عزيز ؤ نگار

عزيز ؤ نگار

عزيز ؤ نگار، دۊ ته تنخا نقله چن سده پيشˇ شي. اي قصه ىکته مردۊمي (فؤلکلؤر) قصه' کي شاىد پنجا جۊر نقل بدأره ؤ اينˇ نقلؤن ألمۊت ؤ لواسان ؤ تۊنکابۊن ؤ... مئن بشتؤسه بۊبؤ. اي قصه أولي نؤسخه کي چاپ بۊبؤره، سال ۱۵۲۰ "شرکت کانون نسبی کتاب"ˇ انتشاراتي چاپ بۊده. اي قصه طالقانˇ آردکانˇ جي سرأگينه. نگار اي رۊستا شي بۊ.

درود بچه محل گرامیم م، راما لاهیجونٍ چقدر سخت بنویشتین کاش همه شعرای م. راما رو اینجا می آوردین من دلم می خواست شعر شو استبداد رو بخونم موفق باشید .

عزيز ؤ نگارˇ قصه

اي قصه چن جۊرˇ نقل دأنه ؤ نشأنه گۊتن کؤکته اصله. چۊن أمه ائره ادبياتˇ همره طرفيم نأ ىکته تاريخي تفاق. پس هرجا ؤ هر محل، اي قصه' ىک جۊر نقل بۊدن. اي وؤت، چن جۊر رواىتˇ جي هأىته بۊبؤ:

دۊ ته هشتاد ساله برأ، طالقانˇ آردکانˇ مئن، زأک ندأشتن. ىکته درويش هأنه ؤ ايشؤنˇ زأکدار بؤنˇ ئبه ايشؤنه هرته'ىکته سيب هأدئنه ؤ زأکؤنˇ نؤم ؤ جنسيته مألۊم کؤنه (عزيز ؤ نگار). دۊ ته برأرˇ زنأکؤن هۊ شؤ تا شکؤمأگينن ؤ ىک رؤزˇ مئنن چئنن ؤ زأکؤن خئلي خؤجيرن.

عزيز ؤ نگار شنن مکتب ؤ همديگره تنخا بنن. نگارˇ پئر مينه امما نگاره وصيت بۊده بۊ که اينˇ شؤهر خأ هم اينˇ جؤن (تن) ؤ هم اينˇ وير (فکر) سالم ؤ پۊرزۊر بۊبۊن. هينˇ وأسي بۊ که نگار عزيزه خۊش دأشت ؤ شرط بنأبۊ که اينˇ مردأى خأ أديب ؤ شعرشناس بۊبۊن ؤ گيلمردي کۊشتي مئن خۊ حريفه زمين بگئنه. عزيز ؤ نگار قؤرانˇ سر قسم خؤنن که کسؤنه وفادار بۊبۊن. عزيز ندار ؤ زحمتکش بۊ ؤ کار ئبه بۊشؤ گيلؤن، اشکورˇ رحيماباد. عزيز عرۊسي کارؤنه جۊرأگۊدن ئبه شنه قزوين ؤ نگارˇ مأر دسيسه کؤنه ؤ خۊ خاخۊرزه کلأحمدˇ جي کي ألمۊتˇ بالارۊچ نيشت خأنه کي بأ ايشؤنˇ ورجه که نگارˇ همرأ عرۊسي بکۊنه. کلأحمد ىکته پۊلدار مردأکه که ألمۊت نيشت. مأر بيدينˇ اينکه نگار راضي بۊبۊن، اينه کلأحمدˇ همرأ عقد کؤنه. عزيز فأمنه ؤ کلأحمد خۊ عرۊسه بئنه ألمۊت ؤ عزيز شنه ايشؤنˇ دۊمبال.

کلأحمد هأنه ؤ نگاره عقد کؤنه. عزيز وگردنه. وختي خأ بۊشۊن ألمۊت، نگار عزيزه حلي کۊنه که اينه زۊري مردهبدأن. عزيز چنته رۊستا جوؤنؤنه خۊشˇ همره کؤنه تا نگاره زۊرأجي وگردؤنن. مسيرˇ مئنˇ ىکته رۊستاؤنˇ کئقۊده، جوؤنؤنه رأىه زئنه ايشؤنه وگردؤنئنه. عزيز شنه ىکته خؤنه مئن ؤ اؤره ىکته قلىؤنه شيکئنه ؤ ىکته شعر گۊنه.

وختي نگار رسنه سؤهان، رۊستا لاکؤکؤن واخؤ بنن ؤ اينˇ جي خأنن کي گۊلدۊزي به ايشؤنه مشق هدئه. نگار، تيۊت دارˇ جير نيشته بۊ ؤ قلمأ جي ايشؤن ئبه سرمشق کشئه دبۊ که عزيز دۊرأجي ايشؤنه اينه ؤ اي شعره گۊنه:

نگار جانم نشسته زيرˇ تۊت دار

قلم انگشتکانش ميکۊنه کار

قلم انگشتکانت نقره گيرم

سرˇ زانو نهاده نقش تمام کار

سؤهانˇ مئن ىکته لاکؤى، بانۊ نؤمي عزيزˇ تنخا بنه ؤ شنه اينˇ ورجه ولي فأمنه کي عزيز أزا نگاره خأنه ؤ هي کسه نخأنه.

سؤهانˇ جي، کلأحمد خۊ کاروانˇ همره شنه بالارۊچˇ طرف. بازين عزيز اي شعره گۊنه:

نگارم کۊچ کرده کۊچ کرده

پؤشت بر سؤهان رۊ به بالارۊچ کرده

برادر شاطر ؤ داماد جۊلؤدار

عزيز بيچاره را مفلۊج کرده

شنن تا رسنن دانه خاني درره'. بازين بۊشؤن ألؤچالˇ کۊهˇ طرف کي سؤهانˇ گۊسندؤنˇ سره اؤره بۊ. بازۊن اؤره جي بۊشؤن مالخاني درره؛ اي درره طالقانˇ سامؤنسره ؤ دئه اۊنأ جي به اۊ طرف ألمۊته. اۊ درره مئنˇ چشمه خۊشکأبؤبۊ؛ نگار که ىکته سنگˇ سر نيشته بۊ، خۊدا جي آؤ خأنه ؤ اؤره ىکته خؤني (چشمه) پىدا بنه. هنۊزم مالخاني درره مئن، نگارچشمه هنأ ؤ گالشؤن ؤ کۊهنوردؤن تينن اۊنˇ آؤˇ جي خۊشؤنˇ تشنگئه بگيرن.

کلأحمد ؤ اينˇ رفيقؤن اينن که عزيز هيتؤ ايشؤنˇ دۊمبال دره، تصميم گينن أگه عزيز طالقانˇ کۊهˇ جي دوأرسه عزيزه بکۊشن. نگار که ايشؤنˇ گبه بشتؤسه بۊ اۊ سنگˇ جير که اۊنˇ سر نيشته بۊ ىکته نامه نئنه ؤ عزيزˇ جي خأنه که ايشؤنˇ دۊمبال نأ. عزيز وختي برسئه مالخانئه، اۊ سنگه ىاجنه ؤ اۊنˇ سر بنيشته ؤ اۊ نامه' ىاجنه که اۊنˇ مئن بنويشته بۊ:

عزيزˇ طالفان برگرد ؤ برگرد

ىارˇ شيرينزوان برگرد ؤ برگرد

ازين بالا نيا کۊشته شوي تۊ

هزارن حأىف جوان برگرد ؤ برگرد

عزيز که اينه فأمنه کؤلهأتˇ مئن ايسنه ؤ اؤره برخؤنه مؤللا حسن کرکنديه. اي دۊ نفر هرته خۊ ىارأ جي گب زئنن ؤ اؤره عزيز شعرˇ همرأ مۊللا حسنه مأنترأکؤنه. مؤللاحسن شنه بالارۊچ ؤ اؤره دۊعاگري کؤنه.

نگار، بالارۊچˇ مئن مۊللاحسنˇ جي دۊعا خأنه امما مۊللاحسن ىکته شعر اينه هأدئنه تا نگارˇ ديله دس بأره. نگار اينˇ همرأ تۊندي کؤنه ؤ مۊللا بالارۊچˇ جي شنه ؤ اي قصه' عزيز ئبه گۊنه ؤ اينه دعوت کؤنه خۊ خؤنه. گلينکˇ مئن لاکؤکؤن مۊللاحسن ئبه خنده کؤنه ؤ عزيز ىکته شعرˇ هأجو ايشؤن ئبه خؤنه ؤ ايشؤنه فراري دئنه؛ نويزˇ مئن، عزيز ىکته سيب چينه ؤ وختي باغˇ صاب کي ىکته پيرˇزنأى بۊ اينه بدˇ گب زئنه اين ئبه ىکته هأجوي شعر گۊنه. وختي پيرˇزنأى عزيزه شناسنه، اينأ جي عؤذر خأنه ىک پرپره سيب اينه هأدئنه. کرکبۊدˇ نزيکي، چنته زنأکؤن مؤللاحسن ئبه خنده کؤنن ؤ عزيز اۊشؤنم هأجو کؤنه. مؤللاحسن پيشتر شنه ؤ خۊ نؤمزد ؤ خاخۊره گۊنه که خۊشؤنه آماده بکۊنه. عزيز شنه اۊشؤنˇ خؤنه ؤ ىکته شعرأجي اۊشؤنه حلي کؤنه نگارˇ سلامال نئن.

مۊللاحسن عزيزه بئنه خۊ برأرˇ عرۊسي ؤ اؤره عزيزه نيشؤنئنه مجلسˇ جير. عزيز هنده اؤره هأجو کؤنه مردۊمه ؤ مردۊم اينه شناسنن ؤ عؤذر خأنن. عزيز شنه بالارۊچˇ طرف. کلأحمد ؤ نگار جؤکۊهي بئه درن. عزيز ىکته شعر خؤنه نگار ئبه ؤ اۊ خۊ کاره رها کؤنه ؤ شنه خؤنه.

عزيز، کلأحمدˇ خؤنه درˇ پۊشت ايسنه ؤ نگار پىغؤم دئنه که بۊشۊن خرمنسر. خرمنسر، هرچي عزيز رافا ايسنه نگار نأنه. اين ئبه پىغؤم هأدئنه. نگار آؤجا دئنه که هأنه. نگار، کلأحمد ئبه غذا بردنه بهانه کؤنه ؤ خۊ ماشل (خاله)ˇ جي اجازه گينه ؤ خؤنه جي بيرين شنه. نگار ىک سر شنه کلأحمدˇ ورجه ؤ بازين شنه عزيزˇ ورجه. ايشؤن غذا خؤنن ؤ خۊسنن.

هوا أبر دگينه ؤ نگار ترسنه اينˇ ليواس خيس بۊبۊن ؤ لؤ بۊشۊن؛ عزيز ىکته شعر خؤنه ؤ هوا سؤنأبنه. خۊرۊسخؤنˇ زمت کي بنه نگار خأنه بۊشۊن تا هي کس اينه نىنه عزيز ىکته شعر خؤنه ؤ خۊرۊسؤن دئه نۊخؤنن. هوا رؤشنچبنه ؤ ترسنن مردۊم ايشؤنه بىنن، عزيز ىکته دئه شعر خؤنه ؤ هوا هنده تارکينا دکئنه. ايشؤن کسؤنأجي سيوا بنن ؤ وعده نئنن بهارˇ أول، عزيز گيلؤن شؤن ؤ برنج هئنˇ وأسي بأ نگاره خۊشˇ همرأ ببره.

عزيز ورگدنه طالقان ؤ بناکؤنه ىکته قصر چاکۊنه ؤ تا بۊتؤنه اۊنˇ جؤرأ جي بالارۊچه بىنه. محلˇ پيرˇمردأکؤن ترسنن قصر دکاله رۊستا نابۊدابۊن. اۊشؤن ىکته شعر خؤنن عزيز ئبه تا بۊشۊن کۊه تيۊکالي. عزيز شنه کۊه تيۊکالي ؤ ورفˇ مئن ناخۊش بنه ؤ خۊ قاطرˇ ىاوري جي وگردنه آردکان.

حکيم گۊنه عزيز عشقˇ ناخۊشئه دأنه. ىکته هأچي نامه نيويسنن نگار ئبه که تي مأر مريضه ؤ کلأحمد اينه اجازه دئنه بۊشۊن. نگار هأنه عزيزˇ ورجه ؤ اۊ خؤرؤمأبنه. نگار تمؤمˇ زۊمۊسؤنه ايسنه عزيزˇ ور ؤ هي کس اينˇ مأره نگۊنه تي دتر وگرسه.

بهاره کلأحمد هأنه طالقان تا نگار ؤ اينˇ مأره خبر بگيره. کلأحمد شنه خۊ مأشلˇ خؤنه ؤ مأشل گۊنه نگارأ جي بيخبره. کلأحمد شنه عزيزˇ خؤنه ؤ نگاره خۊشˇ همرأ بئنه.

عزيز چن نفرأ جي شنه گيلؤن تا برنج بهينه. مأرانˇ مئن، جان بانۊ ايشؤنˇ جۊلؤ گينه ؤ عزيزأ جي خأنه اينˇ همرأ مؤشاعره بۊکۊنه. عزيز ىکته مدح گۊنه اين ئبه ؤ جان بانۊ ايشؤنه رها کؤنه تا ورگسنˇ زمت. ايشؤن رسنن گيلؤنه ؤ عزيز تأجۊب کؤنه که ائره همته کارؤنه زنأکؤن کؤنن ؤ ىکته هأجو گۊنه راجه به گيلکؤنˇ اي داب.

زنأکؤنˇ خيالي که ايشؤن دؤره-گردن هأنن ايشؤنˇ ور؛عزيز ناراحت بنه ؤ ايشؤن ئبه هأجو خؤنه. ىکته لاکۊ بانۊنؤمي، ىکته شعر گۊنه ؤ عزيز اينˇ جوابه دئنه. زنأکؤنه خۊش هأنه ؤ ايشؤنه مجاني برنج هأدئنن ؤ ايشؤنˇ کۊلباره پۊرأکؤنن.

عزيز شنه بانۊ پئرˇ خؤنه کي کئقۊه ايسه؛ بانۊ عزيزˇ تنخا بنه ؤ اينأجي خأنه کي فؤزن. عزيز که خأنه اينه تام دگؤنه هأچي قبۊل کؤنه. شؤ کي بنه قاطرؤنه بار کؤنن ؤ شنن. بانۊ فأمنه ؤ ايشؤنˇ دۊمبال هأنه امما نرسنه ؤ وگردنه. اۊشؤن ايواشى مأرانˇ جي دوأرنن. بازين عزيز ىکته هأجو نيويسنه ؤ سرأدئنه جان بانۊىˇ ئبه.

عزيز، کلأحمده اينه که خأ بۊشۊن گيلؤن. خۊ همقطارؤنه گۊنه اينه بۊگؤىن عزيز بمرده. کلأحمد خۊشالأبنه ؤ خۊ رازه'نه (سۊقاتيئنه) هأدئنه ايشؤنه. کلأحمد ىکته قبرˇ سر کي خياله عزيزˇ قبره ونگ زئنه ؤ قبر صاحابؤن اينه ىک کش کۊتأنئنن.

عزيز خۊهمقطارؤنه گۊنه بشيمى، امما اۊشؤن غذا خؤردنˇ ئبه ايسنن. عزيز ىکته شعر خۊ قاطرˇ ئبه خؤنه ؤ حىوؤن خۊسنه ؤ عزيز خۊ باره دبدنه. همقطارۊن خجالت کشنن ؤ رادکئنن.

عزيز، چار فرسخي جي بؤمˇ سرأ جي، نگاره شناسنه. خۊ راهه سيوا کؤنه ؤ أننى برنج ؤ ماهي همرأ شنه بالارۊچ. عزيز، نگاره وختي که چشمه سرأ جي آؤ أرده دره اينه. عزيز شنه کلأحمدˇ خؤنه درˇ سر ؤ گۊنه اينˇ دۊسته. کلأحمدˇ مأر کي کۊر بۊ گۊنه شاىد عزيزه. نگار گۊنه عزيز بمرده ؤ کلأحمدˇ مأر اجازه دئنه عزيز حياطˇ مئن بىسه.

عزيز برنج ؤ ماهئه هأدئنه نگاره کي شؤم بپجه. کلأحمدˇ مأر که اينه فأمنه اجازه دئنه بأ خؤنه ديرين. چنته لاکۊ هأنن کلأحمدˇ خؤنه ؤ عزيز ؤ نگارˇ واشؤنˇ حي تأجۊب کؤنن. نگار ايشؤنه گۊنه همديگرˇ همرأ فاميل نئن. لاکؤکؤن گۊنن "عزيز ؤ نگار" بۊخؤنيم. پيرˇزنأى قبۊل نۊکؤنه امما لاکؤکؤن هني اصرار کؤنن که قبۊل کؤنه. عزيز بناکؤنه خؤندن. پيرˇزنأى چن دفأ ديلخؤر بنه گۊنهنۊخؤن. هر دفأ لاکؤکؤن پيرˇزنأکه زئنن ؤ گۊنن بۊخؤن. نگار ىکته شعرؤنˇ آؤجا دئنه. پيرˇزنأى غضب کؤنه ؤ لاکؤکؤنه چۊبأجي خؤنه جي بيرين تؤدئنه.

عزيز لاکؤکؤنه گۊنه که خۊتنˇ ئبه شنه مسجد. نگار گۊنه خۊ مأشلˇ خۊتنˇ پسي هأنه اينˇ ورجه. پيرˇزنأى نگارˇ پا' وريسˇ همره دبدنه خۊ پا ؤ خۊسنه. عزيز، نگارˇ پا واکؤنه ؤ ىکته سيفتال فکه اۊنˇ جا دبدنه. عزيز، نگاره نيشؤنئنه قاطرˇ سر ؤ سرأدئنه طالقان. صۊبˇ سر پيرؤزنأى ىکته لقد زئنه سيفتالˇ فکه، سيفتالؤن اينه گزنن. عزيزن گۊنه تي عرۊس مي قاطره بدۊزئه. شنن قاضي ورجه ؤ اۊ گۊنه بشين قاطرˇ دۊمبال ؤ هرکي خۊ ماله هأگيره. شنن قاطرˇ دۊمبال ؤ عزيز پيرˇزنأکه تؤدئنه ىکته جلفي مئن ؤ ىکته هأجو اين ئبه خؤنه.

کلأحمد وگردˇ زمت برخ ؤنه ىک جرگه مطربؤنه ؤ اۊشؤنأجي خأنه که اينˇ عرۊسي به بأن. مطربؤن که ماجرا دؤنسن کلأحمدأ جي دسخط هأگينن که أگه عرۊسي نىته، ىک بار برنج ؤ ىکته گؤ اينأ جي هأگيرن. بالارۊچˇ نزيکي که رسنن، ملأحمد گۊنه ساز بزنين. کلأحمدˇ مأر خۊ سره زئه-دبؤ شنه ايشؤنˇ ور. کلأحمده خىالي که خۊ مأر رخص کأدره. مأر هرچي بۊبؤ نقل کؤنه. مطربؤن گؤ ؤ برنجه مردۊمˇ مئنجيگري وأسي نبئنن.

کلأحمد شنه طالقان ؤ عزيز ئبه شکاىت کؤنه. حاکم دۊ ته مأمۊر روانه کؤنه کلأحمدˇ همرأ کي بۊشۊن عزيزه بأرن. کلأحمد شنه خۊ مأشلˇ خؤنه. عزيز خۊشه معرفي نۊده مأمۊرؤنه دعوت کؤنه خؤنه مئن. عزيز ايشؤنه پۊل ؤ ناهار هأدئنه ؤ ماجرا نقل کؤنه. مأمۊرؤن ني شنن حاکمه گۊنن نگار راسه-راسه عزيزˇ شئه.

طالقانˇ حاکم، عزيز ؤ نگار ؤ کلأحمده سرأدئنه ألمۊتˇ حاکمˇ ورجه که خۊشˇ پيلئه برأ بۊ. حاکم گۊنه هرکي خؤرؤم شعر بۊخؤنه، نگار اۊنˇ شئه. کلأحمد ىکته چرتˇپرت شعر خؤنه ؤ حاکم عصباني بنه. عزيز خؤرؤم شعر خؤنه ؤ حاکمه خۊش هأنه.

حاکم هنده کلأحمده فرصت دئنه ؤ اينه گۊنه چنته زنأکؤنˇ مئن که چادرˇ مئن فئويته'رن، نگاره پىدا بکۊنه. کلأحمد سۊ دفأ سأب کۊنه ؤ عزيز هۊ أول دفأ نگاره شناسنه.

نگاره هأدئنن عزيزه ؤ هؤره هف شباندرۊز عرۊسي گينن. کلأحمد شنه کرکبۊد ؤ مؤللاحسنˇ خاخۊره گينه. عزيز ؤ نگار وگردنن آردکان ؤ خۊشاخۊشي زيندگي کؤنن. ايشؤنˇ دۊري زمت دۊ سال بۊ.

اي قصه چن جۊر تمنأبنه. ىپاره نقلؤنˇ مئن سراخره، عزيز ؤ نگار، شاهرۊدˇ رۊخؤنه مئن دمينن ؤ ىپاره دئه گۊنن که بکۊشته بۊبؤن. سئد علي کمالي دزفۊلي نقلˇ مئن هر دۊته سنگ بنن.

اشکوري نقلˇ مئن عزيزˇ مأر ني نقش دأنه:

قصه پيش شنه تا اؤره که عزيزˇ مأر قصه مئن هأنه ؤ گۊنه: "مي ريکه'ى! ىکته أمئه دۊ نفرأ جي خأ اي خؤنه جي بۊشۊن. ىا مۊ ىا نگار. اينه بۊدؤن که ونألنم بهاالدينˇ دتر (نگار) تأ مأجي هأگيره." عزيز ؤ نگار شنن خۊشؤنˇ محلˇ مئن ىکته دؤنا پيرˇمردأکˇ ورجه کي خۊشؤنˇ کاره چاره بکۊنن. شنن پيرˇمردأىˇ خؤنه که ىکته اؤتاق ؤ چنته در دچشت. پيرˇمردأى تسک ؤ تامأچئه نيشته بۊ. عزيز خۊشؤنˇقصه' نقل کؤنه. پيرˇمردأى هيتؤ که گۊش کأدره، ىکته پيلئه پرده سر ىکته تاتاىئه زينده واکأدبۊ. وختي عزيز گب تمنأبؤ، پيرˇمردأى عزيزه بۊته پرده سرˇ تاتاىئه بىنه؛ بدئه پرده سر خۊشˇ تاتاىئ دکته. عزيز بۊشؤ پرده ور بدئه دۊ نفر ديگرˇ ساىه ني دکته: خۊشˇ مأر ؤ نگار. پس بۊشؤ، خۊ تاتاىئه بئتر بدئه. بازين نزديکأبؤ اي دفأره خۊ مأرˇ تاتاىئه تار بدئه ؤ نگارˇ تاتاىئه رؤشن.

پيرˇمردأى بۊته: تاتاىي تي شئه. اينه ويگير.

عزيز تاتاىئه چيک بزئه واچرده. مأرˇ تاتاىي ساىه-رؤشنه هشؤنده. پيرˇمردأى بۊته: اينˇ پسي، خأستن ؤ خۊش دأشتن تئبه ىکئه. امرۊ تي مأره ديمه نأنأجي تي دؤجئنه کامل بۊدي. بشين آؤˇ پاکي ؤ سۊ رؤشني ؤ رۊخؤنه'نˇ شؤن-أمأنˇ تأهأت، فرسين درىا. اۊشؤن پيرˇمردأکˇ خؤنه جي بيرين بمأن ؤ فرده سۊباىنسر پۊلؤرۊدˇ کۊل، أويرأبؤن.

بنويشته نؤسخه'ن

اي قصه جي چنته نؤسخه بنويشته هنأ:

• خطي نؤسخه، رۊدباري گيلکي جي.
• عبدالرحمن عمادي نؤسخه.
• ىکته شعري نؤسخه سئد علي کمالي دزفۊلي شي که ۱۵۲۵ بنويشته بۊبؤ.
• ىکته مثنوي حاج محمدعلي اکبریانˇ شي.

قديمˇ مردۊمˇ فرهنگˇ مئن

عزيز ؤ نگارˇ نقلˇ شعره گيلان ؤ ألمۊت ؤ طالقانˇ رۊستاؤنˇ مئن مردۊم بشتؤسه دأشتن ؤ خئلئن خۊشؤنˇ شؤنيشينؤنˇ مئن خؤندن. اي جۊر خؤندنه عزيزنگاري خؤندن ىا نگارخؤني ني گۊتن. گيلکؤنˇ مئن ىک جۊر آواز هنأ کي عزيزنگاري آواز گۊنن.

امرۊزˇ فرهنگˇ مئن

ىۊسف عليخاني ىکته فيلم چاگۊده اي قصه' جي "مستند عزیز و نگار"ˇ نؤمي.

ىکته کتابأ ني ىۊسف عليخاني جي سال ۱۵۷۶ بيرين بمأ که اينˇ نؤم ايسه "عزيز ؤ نگار؛ ىکته تنخاىي واخؤني" (فارسي: عزیز و نگار؛ بازخوانی یک عشقنامه).

بيريني خال

• فيلم: ىکته وابين عزيز ؤ نگارˇ نقلˇ جي به گيلکي. نقلگر: فريدي.
• خؤندش: ىکته وابين عزيز ؤ نگارˇ نقلˇ جي. ىکته زنأىˇ خؤندگي جي که اينˇ نؤم مألۊم نئه.