زازاکي زوؤن
ظاهر
(مسير عوضاؤدن زازاکی الیفبی أجي)
زازاکي (زازاکي مئن: Zazaki, Dımılki, Kırmancki, Kırdki) ىا ديملي، ايته زوان جه ايرانˇ خۊرخۊسي کلسيا زوانان ؤ ايته جه کاسپينˇ زوانان ايسه[۱] کي تۊرکيه خۊرتاوˇ قسمتؤنˇ مئن أ زوؤن-ه گب زنده.[۲] زوانشناسؤن، زازاکی ؤ اورامی زوانؤنه، زاز-گورانی زوانˇ جرگه مئن قرار بدأده:
- Zazakiyê Zımey (شومالی زازاکی)
- Zazakiyê Merkezi (مرکزی زازاکی)
- Zazakiyê Veroci (جونوبی زازاکی)
واژه-شيناسي
[دچينواچين]عددؤن
[دچينواچين]گيلکي | زازاکي | کردی (سۆرانی) | فارسي | اۊرۊسي | يۊناني | ايتاليايي | ايسپانيايي | آلمؤني | فرانسوي | اينگيليسي |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
yək | jû/yew | یهک | yek | odin | ena | uno | uno | eins | un | one |
du | dı | دوو | do | dva | dyo | due | dos | zwei | deux | two |
su/ sə | hirê | سێ | se | tri | tria | tre | tres | drei | trois | three |
çār | çehar | چوار | çahar | çetyre | tesera | quattro | cuatro | vier | quatre | four |
panc | panc | پێنج / پهنج | penc | pyatʹ | pende | cinque | cinco | fünf | cinq | five |
şiş | şeş | شهش | şiş | shestʹ | eksi | sei | seis | sechs | six | six |
haf | hewt | حهوت | heft | semʹ | epta | sette | siete | sieben | sept | seven |
haş | heşt | ههشت | heşt | vosemʹ | okto | otto | ocho | acht | huit | eight |
no | new | نۆ | noh | devyat | ennia | nove | nuevo | neun | neuf | nine |
da | des | ده | deh | desyatʹ | dheka | dieci | diez | zehn | dix | ten |
bis | vist | بیست | bist | dvadtsatʹ | eíkosi | venti | veinte | zwanzig | vingt | twenty |
کلمهٰن
[دچينواچين]گیلکی | زازاکی | کرمانجی | سۆرانی | فارسی | اوروسی | یونانی | ایتالیایی | اسپانیولی | فرانسه | آلمانی | اینگیلیسی |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
پئر | Pi | Bav | باوک | Pidar | Otets | Pateras | Padro | Padre | Pére | Vater | Father |
مار | Maye | Dayk, Mak | دایک / دایه | Mader | Mat | Mitera | Madre | Madre | Mére | Mutter | Mother |
برأر | Bıra | Bra ,Brarg, Brang | برا | Brader | Brat | Adelfos | Fratello | Hermano | Frére | Bruder | Brother |
نؤم | Name | Nav | ناو | Nam | İmya | Onoma | Nome | Nombre | Non | Name | Name |
مچه | Lew | Lêv | لێو | Leb | Guba | Cheíli | Labbro | Labio | Lévre | Lippe | Lip |
مو | Ez | Ez | من | Men | Ya | Ego | Io | Estoy | Je | Ich | I |
تو | Tı | Tu | تۆ | To | Ti | Eseis | Ti/Te | Te/Ti/Tu | Tu/Toi | Du | You |
أمه | Ma | Em | ئێمه | Ma | My | Emais | Nois | Nosotros | Nous | Wir | We |
می | Mı | Mın | من | Men | Moĭ | Mou | Mio | Mi | Mon | Mein | My |
أهأ | Eya | Erê, Belê, Ha | ئهرێ/ئهها | Beli | Da | Nai | Si | Si | Vui | Ja | Yes |
نأ | Nê | Na | نا | Ne | Ne | Ochi | No | No | Non | Nein | No |
دله | De | Li...da | له | Dar | - | - | Di | De | De | At | Bei |
شوکا | Ğezale | Xezal | خهزاڵ/ئاسک | Gazal | Gazel | Kazélla | Gazzella | Gacela | Gazelle | Gazelle | Gazelle |
در/ بر | Ber | Der | درگا | Der | Dvar | Pórta | Porta | Puerta | Portre | Tor | Door |
پا/ لگ | Pa/Lınge | Pê/Ling | پێ/لاق/لنگ | Pa | Podnozhie | Pódi | Piede | Pata | Pied | Fuß | Foot/Leg |
زمین | Erd | Erd | زهەی/ئهرز | Eradi | - | - | - | - | - | Erde | Earth |
اساره/ رؤجا | Astare | Star, Stêrk | ئهستێره | Sitare | - | Astéri | Astro | Estrella | Astre | Stern | Star |
نؤ | Newe | Nû | نوێ | Nev | Novyi | Néos | Nuovo | Nuevo | Nouveau | Neu | New |
پور | Pırr | Pir / Tijî | پڕ | Pur | Polnyi | Pliri | Pieno | Pleno | Plein | Prall | Full |
گت | Gırd | Gir | گهوره/مهزن | Bozorg | Gromnyi | Megálos | Grande | Gran | Grande | Groß | Great |
نوقره | Sêm | Zîv | زێو | Sim | Serebro | Asimi | Argento | Suelto | Argent | Silber | Silver |
پیچه | Pısınge | Psik | پشیله/کتک | Gorbe | Kot | Gata | Gatto | Gato | Cat | Kitty | Kätzchen |
وِرگ | Verg | Gur | گوری | Gorg | Volk | - | - | - | - | Wolf | Wolf |
کرک | Kerge | مامر/مریشک | - | Kuritsa | Kotópoulo | - | - | - | Küken | Chicken | |
ملجه | Morcela | Morî | مێرووله | Meverçe | Muravyei | - | - | - | Amerse | - | |
شادی | Meymûn | meymûn | مهیموون | Meymun | Maimou | - | Scimmia | Mono | - | Monkey | |
سره/ خؤنه | Ban | mal | ماڵ | Bina | - | - | - | - | Bâtiment | Baun | Build |
ونگ | veng | deng | دهنگ | - | - | - | Voce | Vaz | Voix | - | Voice |
مردن | Merd | mirin | مردن | Mord | Mertvyi | - | Morto | Muerto | Mort | Mord | Murder |
گرزه | Mere | mişik | مشک | Mosh | Mysh | - | Mouse | - | - | Maus | Mouse |
- | Tenık | Tenik | تهنک | nazok | Tonki | - | - | - | - | Dünn | Thin |
لمبو | Lêmone | Lîmon | لیمۆ | Limun | Limon | Lemoni | Limone | Limón | - | - | Lemon |
باقله | Beqla | Beqla | پاقله | Baghla | Bob | - | - | Haba | - | Bohne | Bean |
آؤ | Awe | Av | ئاو | Ab | - | - | Acqua | Agua | Aqua/Eau | Aqua/Water | - |
ور/ پیش | Ver | Ber/Pêş | بهر/پێش | Ber/Pîş | Vront/Pered | Pro | Fronte | Frente | Ventral/Avant | Vor | Front/Pre |
ولگ | Pele/Pelge | Pelg | لاپهڕه/گهڵا | Safiha | Pazh | - | Pagino | Página | Page | Page/Seite | Page |
خؤرؤم/ خار | Weş | xwaş, xweş | خۆش | Aveh | Vpolne | - | - | - | - | Wohl | Well |
زازاکی الیفبی
[دچينواچين]زازاکی الیفبی لاتین ایسسه و 32 ته حرف دأنه.
Zazaki | گیلکی |
---|---|
A,a | آ |
B,b | ب |
C,c | ج |
Ç,ç | ج |
D,d | د |
E,e | ا |
Ê,ê | ا (نازوک) |
F,f | ف |
G,g | گ |
Ğ,ğ | غ |
H,h | ه |
I,ı | - |
Î,î | ی |
J,j | ژ |
K,k | ک |
L,l | ل |
M,m | م |
N,n | ن |
O,o | و |
P,p | پ |
Q,q | ک (سفت) |
R,r | ر |
S,s | س |
Ş,ş | ش |
T,t | ت |
U,u | - |
Û,û | و |
V,v | و |
W,w | و (مچه' گردأگودن، نازوک) |
X,x | خ |
Y,y | ی |
Z,z | ز |
چنته زازاکی جومله
[دچينواچين]زازاکی | گیلکی | کرمانجی | سۆرانی |
---|---|---|---|
Namê to çıko (مرد) çıça (زن)? | تی نؤم چیسه؟ | Navê te çiye? | ناوی تۆ چیه؟ |
Namê şıma çıko (مرد) çıça (زن)? | شیمه نؤم چیسه؟ | Navê hûn çiye? | ناوی ئێوه چیه؟ |
Tı çend serriyê (مرد)/ ?Tı çend serriya (زن)? | چن سال دأنی؟ | Tu(ya) çend saliyi? (زن)
Tu(yê) çend saliyi? (مرد) |
چهن ساڵته؟/ تهمهنت چهنده؟ |
Tı senina, weşa, hewla | (زنأکؤنئبه) : تی أوال چوتؤره؟ خؤب ایسی؟ | Tu(ya) çawani başi? | تۆ چۆنی، باشی؟ |
?Tı seninê, weşê, hewlê | (مردأکؤنئبه) : تی أوال چوتؤره؟ خؤب ایسی؟ | Tu(yê) çawani başi? | تۆ چۆنی، باشی؟ |
Tı weş bê | (مرد): تی دس درد نکونی/ تی دس قوربؤن | Bla tuyê xwaş bi | خۆش بی. |
Tı weş ba | (زن): تی دس درد نکونی/ تی دس قوربؤن | Bla tuya xwaş bi | خۆش بی. |
Teşekur kena (زن) /Tesekur keno (مرد) | تی دس درد نکونی | Spas dıkım | سپاست دهکهم. |
Homa to ra razi bo | خودا بیامرزی | Xwadê jı te ra razi be | خودا لێی خۆش بێ. |
?No çıko (مرد ?Na çıka (زن) | ای چیسه؟ | ?Eva çiye? Evya çiye? Ev çiye | ئهوه چیه؟ |
?Tı se kena | (زنأکؤنئبه) : چی کأدرین؟ | Tu çı dıki | تۆ چی دهکهی؟ |
?Tı se kenê | (مردأکؤنئبه) چی کأدرین؟ | Tu çı dıki | تۆ چی دهکهی؟ |
Şıma xêr amey | خوش بمأین | Hûn bı xêr hatın | خۆش هاتن/به خێر بێن |
Est/Esto | (مردأکؤنئبه) ایسه | Heye/Eye | ئیسه/ئێستا |
çin/çino | (مردأکؤنئبه) نیه | Tıne/nine/çine | نیه |
çina | (زنأکؤنئبه) نیه | Tıne/nine/çine | نیه |
Eya | أهأ | Erê / Belê / Ha | ئهرێ/بهڵێ/ئهها |
Nê | نأ | Na | نا |
!Şo | بشو | Bıçe / here | بچۆ/بڕۆ |
Bê | أنن | Bê / were | بێ/بێرۆ/وهره |
Vace/Vaje/Vaze | گونین | Bêj/Vêj/Wê | بێژه/بڵێ |
?To se va | چی گوته درین همدیگره؟ | ?Te çı got | تۆ چیت گوت؟ |
Ban | خؤنه | mal | ماڵ |
(Embazê mı | می دوس (مرد | Hevalê mın | ههواڵی من/دۆستی من/ڕهفیقی من |
Embaza mı | می دوس (زن | Hevala mın | ههواڵی من/دۆستی من/ڕهفیقی من |
Lacê mı lacê to rê vano | می ریکه بوتین این ریکه همره | Lawê mın jı lawê te ra dıbêje | کوڕهکهم به کوڕهکهت ئێژێ/دهڵێ |
سربس
[دچينواچين]- ↑ http://www.iranicaonline.org/articles/dimli
- ↑ ]Encyclopædia Iranica Nevertheless, their language has preserved numerous isoglosses with the dialects of the southern Caspian region, and its place in the Caspian dialect group of Northwest Iranian is clear.