دىتابىس

دىتابىس (به اينگيليسي Database)، ىته رچأىته-بؤبؤ تلمبار هيسه دىتا'نˇ جي، که "دىتابىسˇ مديريتˇ سيستم" (DBMS)ˇ جي شأنه به اطلاعات رسئن. DBMS ىه سري ىکپارچه کامپۊتري نرمبزارˇ جي تشکيل بؤبه گه گۊذارنه تا کارگيرؤن به ىته دىتابىس ارتباط زأنˇ همرأ به خۊ چم اطلاعات و ىا کل اطلاعات برسن. دىتابىس خۊدي ىته اساسي عنصر اطلاعاتي سيستمؤنˇ ره درنظر گيتن بۊنه.

به عبارت ديگر، دىتابىس ىته مجمۊعه هيسه کامپيۊتري دىتا'نˇ جي که ىکجا جمعابؤن ؤ ىکته ساختارˇ مئن سازماندهي بؤبؤن جۊري گه تکراري دىتا'ن ذخيره نؤبؤن ؤ استفاده اۊني ؤ اشتراک نأن اوني، همزمان همه کسˇ ره فراهم هيسه.

او چیزی که امه دیتابیس جی تصوؤر کؤنیم.

دىتابىسˇ سلسله مراتب

دىتا'ن دىتابىسˇ مئن سلسله مراتبي دأرن گه اي سلسله مراتب بيت، باىت، کاراکتر، فيلد، ريکؤرد، فاىل ؤ دىتابىسه شامل بۊنه.

• بيت: بيت (Bit) ىاد ىا حافطه مئنˇ کۊچئترين واحد هيسه گه خۊ پهلۊ ىکته از اي دؤدؤىي أرقامه (۰ ؤ ۱) دأرنه ؤ ذخيره کۊنه.
• باىت: به مجمۊعه بيتؤن باىت (Byte) گۊنن. هر ىته باىت هشت بيتˇ جي تشکيل بؤبه گه ىکته کاراکترˇ معرف هيسه.
• کاراکتر: اگر أمي ديد فيزيکي بؤبۊن و نأ منطقي، ايمئه کاراکتر پاىه-ترين ؤ أساسي-ترين عنصر هيسه گه کارگير تۊنه اۊنه بىنه وؤ دسکاري بؤنه.
• فيلد: فيلد ىکته مجمۊعئه چند ته کاراکترˇ جي گه اولا کسنه مرتبطن ؤ ثانيا ىکته مۊضۊع جي أمره واخۊوانه. عىنˇ خۊدي نام، خانوادگي نام، شماره شناسنامه، و ...؛ ايشؤن هر ىته ىکته فيلد هيسن.
• ريکؤرد: ريکؤرد به اۊ فيلدؤني گۊنن گه اولا کسن کسنه گلأکتأن ؤ ثانيا کسنه مرتبطن.
• فاىل: ىکته مجمۊعئه چندين ريکؤردˇ جي گه کسنه مرتبطن.
• دىتابىس: زمتي شکل گيره گه چندين ته فاىل گه کسنه مرتبطن کسنˇ همرأ ترکيب وکن.

دىتابىسˇ جۊرؤن

آى.تي خۊ تؤسعه همرأ مؤنجرب بؤبؤ دىتابىˇ ره سۊ ته جۊر (نؤع) تشکيلابۊ: عملياتي، تؤزيعي ؤ چندرسانه-اي دىتابىسان.

عملياتي دىتابىسان

عملياتي دىتابىسان (operational databases)، اۊ دىتا'ني ذخيره کۊنه گه عمليات ؤ فراىندؤنˇ پشتيباني ره نياز به اۊشؤن دأنه. نمۊنه ره شأنه مشترئنˇ دىتابىس، انساني منابع دىتابىس ؤ مۊجۊدئنˇ دىتابىسˇ جي نؤم بۊردن.مثلا انساني منابع دىتابىسˇ مئن آمۊ دىتا'ني دأنيم گه کارکنؤنˇ مشخصاته، مزاىا، دستمزد ؤ عملکرد اۊشؤني مشخص کۊنه.

تؤزيعي دىتابىسان

سازمانؤن ويشترن، برخي از خۊ دىتابىسˇ نسخه'نه شبکه سرورؤنˇ سر جيگه'نˇ مئن به اشتراک ننن تا نهاىي کارگيرؤن بتۊنن به اۊ نسخه'ن دسرسي بدأرن؛ هدف اۊشؤني، اينه گه کاري ايسگا'نˇ مئن عملکرد جؤر شۊن ؤ نهاىي کارگيرؤنˇ دسرسي به اطلاعات راحتترابۊن.

چندرسانه-اي دىتابىسان

ىه-دئقۀره وب جيگه'ن، اينترنت ؤ اينترانت ؤ اکسترانتˇ مئن رؤشد بۊدن؛ هين باعث بؤبه چندرسانه-اي دىتابىسان، کارأىتن اۊشؤني، جؤر شۊن. چندرسانه-اي دىتابىسانˇ مئن وب جيگه'نˇ چندرسانه-اي اطلاعات (وؤت، گرافيک، صدا، تاتاىي، ويدئؤ و ...) ذخيره بۊنه.

دىتابىسˇ أجزا'ن

دىتا

دىتابىس مؤهمترين جز، دىتا هيسه. اطلاعاتي گه دىتابىسˇ مئن ذخيره بۊبه دسي ؤ کامپيۊتري فاىلانˇ جي جمعآوري وکتأن. دىتابىس تۊنه همه جۊر دىتا' چه عددي بؤبۊن چه حرفي ؤ چه مختلطه ذخيره بؤنه. البته توجه خأ دأشتن گه دىتان قابل اعتماد ؤ جديد ؤ دقيق بؤبۊن.

دىتابىسˇ ساختار

اۊىندر گه ريکؤردان سازماندهي بۊنن ؤ دىتابىسˇ مئن کسنˇ همرأ مرتبط وکنن، دىتابىسˇ ساختار ىا سازمان گۊنن. دىتابىسˇ ساختار به دۊ ته دسه تقسيم بۊنه: فيزيکي ؤ منطقي.

فيزيکي ساختار نشؤن دنه گه چۊر دىتا'ن دىتابىسˇ مئن دخيره بؤبۊن؛ ىعني اينگه چۊر دىتا'ن ىته کامپيۊتري وسيله مئن ىا ىته درۊني حافظه مئن ذخيره وکن.

درحالي گه اکثر سازمانان ىکته خۊجير روشˇ همرأ دىتا جمعآوري کۊنن، ولي اي سازمانانˇ مئنأ خالي چندي پيرئه شان هيسأن گه ىکته خۊجير روشˇ جي سازماندهي بۊنن. هين وأسر سازماندهي ره سۊ ته روش (ترتيبي، ترتيبي مبتني بر شاخص ؤ تصادفي ىا مستقيم) نئه گه انتخاب اۊشؤني، به عواملي بستگي دأره؛ عواملي چؤن: دسىابي، ذخيره-سازي، پردازش ؤ غىره.

منطقي ساختار نشؤن دنه گه فاىلان، ريکؤردان ؤ فيلدان چۊر دىتابىسˇ مئن کسنˇ همرأ مرتبط بۊنن. منطقي ديدگا مئن، دىتا'ن جۊري ارائه بۊنن گه نهاىي کاگيرؤنˇ ره قابل درک بؤبۊن. درحالي گه فيزيکي ديدگا مئن، نشؤن بدأ بۊنه گه دىتا'ن چۊر و چۊته ذخيره-سازي وساىلˇ سر سازماندهي بؤبؤن.

DBMS

دىتابىسˇ مديريتˇ سيستم ىا DBMS برنامه'ني شامل بۊنه گه اۊ برنامه'ن اولا دىتا ذخيره-سازي ؤ دىتا بازىافت ره بؤبۊن ؤ ثانيا دىتابىسˇ اداره ره. DBMS ىته مديريتي فعاليت هيسه اطلاعاتي سيستمانˇ تکنؤلؤژي کارأىتنˇ ره. دىتابىس ؤ DBMS، کسنه مترادف نين؛ دىتابىس ىته مفهۊمي منبع هيسه سازمانˇ ره ولي DBMS ىته نرمأفزاري سيستم هيسه که اي منبع' اداره کۊنه. دىتابىسˇ مديريتˇ سيستم، سازمانانه قادر سازنه گه دىتا'نه متمرکز ؤ مديريت بؤنن ؤ کاربردي برنامه'نˇ را جي راحت بتۊنن به ذخيره-بؤبۊ اطلاعات، دسرسي دأشته بۊن.

کارگيرؤن

کارگيرؤن ىا کساني گه به نحوي سيستمˇ همرأ درارتباطن به چهار ته مؤهم دسسه تقسيم بۊنن: دىتابىسˇ مديران، دىتابىسˇ طراحان، دىتابىسˇ برنامه-نويسان ؤ نهاىي کارگيرؤن.

ديتابىسˇ مدير به طؤر منظم دىتابىسˇ فاىلانˇ جي ىته پشتيبان نسخه فراهم کۊنه ؤ اگه سيستم ىک در ىک دؤسۊسه، پشتيبان فاىلانˇ جي استفاده کۊنه. DBMSˇ ىکپارچگي ؤ انسجامه بنأن مديرانˇ کۊل. مدير خأ طراحان، برنامه نويسان ؤ نهاىي کارگيرانˇ همرأ همکاري بؤنه تا اي امۊر انجام وکه:

• دىتا' تعريف گۊدن
• دىتا مؤدله تعيين گۊدن
• دىتابىسه طراحي گۊدن
• دىتا جامعيتˇ جي اطمينان حاصل گۊدن
• DBMSˇ تکنؤلؤزئئه ارزىابي گۊدن

دىتابىسˇ اداره اثربخشي ره مدير خأ فني ؤ ارتباطي مهارتانه دأشته بۊن ؤ DBMSˇ کارکشئنه بلد بؤبۊن.

دىتابىسˇ طراحان از اۊ حرفه-اي کارکناني هيسن گه دئباخي کارگيرانˇ همکاري همرأ، دىتابىسانه تحليل و حتي تازه دىتابىس طراحي کۊنن. طراحان مشخص کۊنن تازه دىتابىس ىا دىتابىسي گه استفاده بؤدره،چۊجۊر دىتا'نه خأ تهىه بؤنه ؤ چۊته دىتا'ن خأنن جمعآوري، پردازش ؤ کارأگيته بؤبۊن. هۊته ني تعيين کۊنه چۊجۊر نرمأفزاران ؤ سختأفزاراني دىتابىسˇ ايجادˇ ره مؤردنياز هيسه.

برنامه نويسان، برنامه'ني نويسنن گه دىتابىسˇ دىتا'نˇ کنترل، ذخيره ؤ بازىابي ره مؤردنيازه تا کارگيرؤن بؤتۊنن براحتي دىتابىسˇ جي استفاده بؤنن.

دىتابىسˇ نهاىي کارگيرؤن، کارکنؤني هيسن گه سازمانˇ مئن درن ؤ دىتابىس اۊشؤنˇ وأسر تهىه ؤ تدارک بئدئه بؤبه. کارگيرؤن از اۊ واقعي کارکنؤني هيسن گه دىتابىسˇ جي استفاده کۊنن. وختي دىتابىس طراحي بؤدره کارگيرؤن خۊ همکاري همرأ تۊنن دىتابىسه اثربخشتر ؤ کارآمدتر چاکۊنن.