Wikipedia:دؤجئه وانويس/۲۰۲۳/۱۱
مريخ (نماد: .svg){kind=small}
) خۊري منظۊمه چارؤمي سىاره ايسه کي خۊري منظۊمه مداران ٚ مئن زيمي پسي نهأ. مريخ ٚ مدار زيمي جه طۊلاني‌تر ؤ اۊن ٚ گردسن ٚ سۊرعت ني زيمي جه کمتر ايسه. هر ايته وار مريخ ٚ گردسن خۊر ٚ دؤر ۶۸۷ ته زيمي رۊج ٚ أندر طۊل کشه ؤ اۊن ٚ ايته کامل ٚ رۊج ني ۲۴ ساعت ؤ ۳۷ دئقه ايسه کي تقريبا زيمي-أ مأنه ؤ ايبچه طۊلاني‌تره. مريخ ٚ قؤطر زيمي اي دۊوؤم ٚ قؤطر ٚ أندر ؤ ۶,۷۹۰ کيلۊمتر ايسه. (زيمي قؤطر: ۱۲,۷۵۶ کيلۊمتر).
سۊيي کي خۊر ٚ جه مريخ-أ رسه نصف سۊيي ايسه کي زيمي خۊر ٚ جه گيره، ولي مريخ ٚ رۊج زيمي جه چل دئقه ويشتره ؤ نۊر ؤ سۊ مريخ ٚ دۊرۊن زيمي زمستان-أ مأنه ؤ هأن ٚ وأسي واش ؤ دار تانه گۊلخانه دۊرۊن اۊیه روشد بۊکۊنه. مريخ ٚ دۊرۊن زيمي مأنستن هر سال چن ته فصل دأره چؤن اۊن ٚ محور °۲۴ درجه کج ايسه، ولي اۊن ٚ سالان تقريبا زيمي دۊ ته سال ٚ أندر طۊل کشه ؤ ۶۸۷ رۊج ايسه.
مريخ ٚ أتمؤسفر ٚ رنگ سۊرخ ايسه ؤ زيمي آسمان ٚ جه شأ اۊن ٚ سۊرخي-أ دئن. مريخ دۊ ته کۊچي قمر (طبيعي مانگ) دأره کي اۊشان ٚ نامان فؤبؤس ؤ دىمؤس ايسه کي ىۊنان ٚ اؤسطۊره‌ئن ٚ جه بيگيته بۊبؤسته. أ دۊ قمر احتمال دأره کي قبلا شهاب سنگ بۊد کي مريخ ٚ مدار ٚ مئن بيگير دکتد. مريخ ٚ قمران اۊن سطح-أ نزديک ايسد. أگر اي نفر مريخ ٚ دۊرۊن بئسه دينه کي فؤبوس ايته رۊج ٚ مئن سه بار طلۊع ؤ غرۊب کۊنه. دىمؤس فؤبؤس جه کۊچي‌تره ؤ آسمان ٚ مئن ايته ستاره مأنستن بيده به. فؤبؤس ۷ ساعت ؤ ۳۹ دئقه ؤ ۲۷ ثانیه مئن اي وار مريخ ٚ دؤر گرده. دىمؤس گردسن ني ۱ رۊج ؤ ۶ ساعت ؤ ۲۱ دئقه ؤ ۱۶ ثانيه طۊل کشه.
مريخ ٚ قؤطر زيمي اي دۊوؤم ٚ قؤطر ٚ أندره ولي اۊن ٚ سطح ٚ مساحت تقريبا زيمي أمرأ برابر ايسه. مريخ ني زيمي مأنستن قؤطبي ىئخ، کۊ، درّه، فصل ؤ طۊفان دأره. اۊن ٚ دشتان ٚ مئن مانگ ٚ مأنستن ايسه ؤ پيله خۊله‌ئني نهأ کي آسماني سنگان ٚ برخؤرد ٚ وأسي ايجاد بۊبؤسته. خۊري منظۊمه پيله‌ترين قله (اۊليمپۊس) ؤ پيله‌ترين درّه ني هأ سىاره دۊرۊن نهأ....دۊمباله