کارگير:امیر شریر
شیرۊیه اسپار
[دچينواچين]شیرۊيه اسپار یته دیلمی خلابر بۊ کي تبرسسان ٚ علیوی‌ئن ٚکیايی-ه فگنت ۊ حق‌سأی بگۊد یته مستقل کیایی بینا بؤنه.
=====نام=====
[دچينواچين]گیلکي مئن تا هي اواخر کي مدرن ٚثبت احوال بینا ببؤ، رایج الگۊ ایتؤ بۊ : پئر ٚ نام +آدم نام، شیرۊیه اسپار يعني اسپار شيرۊيه وچه، عربن اونه اسفار بن شیرۊیه دخؤندن.
بزأجیگا و نتاج
[دچينواچين]اي قضیه ره چنته جۊرواجۊر داسسانن درهف
ایرانيکا دانشنامه اۊن-ه گیلان ٚلایجان أجي دؤنه. یته دئه روایت دره کي اۊن-ه تبرسسان ٚلاریجان شي دؤنه البت اي فرض-ه شناس ٚسربستأن هیچته تأیید نگۊدن.
دئباري‌ترین صفت‌نشان کي اۊن ٚنتاج أجی دره دؤ جۊره، مسعودی ٚمروج الذهب ٚمئن اۊن-ه گیل بدؤنسه ولی مسعۊدي أجي دئباري‌تر کسان اۊن_ه دیلم بنویشته دأرن.
نظام الملک طوسی شيرۊیه ٚ أسپار-ه ورداوند نتأج أجی دؤنه.ابن اسفندیار أنی اۊن-ه ورداوردیه دخؤنده، ولي اي نتاج،دیلمي شناس ٚ نتاجن ٚ دل دئه‌شا نیه. خألي ابولفضل بیهقي اي نتاج ٚ نام-ه دیلم ٚ شريف‌ترین نتاجن ٚمئن بیأرده.
اخر بیهقي گب کي اۊن-ه لایجان ٚگیل دؤنه راس ببي یحتمل «واردادآوند» ، «فاراوند» قلب بؤبؤر هیسه کي یته نتاج بۊ گیل ٚچارته پیلا نتاجن أجي کي ديلم ٚجلگه يۊ اسپی‌رۊ خۊرتاو داخل ٚ شر دبؤن.
داخل ٚ شر ٚدله دبؤن.
بزرگ اسلامی اۊن-ه دیلمي بؤن و اۊن ٚ بزأسسه وکتن دیلم ٚ کۊهسسان مئن-ه مستند‌تر دؤنن.
قدرت گیتن
[دچينواچين]ناصرالحق اطرۊش بمؤردن پسي،هجري ۳۰۴ سرؤنه مئن ، تبرسسان ٚچیکأیتن ٚجنگ ٚمئن سرآخر حسن بن قاسم داعی صغیر پیرۊج ببۊ.
هۊ دؤره مئن سامانئن کي پیلا خۊراسسان ٚامارت-ه بغداد ٚخليفه جي دأشتن کؤت ٚوا گۊدن فرشۊادگر ٚسامان-ه اشغال بکۊنن ۊ اۊيه زیدی تشیع همرا بجنگن و تسنن أجي حمایت بکۊنن.
ای زمات ٚمئن اسپار سامائنن همرا متحد بۊنه تا کاکي ٚماکان همرا رقابت بؤنه.
اۊ بتؤنس مازندران-ه سادات أجي وأگيره ، ولي اۊن ٚپسي نصر بن احمد ساماني اۊن-ه ورگان ٚفرماندار چاگۊد.اسپار بتؤنس زیار ٚمردآويج یاوری همرا کۊچ ٚداعي-ه شکست بده .
اسپار دئه ري ؤ قزوین ؤ آذربایجان ٚیه پأره-أ خۊ حۊکم ٚبۊن بیأرده بۊ، اول سامانئن نماینده بۊ ولي کم‌کم یته مستقل کیا نام أجي خؤره مستقر بگۊده بۊ و ري کیایي نشان-ه کارکشي تا بخارا و بغداد همرا مخالفت بؤنه.
دین و کیاگری
[دچينواچين]اسپار مۊسلم نبؤ ، اۊن قزوین مئن مسجدن-ه بسۊجأنی یۊ مؤذنن-ه بکۊشت ؤ نماج وجاردن-ه ممنۊع بگۊد.
هیتو نی قزوین ٚ مئن سنگین ٚخراج بنأ ،اۊن-ه ایتؤ کردکارن سبب ببۊ که گیل و دیلم پیله کسان تصمیم بئیرن اۊن ٚحذف بکۊنن
بمؤردن
[دچينواچين]ؤردن
[دچينواچين]مردآویج ،مسافر ٚمحمد ،تارم ٚکیا هم‌دس وکتن و اسپار ٚویرۊجانئن و تا خۊراسان اۊن-ه دۊمبأله بگۊدن،
اسپار ناچار خۊ گنج-ه المۊت ٚديز ٚمئن جا بدأ بۊ.
اسپار ، بیهق-ه برسي پسي خۊ گنج-ه وأگیتن ٚنانجه همرا المۊت ٚرا وگرس ولی تالقان مئن مردآویج سربازان ٚاسیر وکت و هجری ۳۱۹ سرؤنه کشته وکت.