آزتک (نتاج)

آزتکان أيته سۊرخˇ قؤم، مکزيکˇ مئن بيد. أؤشنˇ تمدؤن سالان ۱۳۰۰ تا ۱۵۲۱ مئن شکؤفا ببست. أؤشن قرن ۱۴ مئن، تنؤچتيتلانˇ شأر مئن به‌قۊدرت فأرسه؛ کي خۊدشان أؤنˇ بسأختيد. آزتکان، سۊرخ‌پۊستانˇ قؤمانˇ ترکيب ج به‌وجؤد بمؤييد؛ به‌خصؤص أؤشني کي به آزتک زوان يا ناهاوتل زوان گب زئيدي و وسطي آمريکاˇ تسلط دأشتيدي.

آزتکˇ امپراتؤري ج سه‌تا دؤلت‌شأرˇ أتحاد به‌وجؤد بمؤ: تنؤچتيتلان، تتسکۊکۊ، تلاکۊپان. آزتکانˇ معماري و کۊزه‌گري معرۊف أيسه؛ و أؤشن أسطؤرئان، معرۊف ببستيدي.

آزتکˇ تقويم

آزتکان دۊتا تقويم أستفاده کۊديد: خۊرشيدي تقويم کي به ۱۸تا ماه تقسيم بئستي و مؤقدسˇ تقويم. آزتکانˇ تقويم، أيته تخته سنگˇ رۊ کنده بئستي و دقيق بۊ.

تاريخ

آزتکان أيته تمدؤن مرکزي آمريکا مئن، هسه مکزيک مئن بيد. آزتکان ويشتر خۊشنˇ گيدي مکزيکا کي مکزیکˇ نام، أؤنˇ ج بمؤئه.

آزتکانˇ مرکز تنوچتيتلان نام دأشتي و سال ۱۳۲۵ تا ۱۵۲۱، ۱۲تا امپراتۊر اؤنˇ مئن فرمانروايي بۊکۊديد. وعد از چنتا جنگ، آخرين امپراتۊر، خۊ رˇ ايسپانيائيانˇ تسليم بۊکۊد؛ ۱۵۲۱ مئن.

فرهنگ

آزتکان، معبدان و بۊرجان و خانئانˇ سنگي مصالح‌أمره چأکۊديد. نجۊم، حقۊق، حکۊمت، هۊنر، صنعت، مۊسيقي، رقص، و ادبيات مئن پيشرفت بۊکۊده‌بيد.

آزتکان چنتا گياشناسي کله دأشتيدي کي ارۊپائيان تا أؤن زمات همچين چيزي ندأشتيدي. آزتکان خۊشنˇ سرزمينˇ مئن، أيته پيله شبکه، گيائانˇ آبياري کۊدنˇ وأسي چأکۊده بيد. همچنين خؤب بافندئان بيدي، و تأسيساتي بيمارستانˇ مأنسن دأشتيدي.

سال ۱۵۱۹ مئن أيته ايسپانيايي دريانورد به‌نام أرنان کؤرتِس، أيته کؤجˇ أرتشˇ أمره به آزتکان حمله کۊد و بتأنست آزتکانˇ أمپراتۊري نابۊدˇ کۊنه. وعد أز أن، مکزيک بخشي از ايسپانيا ببست. بعضي ج آزتکي واژئان، به اينگيليسي زوان هم راه بيأفته. مثلاً: chocolate (= شۊکۊلأت)، tomato (= پامادؤر)، ocelot (= پلنگي پيچا)، coyote (= کایؤت)، avocado (= آوؤکادؤ) و... .

تاتايي

• 
  مندۊزا دفتر
• 
  مندۊزا دفتر
• 
• 
  مکزيکؤ دره، ايسپانياييانˇ حمله زمات