ليبي

ليبي Stato della Libia جۊغرافي بۊلند ٚ قۊلـله بیککو بیتی (fa) جيرترين ٚ جيگا Sabkhat Ghuzayyil (en) (−۴۷ متر) پيلئکي ۱٬۷۵۹٬۵۴۱ km² جمعيت پایتخت طرابلس (fa) رسمي زوان عربي زوان — عربی نوین معیار (fa) جمعيت ۶٬۶۷۸٬۵۶۷ (۲۰۱۸) مردۊم ٚ زيوش ٚ اۊميد ۷۱٫۹۳۴ (۲۰۱۶) نيظام حۊکۊمت ٚ جۊر جؤمۊري جؤرترين مقام محمد منفی (fa) (۲۰۲۱ – ) حۊکۊمت ٚ ريئيس Abdulhamid Dbeibeh (en) (۲۰۲۱ – ) مۊقننه قۊوه House of Representatives (en) — High Council of State (en) تفاقان تأسيس ٚ زمات ۱۵ آگؤست ۱۵۵۱ — ۲ مارس ۱۹۷۷ — ۱ سپتامبر ۱۹۶۹ — ۲۴ دسامبر ۱۹۵۱ انساني تؤسعه شاخص شاخص ۰٫۷۱۸ (۲۰۲۱) بيکاري نرخ ۱۹ (۲۰۱۴) ايقتصاد پۊل ٚ واحد دینار لیبی (fa) — پوند لیبی (fa) مرکزي بانک بانک مرکزی لیبی (fa) بازنشسته بؤستن ٚ سند ۶۵ عددان ؤ نمادان اينترنت ٚ کؤد ‎.ly‏ (fa) دریايي شيناسايي شۊماره 642 ايزؤ ۳۱۶۶–۱ آلفا-۲ LY تيلفۊن ٚ کؤد +218 باخي ايطلاعات فرانئن ٚ جهت راست

ليبي (عربي زوان ٚ میَن: ليبيا) کي أن ٚ رسمي نام ليبي دؤلت ایسه، ایته کیشوره کي آفريقا کلسيا میَن ؤ مديترانه دریا نسا ور نهأ. ليبي خۊرتاو ٚ جه مصر، خۊرتاوي نسا جه سۊدان، نسا جه چاد ؤ نيجر، خۊرخۊس ٚ جه ألجزایر ؤ خۊرخۊسي کلسيا جه تۊنس ٚ أمرأ سامانسر دأره ؤ کلسيا جه مديترانه دریا-یأ فأرسه، کي ایته ساحلي خط ۱,۷۷۰ کيلۊمتر طۊل ٚ أمرأ دأره. أن ٚ پایتخت ؤ هأتؤني أن ٚ پيله شأر، طرابلۊس ایسه کي ۱,۷ ميليۊن نفر جه ليبي جمعيت أن میَن زيوش کۊنيدي. ليبي رسمي زوان، عربي ایسه ؤ أن ٚ پۊل ٚ واحد، ليبي دينار ایسه. ليبي مساحت ۱,۷۵۹,۵۴۱ کيلۊمتر مۊربع ایسه، کي هيفدهؤمي پيله کيشور، دۊنیا میَنه ؤ آفريقا چارؤمي پيله کیشور محسۊب به. ليبي جمعیت ۶,۹۱۲,۷۰۱ نفر ایسه، کي ۱۰۴اؤمي پۊرجمعيت ٚ کيشور دۊنیا میَن ایسه. ۹۰ درصد جه ليبي خاک-أ بیابان ؤ خۊشک ٚ صحرایان ببپۊشانه. ليبي سبز ٚ جيگا، مديترانه دریا ورجه نهأ. ليبي مين دائمي رۊبار ننأ ؤ فقط ۲ درصد جه أن ٚ خاک قابل کیشت و کار ایسه. ليبي مواد غذايي-أ ويشتر خارج ٚ جه وارد کۊنئده. ليبي جمعيت ٚ أمبستي دۊنیا کيشوران مين جه کمترينان ايسه. ليبي ايبچه ايران ٚ جه پيله‌تر ایسه، ولي أن ٚ جمعيت ایران ٚ نسبت، ۱ به ۱۰ ایسه. ۹۰ درصد جه أ ۶٫۹ ميليۊن نفر، مديترانه دریا ورجه زيوش کۊنئده ؤ أن ٚ باقي مناطق بيابان‌مجان ايساده.

لیبی به سه منطقه، که اشن نام «طرابلوس ایقلیم»، «فزّان» و «بَرقه» ایسه، تقسیم به کی ا سه منطقه به زوان اینگیلیسی، به ترتیب Tripolitania و Fezzan و Cyrenaica ایسید.

لیبی ایته از ۱۰تا کیشور نفت صادیربوکون جهان ایسه، و ان تولید ناخالص ملی سرانه، ایته از بالاترینان آفریقا میَن ایسه.

لیبی زمان ایستیقلال، انِ نام «لیبیِ پادیشاهی» بو کی سال ۱۹۵۱ میلادی میَن موستقیل ببست و از سال ۱۹۶۹ کی معمر قذافی کودیتای نظامی بوکود، تا سال ۲۰۱۱، رهبری ببست. سال ۲۰۱۱ میَن مردوم لیبی اینقیلاب بوکودید و قذافیِ سرنیگون بکودید. از او زمان تا الان، بخش عظیمی از لیبیِ شورای ملی انتقالی ایداره کونه. کرسی لیبی در سازمان میلل از تاریخ ۱۶ سیپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده شورای ملی انتقالی بسپرده ببسته.

بهمن ماه ۱۳۸۹ میَن، ایعتراضات گوسترده‌ای لیبی میَن علیه معمر قذافی حکومت شروع ببست کی انِ سرانجام، به مرور بخش‌های موختلفی از ا کیشور، از حکومت نیروهان ایداره خارج ببست. با معمر قذافی قتل ۲۸ مهرماه ۱۳۹۰ میَن، ان حکومت به کول تمامِ بست.

لیبیِ تاریخ

عومر مختار، جونبش لیبی مردوم مقاوَمَت، علیه ایتالیای ایشغال نیظامی بو.

شرق لیبی (برقه) سال ۵ ق.م. میَن یونانِ‌شین بو. غرب لیبی (طرابلس) تا سال ۲۰۰ ق.م. کارتاژان‌شین بو. در قرن ایبتدایی میلادی، برقه و طرابلس، روم امپراتروی واسین ببستید و بعد از ان هم بیزانس امپراتوری (روم شرقی) حاکم اشن ببست. از قرن هفتوم میلادی هم، اعراب‌ به لیبی بمویید و ایسلام لیبی میَن تبلیغ ببست. آخرسر عوثمانی امپراتوری به ان کیشور حمله بوکود و ان حکومت به دست بیگیفت.

تقسیمات کیشوری

اوستانان

لیبی از سال ۲۰۰۷، به ۲۲ اوستان (عربی میَن: شعبیة) و ۴ ایداری ناحیه تقسیم ببست. هرکدام از ان اوستانان هم از چیندین بخش (عربی میَن: مؤتمرات شعبیة) تیشکیل ببسته.

لیبیِ اوستانان (از سال ۲۰۰۷)

لیبیِ اوستانان:

1. اوستان نوقاط الخمس (نوقاط پنجگانه)
2. اوستان زاویه
3. الجفاره
4. طرابلس
5. اوستان مرقب
6. اوستان مصراته
7. اوستان سرت
8. بنغازی
9. اوستان مرج
10. الجبل الاخضر (سبز کوه)
11. اوستان درنه
12. اوستان بطنان
13. اوستان نالوت
14. اوستان جبل غربی (شرقی کوه)
15. وادی الشاطی
16. اوستان جفره
17. اوستان واحات
18. اوستان غات
19. اوستان وادی الحیاة
20. اوستان سبها
21. اوستان مرزق
22. اوستان کفره