Wikipedia:دؤجئه وانويس/۲۰۲۲/۰۸
سنگˇ زمات، ایتا تاریخی دوره ایسه کی آدمان اولین دفعأ وأستی سنگ أمرا دس ابزار چکودید. جوری ده شأ گوفتن اولین وسایلی کی انسان بتأنسته چکونه سنگ أمره بو. سنگˇ زماتˇ قدمت حدود دو ونیم میلیون سال پیش واگرده و تا پانصد سال پیش کی برنزˇ زمات شروع بوبوسته درازا بیگیفته. أ زمات مئن انسان جغرز سنگ بتأنسته فلزات کشف بوکونه و هتو بو کی سنگˇ زمات خاتمه بیگیفته. سنگˇ زمات مئن ، انسانˇ جمعیت رشد بوگوده و آدمان زمین دورون پخشا بوستید. أ زمات مئن بو کی زمین دورون هسأ آدمان (انسان مدرن) ، نئاندرتالˇ انسان جای بیگیفته و بعنوان گونه غالب و برتر شناس بوبو. سنگˇ زمات سه تا موختلفه دوره و خالˇ دأره. أ سه خالˇ نام ، قدیمی سنگˇ زمات (Paleolithic) – میانی سنگˇ زمات (Mesolithic) – تازه سنگˇ زمات (Neolithic) ایسه. تفاوت و ویژگی أ سه دوره تکامل و پیشرفتˇ دس ابزار و آدمˇ چم ایسه کی أ سه دوره دورون بوجود بومو.
دوتا دوره اولی انسان ، شکارˇ چم واموخته و جانوران دونبال و شکار گودی. أ زمات مئن انسان بیابانگرد و صارامج بو و شکار گودن و میوه أمره خو شیکم سیرا گودی. سگ اولین جانورانی بو کی انسان بتأنسته اونه اهلی بوکونه و واموجه. سگ ، انسان وأستی جانور مفیدی بو و همه جا اونه یار و یاور بوبوسته. سگ ، شکار دورون انسان یاور دیهی و جانوران وحشی جولو و موقع خطر انسان جه محافظت گودی و هتویی انسان وأستی ایتا همدم و دوست بوبوسته. انسان تازه سنگˇ زمات (Neolithic) مئن کشاورزی و دامپروری چم واموخته و بتأنسته ابزاران ویشتر و پیچیده تر چکونه. أ زمات مئن انسان یکجانشین بوبوسته و چند خانه و جرگه مئن زندگی گودی. هتویی بو کی آدمانˇ اولین اجتماع و کوگا (قبیله) شکل بیگیفته کی تا هسأ بمانسته. إسکارا برئی ، اؤرکنی جزیره مئن ، ایتا باستانی محوطه ، سنگˇ زمات شین ایسه کی ایتا نمونه کامل جه اؤ زمات زندگی خوجیر نیشان دیهه.
قدیمی سنگˇ زمات
[دچينواچين]قدیمی سنگˇ زمات دوره (Paleolithic)، اولین و قدیمی ترین دوره جه سنگ زمات ایسه کی مصادف بو یخبندانˇ زمات أمره. أ دوره مئن ، آدمان کوچی جرگه مئن زندگی گودید و صارامج بید. أ زمات مئن ویشتر زمین یخ بزه بو و نسبت به هسأ ، زيميˇ شرایط متفاوت دأشتی. دمای میانگین بجیرتر و زيمي سردتر بو. سنگˇ زمات مئن ، آدمان پیله پستانداران مامۊت ، گامیش و گوزن مأنستن شکار گودید. اواخر أ دوره بو کی آدمان بتأنستید خوجیر سنگی ابزاران چکونید. شکارˇ چم خوروم واموختید و گروهی و دسته ای پیله جانوران شکار گودید. اواخر أ دوره بو کی آدمانˇ خوراک متنوع تر بوبوسته. جه أ دوره پور جانوارانˇ خاش و سنگی ابزاران کشف بوبوسته. حدود ۱۴۰۰۰ سال پیش ، آب و هوا گرم تر بوبوسته. زمینˇ یخ کم بوبو و شروع به آبا بوستن بوگوده. آب و هوا تغییر باعث بوبو کی پور جه جانوران ، یخبندانˇ زماتˇ اواخر مئن منقرض بیبید. گرما باعث بوبو کی موختلفه گیاهان و درختان روشد بوکونید. اولین تمدن و آدمانˇ اجتماع خاور نزدیک ، دو روبار میانی مئن شکل بیگیفته کی هسأ اونه نام حاصلخیزˇ هلال دوخانید. گرمای هوا باعث بوبو کی أ منطقه دورون أولین دفعأ وأستی گندم و جو بصورت خودرو و وحشی زمین سر بوجور بایه. آدمی وختی کشاورزی چم واموخته و بتأنسته گیاهان بذر نشأ بوکونه ، اوشانه زندگی گودنˇ داب عوضا بوسته و بطوری کی شأ گوفتن انسان ، صارامجی دیمه بنأ و یکجانشین بوبوسته. ایتا ویژگی أ دوره پیدا بوستن قاره‌ٰن ایسه. وختی زمین گرمتر و یخان زمین سر شروع به آبا بوستن بوگوده. آبˇ دریا سطح بوجور بومو و اقیانوسان بوجود بوموئید. پوسته زمین حرکت وأستی نی باعث بوبو کی زمینˇ خشکی ئن (قاره‌ٰن) جه هم دورا بید و قاره‌ٰن سیوا بوبوستید. هنه وأستی مردوم مئن فاصله بوجود بومو. أ فاصله باعث بوبو تفاوت روش زندگی گودن بوبو و مردومˇ داب و کشاورزی چم ، قاره آسیا و کلسيايي آمريکا دورون بطور کامل متفاوت ببه...دۊمباله