تایوان

تایوان 中華民國 جۊغرافي بۊلند ٚ قۊلـله یوشان (fa) پيلئکي ۳۶٬۱۹۳ ک‌م² آو ۱۰٫۳ جمعيت پایتخت   لیست… تایپه (fa) — Kuang-chou (en) — Ch'ung-ch'ing (en) — Nan-ching (en) — چنگدو (fa) — Nan-ching (en) — Jingzhao (en) — Ch'ung-ch'ing (en) رسمي زوان   لیست… ماندارین تایوانی (fa) — هاکای تایوانی (fa) — هاکین تایوانی (fa) — Amis (en) — زبان پایوانی (fa) — 金門話 (mul) — O-ku-uā (en) — Matsu dialect (en) — زبان اشاره تایوانی (fa) — Saisiyat (en) — Puyuma (en) — زبان آتایال (fa) — Tsou (en) — Bunun (en) — Rukai (en) — Truku (en) — Seediq (en) — Sakizaya (mul) — Yami (en) — Kavalan (en) — Kanakanavu (en) — Saaroa (en) جمعيت ۲۳٬۴۰۹٬۳۲۳ (۲۰۲۴) :مرداکان ۱۱٬۵۳۶٬۹۸۲ (۲۰۲۴) :زناکان ۱۱٬۸۷۲٬۳۴۱ (۲۰۲۴) خانوار ٚ تعداد ۹٬۳۲۳٬۹۸۵ (۲۰۲۴) مردۊم ٚ زيوش ٚ اۊميد ۷۹٫۱۲ (۲۰۲۱) نيظام حۊکۊمت ٚ جۊر نظام نیمه‌ریاستی (fa) — دموکراسی (fa) — constitutional republic (en) جؤرترين مقام لای چینگ ته (fa) (۲۰۲۴ – ) حۊکۊمت ٚ ريئيس Cho Jung-tai (en) (۲۰۲۴ – ) مۊقننه قۊوه   لیست… Legislative Yuan (en) — National Assembly (en) — Control Yuan (en) — National Assembly (Beiyang government) (en) — Provisional Senate (en) قضائيه قۊوه Supreme Court of the Republic of China (en) — Supreme Administrative Court (en) — Justice of the Judicial Yuan (en) — Judicial Yuan (en) مۊجريه قۊوه Executive Yuan (en) تفاقان تأسيس ٚ زمات ۱ ژانویه ۱۹۱۲ جيني ضريب عدد ۰٫۳۳۸ (۲۰۱۸) انساني تؤسعه شاخص شاخص ۰٫۹۱۱ (۲۰۱۸) بيکاري نرخ ۳٫۳۹ (۲۰۲۴) درآمد ٚ ميانگين ۳۲٬۷۶۲ ايقتصاد پۊل ٚ واحد دلار جدید تایوان (fa) — دلار قدیمی تایوان (fa) — 法幣 (mul) — Chinese gold yuan (en) مرکزي بانک Central Bank of the Republic of China (en) تورؤم ٚ نرخ ۲٫۰۷ (۲۰۲۴) أفزۊده أرزش ٚ ماليات ٚ نرخ ۵ قانۊني سند ۲۰ — ۱۸ عددان ؤ نمادان اينترنت ٚ کؤد ‎.tw‏ (fa) دریايي شيناسايي شۊماره 416 ايزؤ ۳۱۶۶–۱ آلفا-۲ TW تيلفۊن ٚ کؤد +886 باخي ايطلاعات فرانئن ٚ جهت راست قطار ٚ حرکت ٚ جهت چپ وبجيگا gov.tw (ماندارین تایوانی (fa) ) taiwan.gov.tw (اينگيليسي زوان)

تايوان يا تای‌وان، چين ٚ جؤمۊریي رسمي نام ٚ أمرأ، کي تایپه چین، ميللي چين ؤ فؤرمؤز نامان ٚ أمرأ ني شناخته به، ایته جزیره‌اي کيشور خۊرتاوي آسيا مئن ایسه کی أن ٚ جزيره‌ئان شامل تایوان، پنگ‌هؤ، کين‌مين، ماتسؤ و چن‌ته دئه جزيره به کي همه‌ته دأنه چين ٚ خۊرتاوي ساحلان ٚ مئن نهأده. تایوان خۊرخۊس ٚ ور ؤ تایوان ٚ تنگه جه، چين ٚ أمرأ، کلسيا ور ژاپؤن ٚ أمرأ ؤ نسا ور فيليپين ٚ أمرأ سامانسر دأره. تایوان ٚ پایتخت و پيله شأر، تایپه ايسه.

چينˇ جۊمۊري دؤلت ۱۰ اؤکتبر ۱۹۱۱ مئن وۊچانگˇ قیام‌أمره ببستن بؤکؤد و ۱ ژانويه مئن رسمي ببست. ان دؤلت خۊ زماتˇ مئن چينˇ اصلي سرزيمينˇ ویشتر و مغؤلستانˇ در بر گيفتي. دۊومین دۊنيايي جنگˇ مئن، ژاپؤن تاي‌وان و پنگ‌هؤˇ از ان دۊلت فيگيفت، ولي با پيوستن چين به مؤتفقین و ژاپؤنˇ شکست، ان جزاير دؤباره به چين وگردئست. بعد از ان ايته جيديدˇ اساسي قانۊن سال ۱۹۴۷ مئن تصويب بؤکؤد. ان دؤلت تحت حاکميت کؤمينتانگˇ حزب بؤ. سال ۱۹۴۹ مئن کؤمينتانگ اصلي سرزيمينˇ کۊلّˇ به چينˇ کمۊنيست حزب واگۊذار بؤکؤد. ان دؤلت به چيانگ کاي‌شاکˇ رئبري تبعيد ببست و به تاي‌وانˇ جیزیره، مؤستقر ببست و خۊ موقتˇ مرکز تايپه انتخاب بؤکؤد ولي خۊ مشرؤعˇ حکؤمتˇ به چين و مغؤلستان دأنيستي.

تاي‌وان سردˇ جنگˇ مئن از طرف خۊرخۊسي سامانان و مؤتحدˇ ملل سازمان بئ‌عنوان چینˇ تنها مشرؤعˇ دؤلت شناخته بئستي. ان دؤلت از مؤتحدˇ ملل سازمانˇ تأسيس‌کؤنان بؤ و تا سال ۱۹۷۱ امنيتˇ شؤراي دائيمي عضو بؤ، ولي هن سال مئن اخراج ببست و به‌جاي اؤن چينˇ خلقˇ جۊمۊري بمؤ.

چينˇ خلقˇ جۊمۊري ان حکۊمت غيرقانۊني بدأنسته و خأيه کي ان دؤلت به اصلي سرزيمين وئگرده و بگفته کي حاضره از زۊر هم هنˇ وأستين استفاده بؤکۊنه. هر وختي کي تاي‌وان خأيه اعلان استقلال بؤکۊنه، خلقˇ جۊمۊري ان تهديد کۊنه. سال ۲۰۲۱ مئن اشنˇ وضعيت سياسي وخيم ببست و آمريکا ايجؤنأبؤ ايالتؤن چنتا جنگي کيشتي تاي‌وانˇ وسي اۊسي کؤد. خلقˇ جۊمۊري با ساماناني کي روابط بدأريد، روابط ديپلؤماتيکي نأره، و أتۊ سامانانˇ تهديد کؤنه. هنˇوستي تاي‌وان فقط با ۲۱ سامان از مؤتحد ملل سازمان رسمي روابط دأره.

تاي‌وان تا سال ۱۹۸۰ ايته‌حزبي بؤ و از ان مؤقع بئ‌بعد بدۊن مۊشکيلي دمؤکراتيک و چنتا-حزبي ببست. الؤن ان سامان نيمه‌رياستي نظام و همئگانيˇ حق‌رأي دأره. رييزجۊمۊر سامانˇ رييز ايسه و مسلح نيروهونˇ فرمانديهي بئ‌عؤهده دأره. ان قانۊن‌نئنˇ مجلس ˇ نام يوآن ايسه. تاي‌وان عضو دۊنياي تجارتˇ سازمان و آسيا-اؤقيانۊسيهˇ اقتصادي همکاري سازمان ايسه.

تاریخ

ژاپؤن حمله به تاي‌وان (۱۸۹۵ ميلادي)

سال ۱۵۹۰ مئن پۊرتغاليان ان جيزيره کشف بؤکۊديد و انˇ نام بنئيد «فۊرمۊرا» کي بئ‌معني خوشگيل ايسه. سال ۱۶۲۴ مئن هؤلنديان نسا مئن و اسپانياييان کلسيا مئن چنتايي قلعه چأکؤديد. سال ۱۶۴۱ تا ۱۶۶۱ مئن هؤلنديان تاي‌وانˇ بئ‌دست بدأشتيد. سال ۱۶۶۱ مئن آدمي بئ‌نام ژنرال کۊژينگا تاي‌وانˇ بئ‌دست فيگيفته و ايته پادشاهي اؤنˇ مئن چأکؤد. سال ۱۶۸۳ مئن چينگˇ دۊدمان از چين بمؤ. سال ۱۸۹۵ مئن ژاپؤنيان به تاي‌وان مسلط ببستيد و باعث تاي‌وان تؤسعه ببستيد.

بعد از دۊنياي دۊومين جنگ ژاپؤن شکست بخورد و تاي‌وان دۊباره دئکفت چينˇ دست. سال ۱۹۴۹ مئن چينˇ کمۊنيستي انقلاب پيرۊز ببست و چيانگ کاي‌شاک چينˇ رييز جۊمۊر به تاي‌وان فرار بؤکۊد. هؤيه ايته تبعيدي دؤلت چأکؤد و ان دؤلت تا هسه تاي‌وانˇ حکؤمت بئ‌دست دأره.

تاي‌وانˇ سياست

ما اينگ‌جيؤ (راست) تاي‌وانˇ قبلي رييز جۊمۊر و کارمل شاما ايته ايسرائيلي سياست‌مدار

تاي‌وان، چينˇ خلقˇ جۊمۊري بئ‌رسميت نشأنئسه و اؤنˇ جۊزء خۊ سامان دأنه.

تاي‌وان ۲ ژانويه سال ۲۰۰۲ عؤضو دۊنياي تجارتˇ سازمان (WTO) ببست.

ان تصوير خۊرتاوˇ جنگانˇ به شکل نمادين نشان دهˇ.

ساماناني کي چين يا تاي‌وانˇ بئرسميت شنأسيد:تيره سۊرخ: چينˇ خلقˇ جۊمۊريتيره آوي: تاي‌وان سۊرخ: فقط چينˇ بئ‌رسميت شنأسهآوي: فقط تاي‌وانˇ بئ‌رسميت شنأسه

اقتصاد

صادرکؤدن

تاي‌وانˇ پولˇ واحد، تاي‌وان جيديدˇ دۊلار نام دأره و انˇ خۊرد پول سِنت ايسه. تاي‌وانˇ صادرکؤدن ويشتر کامپيۊتر و انˇ قطعهان، الکترؤنيکي وسايل، فلز، منسۊجات و پلاستيک ايسه.

انرژي

تاي‌چونگˇ نيروگاه ۵۸۲۴ کيلووات تۊليد ظرفيت‌امره، پيله‌ترين زؤغال‌سوزˇ نيروگاه دۊنيا مئن ايسه.

اقتصادˇ رۊشد

تاي‌وانˇ اقتصادˇ رۊشد خيلي بجؤر ايسه، و گيدي کي تا چن‌سال ديگر تاي‌وان ايته از اصلي قۊدرتان آسياي خۊرتاۊ مئن به.