نؤام چامسکي

آورام نؤام چامسکي ىکته آمريکايي زوان شناس، فيلسۊف، شناختˇ دانشمند، منطيق دؤن، سىاسي تفسيرگر، عدالتي کۊنۊشگر ؤ آنارکؤسنديکاليزمˇ هوادار ايسه. گاهي ني اۊنه مۊدرن زوان شناسي پئر دۊخؤنن. چامسکي ىکته سرشناس آدم، تحليلي فلسفه مئن ايسه. اۊ خۊ حرفه اي عمره ويشتر ماساچوستˇ تکنؤلؤژي مؤسسه مئن بۊگذرؤنه ؤ هؤره ني بازنشسته بۊبؤ. اۊ الؤن ىکته بازنشسته اۊستاد ايسه که تا الؤن صدته کيتاب ويشتر بنويشته دأنه. اۊ که ىکته فرهنگي پيله کس ايسه ا ىکته نظر خاهي مئن به عنوان خؤجير فکر آدم، دۊنىا مئن دؤجين بؤدن.

چامسکي ايته مۊتوسط خؤنواده، فيلادلفىا شهر، اشکنازي ىهودي دينˇ امره به دۊنىا بۊمأ. چامسکي علاقه دأشت که نؤعي آنارشيزمه نىؤیؤرک شهرˇ مئن تؤسعه بدی. اۊ بزين سال 1951 تا 1955 که "پنسيلوانىا دانشگا" مئن خۊ BA ؤ MA ؤ دۊکتۊرائه زوان دؤنی رشته مئن هگينه ؤ به عنوان "همراهؤن جامعه" هارواردˇ دانشگا مئن دؤجئه بنه. اۊ 1955 مئن MIT مئن مشغۊل بنه ؤ چندي نۊگذرنه که خؤ بنويشته ان ؤ سۊخنرانیئنˇ واسي ايته سرشناس آدم، زوان دؤنی رشته مئن بنه.

اۊ چامسکي وراثت، جهاني گرامر، چامسکي-شۊتسنبرگˇ ارائه تئؤري ؤ چامسکي-شۊتسنبرگˇ شۊماردنˇ تئؤري چاکۊدن کس ايسه. چامسکي رفتارگرايي کمنقش بؤنˇ واسي پۊر نقش دأشت ؤ اسکينرˇ کارˇ امره ني درگير بۊ. 1967ˇ مئن ىکته اعتراضي بنويشته هدأ که اونˇ مئن آمريکا وىتنامˇ جنگˇ امره مخالفت بؤده. اينه اعتراضي بنويشته عؤنوان "رؤشنفکرؤنه مسۊلىت" بۊ. اۊ چپ نؤ امره همفکر بۊ ؤ خۊ ضد جنگ فعالىتؤنˇ واسي چند بار زيندؤني ببؤ. اۊ پۊر زمات ايسه که زوان دؤني سر کار کأدره.

هيتؤ ني که اۊ تا چند ده سال بعد زوان دؤنی سر کار بؤده، پرؤپاگاندا مۊدله ادوارد اس.هرمانˇ امره تؤسعه هدأ. چامسکي حرفه ای تدریسه کنار بنأ پسي ني خۊ اجتماعي فعالىتؤنه عراقˇ جنگه مۊخالفت گۊدنˇ مۊرسؤن ايدامه هدأ. اۊ خۊ سراسر زيندگي مئن ىکته پۊر نفۊظ کس دانشمندؤنˇ مئن به حيساب امأی ؤ سال 1980 تا 1992 مئن گتترين زينده دانشمند اينتخاب ببؤ. اۊ هيتؤ ني ىکته جي هشته دؤجين ببؤ کس، علۊم انساني ؤ هۊنرˇ مئن ايسه که شأنه اۊنه مرجع دؤنسن. چامسکي کارؤن مصنۊعي هۊش، شناختي علۊم، کامپىۊتري علۊم، منطيق، رىاضي، مۊسئقي تئؤري ؤ تجزئه تحليل، سىاسي علۊم، برنامه نويسي زوانˇ نظرىه ؤ روانشناسي سر اثر بنأ دأنه. اۊ خۊدشه به عنوان ىکته سىاستئه کۊنۊشگر ؤ آمريکا خارجي سىاست ؤ نئؤليبراليزمˇ سرماىه داری مۊنتقد ؤ ني ىکته جرىانساج خبرگزاريئنˇ مئن مطرح بؤده.

زندگينؤمه

آورام نؤام چامسکي 7 دسامبر 1928 ىکته مرفه محله، فيلادلفىا مئن دۊنىا بۊمأ. اينˇ پئر ويلىام چامسکي ىکته اۊکراىني بۊ که 1913 مئن آمريکا درۊن فرار بؤده بۊ. اينˇ مأرم اليزه سيمؤنؤفسکي ىکته ليتوانىايي بۊ که هردؤ ايشؤنˇ پئر ؤ مأر اشکنازي جهۊد بؤن. اینˇ پئر جانهاپکينزˇ دانشگا مئن دانشبامۊته بۊ ؤ آمۊتنˇ پسي ىکته اسراييلي مذهبي مدرسه مئن "ميکوه" نؤمي مۊدير ببؤ. چامسکي پئر به صورت مۊستقل مىانه عبري سر کار گۊد ؤ چندته کيتاب ني در اي زمينه مۊنتشر بؤده. ويلىام خۊ زنأکه "ميکوه" مدرسه مئن اول بار آشنا ببؤ. ويلىام که گرم ؤ مىربان ؤ جذاب آدم بۊ، پۊر مردۊمه آموزشˇ سر تأکيد دأشت چؤن اۊشؤنه ىکپارچه گۊد، وادار گۊد که ىکته معنادار ؤ ارزشدار زيندگي چاکودنˇ سر همديگرˇ امره بال بزنن هۊتؤ که پسر ني اي اصۊلˇ سر بمؤنسه.