤن ٚ مئنأ روٚش دأشت. جؤمۊري‌خازؤن ايسپانيا ٚ چپ‌دفراز[۱] مردۊمي دؤلت-ه (ايسپانيا ٚ دۊوؤمي جؤمۊري) وفادار بؤن أ مۊختلف ٚ جرگه‌أن-ه مثلاً سۊسياليت أ کمۊنيست أ تجزيه‌طلب أ آنارشيست بأني جؤمۊري‌خاز-ه تنأیته نأبؤن گه اۊشؤن ٚ بأضي جنگ ٚ پيشي، دؤبؤ-دؤلت ٚ أرأ مۊخالفتؤني دأشتن.[۲] مۊخالف ٚ جرگه یأني ناسۊناليستؤن ني یته اتحاد ٚ جي گه فالٚنيزمؤن (ايسپانا ٚ فاشيستؤن)، سلطنت‌طلبؤن أ مۊحافظه‌کارؤن بأني مذهبئن ٚ مئنأ برقرار بؤ مۊتشکل بؤن. اۊشؤن یته نظامي، «فرانسيسکؤ فرانکؤ» ٚ نؤمي ٚ دس گه یمرتأ یته پيلا نخش-ه برسئه بؤ، رابري بؤن. اۊ زمت ٚ دپيته سياسي فضا دۊنيا مئن ٚ دئن ٚ جي، اي جنگ مۊختلف ٚ جنبه'ن-ه تنأیته نأبؤ، اۊته گه مۊختلف ٚ عناوين مثلاً ضد ٚ طبقاتي کالنجار، مذهبي کالنجار، ديکاتؤرئن ٚ مئنأ، جؤمۊري-دمؤکراسي، انقلابؤن ٚ مئنأ، ضد ٚ اينقلاب، بأني فاشيزم أ کمۊنيزم ٚ مئنأ ٚ مۊسؤنچي، اۊن-ه تلقي بؤ.[۳]

کلاد بؤوٚرز (آمريکا ٚ یجؤنأبؤ ايالتؤن ٚ سفير جنگ ٚ زمت) ٚ بؤتأر ٚ طبق اي جنگ یته «dress rehearsal»[۴]، دۊوؤمي جهاني جنگ ٚ شي بؤ.[۵] ناسۊناليستؤن 1939 جنگ ٚ مئن سر وکتن أ جنگ ٚ تۊمؤنأبؤ پسي یأني 1939 ٚ أوایل ٚ جي تا فرانکؤ ٚ مۊردن یأني 1975 ٚنؤوامبر، ايسپانيا ٚ سر حۊکم برؤندن.

بۊن‌دچين أ سرأگير[دچينواچين]

سال ٚ ۱۹۳۰ اسپانيا ٚ مئن اينقلاب تفاق دکت. سلطنت بکت أ جؤمۊري اعلام وکت. طۊلاني هأکش‌وکشؤن ٚ پسی یته بۊرژوا-دمؤکرات ٚ حۊکۊمت قۊدرت-ه چيکأگيت. أمما أرتش ٚ سرؤن گه فاشيستي یأ سلطنت‌طلبي تفکۊرات ٚ دارا بؤن حۊکۊمت ٚ عليه شۊرش بؤدن. شۊرش ٚ سرأکۊتۊن ٚ ره «خلک ٚ جبهه» تشکيل بؤبؤ یأ داخلي جنگ دکتنأسأ. أگه جنگ ٚ دامنه ايسپانيا ٚ داخلي نيرؤن-ه محدۊد بؤمؤنسه‌بي أرتش ٚ شۊرش یحتمل سرأکۊتۊن بۊنأبؤ، ولي اي تفاقؤن مۊقارن بؤن هيتلر أ مۊسٚليني ٚ قۊدرت‌نمایي اۊرۊپا ٚ سياست ٚ صحنه ٚ مئن ٚ أرأ، اي دۊته‌أن ژنرال فرانکؤ بال زأن ٚ جي ايسپانيا ٚ دؤرين‌دؤبؤ جنگ-ه بین‌المللي صۊرت بدأن.

جهاني واکۊنشؤن[دچينواچين]

یته عکس بارسلؤن ٚ هوایي بؤمب‌فؤکۊن ٚ لحظه ٚ جي ۱۷ مارس ۱۹۳۸ ٚ مئن، ايتاليا ٚ هوایي نيرۊ ٚ دس. ايتاليا فرانکؤ یأ اۊن ٚ کٚنترؤل‌دؤبؤ ناسۊناليستؤن ٚ پۊشتيني ره جنگ-ه وارد بؤبؤ بؤ.

اينگيليس أ فرانسه بأني آمريکا ٚ دؤلتؤن گه مۊماشات هيتلر ٚ أرأ ٚ سياست-ه پيشأیته بؤن هيتلر أ مۊسٚليني ٚ دس-ه ايسپانيا مئن وا بنأن. هيتأني بي‌طرفي یأ «عدم ٚ مداخله» ٚ سياستؤن ٚ دؤني حاضر ونکتن جؤمۊري-ئه أسلحه بفرشن. اي سياست ٚ برأبر پيشاشؤ عناصر تمؤم ٚ دۊنیا ٚ مئن جؤمۊري جي دفاع گۊدن ٚ ره «بین‌الملل ٚ سپا» (بريگاد أنترناسۊنال)-ه چاؤدن. شؤروي ٚ جماهير ٚ یجؤنأیي ني یته داوطلب جرگه بأني مبالغي أسلحه یأ مؤهمات برسأدنئه.

جنگ ٚ سرأچين[دچينواچين]

ايندؤني گه فعال أ مۊسلط ٚ عۊنصر یأني «خلک ٚ جبهه» یأ «بين‌الملل ٚ سپا» ويشتر کمۊنيستؤن ٚ جي مۊتشکل بؤن، جنگ ٚ جبهه ٚ پۊشت جؤمۊري ٚ ايراده فاشيزم ٚ برأبر أساساً لس بؤ. ايندؤني گه جؤمۊري ترسئه گئنایي[۶] پسي ناچار بؤبۊن قۊدرت-ه کمۊنيستؤن-ه بسپأره. هۊ جنگ ٚ جبهه ٚ مئن‌أني کمۊنيستؤن أ باخي جرگه‌أن ٚ مئنأ (آنارشيست أ ليبرال ؤ غیره گه کالنجار ٚ مئن شرکت دأشتن) دردن گنشؤني تفاق دکت. هي وضع ٚ مئن ايسپانيا ٚ خلک ۱۹۳۶ ٚ ژۊئيه جي تا ۱۹۳۹ ٚ آوريل، فاشيزم ٚ برأبر بتأوسن ولي دسأخر جؤمۊري ديشکس أ «بين‌الملل ٚ سپا» ٚ بؤمؤنسأرؤن ني پريشؤن أ وأکتأر خۊ کيشورؤن-ه وگرسن.

دخمه‌أن[دچينواچين]

هۊته گه هرته ديشکن ٚ پسي اينتظار شۊنه أفراد أ جرگه‌أني گه جنگ ٚ مئن شرکت دأشتن تا ساليان ٚ سال کسن-ه مؤتهم چاؤدن أ ديشکن ٚ مسئۊليت-ه کسن ٚ کۊل نأن. اي تقصير أ مسئۊليت ٚ تقسيم ٚ مئن کمۊنيستؤن گه فعال‌ترين جرگه کالنجار ٚ صحنه مئن بؤن ويشتري سهم-ه بؤبۊردن. یه پأره موٚرخؤن ٚ نظر اينه گه أگه فرانکؤ ٚ شۊرش سرأکۊتۊن بؤبؤبي خۊرخؤسي دؤلل ٚ «عدم ٚ مۊداخله» ٚ سياست ٚ دئن ٚ جي، اۊ زمت هيتلر وضعي دأشت گه تۊنسه‌بۊن اسپانيا-ا بئیره یأ ايمه مديترانه بأني آفريقا—هيتأن مئن‌خۊرتاو— ٚ بلته‌أن-ه مۊسلط بؤبۊن. اۊته فرانکؤ ٚ حۊکۊمت عملاً هيتلر ٚ دس‌بنيشته بۊنأبؤ یأ اۊرۊپا ٚ صحنه دۊوؤمي جهاني جنگ ٚ أسسؤنه مئن دئه-شکل گيته نأبؤ. هيندؤني شؤروي ٚ یجؤنأیي وضعي ندأشت گه خأسه‌بۊن ايسپانيا ٚ فاشيست ٚ سرأکۊتۊن ٚ ره قاطع عمل بؤنه.

نتيجتاً جؤرمۊري ٚ ديشکن ٚ پسي پۊر اۊرۊپا یأ آمريکا ٚ رؤشنفيکرؤن خۊ تل ٚ ناکامي-ئه شؤروي یجؤنأیي ٚ غیرقاطع یا حتي خيانت‌وؤبؤ سياست ٚ نتيجه دؤنسن أ ايسپانيا ٚ داخلي جنگ ٚ پسي زياد ٚ عده‌یي اۊرۊپا یأ آمريکا ٚ چپ ٚ نويشتنکسؤن ٚ جي خۊ مؤضع-أ دگأردنئن أ راست ٚ اؤرۊدگه-أ ورأکتن.[۷][۸]

سربس أ ارجاعان[دچينواچين]

  1. چپ‌گرا، اينگيليسي واجه ٚ جي واساتن بؤبه «left-leaning» که left یأني چپ، leaning ني گه هۊ lean ٚ جنرال حالته. lean هۊ تکأدأن أ دفراشتن ٚ مأنئه دنه.
  2. Graham, Helen; Preston, Paul (1987). "The Spanish Popular Front and the Civil War". The Popular Front in Europe. London: Palgrave Macmillan. pp. 106–130. ISBN 978-1349106189.
  3. Juliá, Santos (1999). Un siglo de España. Política y sociedad. Madrid: Marcial Pons. ISBN 8495379031. Fue desde luego lucha de clases por las armas, en la que alguien podía morir por cubrirse la cabeza con un sombrero o calzarse con alpargatas los pies, pero no fue en menor medida guerra de religión, de nacionalismos enfrentados, guerra entre dictadura militar y democracia republicana, entre revolución y contrarrevolución, entre fascismo y comunismo.
  4. یه جۊر رژه ٚ نؤمه
  5. Bowers, Claude G. (30 November 2019). My Mission to Spain. Watching the Rehearsal for World War II. New York: Simon & Schuster.
  6. پيرۊجي، گئنتن ٚ مصدر ٚ جي
  7. «پیرمرد و دریا» ٚ کيتاب، ارنست همينگؤی ٚ پيرمرکه‌ یأ دریا ٚ رؤمان ٚ فارسي ترجۊمه نجف ٚ دریابندري ٚ وگأردنئر ص ۶۵_۶۷.
  8. Alpert, Michael (1994). A New International History of the Spanish Civil War.