شميران قلا

Wikipedia جي
شميران قلا

شميران قلا ايتا موهمˇ قلا ايرانˇ مئن ايسه كه محلي مردومان اونه شميران و سميران دوخانيد و تاريخي نويشته‌هانˇ مئن سميران، شميران ، سميرم، شمع ايران، كنگريان، سميويروم و سالاريه بنيويشته بوسته. اَ قلا جاجيگاه، بهرام آبادˇ دیهاتˇ ورجا، جه طارمˇ توابع ايسه.[۱]


چاگوده بوستن[دچينواچين]

مألوم نيه شميرانˇ قلايه كي چاگوده، تارمˇ مئن اولي كسي كه حكومت گودي شميران قلا مئن كه سالاري قلا هم دوخاديد ، محمد بن مسافر (گيلكي: ممد، مسافر ريك) بو[۲]. محمد بن مسافر، كنگريان خانواده اولي شاه ايسه، كه اونه نامَ، تاريخي كيتابان مئن بنيويشتيد.


سرگوذشت[دچينواچين]

ابودلف مسعر بن مهلهل (گيلكي: مسعر مهلهل ريك)، موسلمان جوغرافي دان بو كه سال 331 هجري مئن اَ قلايه بيده، شميران قلا محمد بن مسافر پايتخت و ديلم چَكنه دوخانه. ابن حوقل 376 ه.ق مئن، ناصر خسرو 438 ه.ق مئن، ياقوت حموي 623 ه.ق مئن، قزويني 674 ه.ق، حمداله مستوفي 740 ه.ق و سِد ظهيرالدين مرعشي 880 ه.ق مئن اونه جاجيگاه بيدِئيد و مطلبي بنيويشتيد[۳]

شادروان احمد كسروي بنيويشته: خيلي زمات بو كه كنگريان، ديلمان مئن قودرتي نَشتيد تا او وختيكه بِتَنَستيد شميران قلايه كه پيدا نبو كي واسي بو، تصرف بوگوديد و كومك اَ ديز اَمره كل تارم كه قزوين شين بوستي بدست باوريد. و جَستان امره ديلم شاه خويشي بوگوديد و اوشانه قودرتَ هر روز ويشترَ بوسته و خوشانه پادشاهي وجود باورديد.[۴] ابن اثير حوادث سال 454 هجري مئن بنيويشته: اَ سال مئن، سولطان طغرل بيگ بوشو ديلم سرزمين، و تارم قلا مئن و مسافر ديلم شاه جه صد هزار دينار و هيزار جامه بخواسته.[۵]

با همه بلاياني كه شميران قلا سر، تارم مئن دَكفته، اَ قلا سال 921 هجري برپا بو اونه نام تاريخ خاني بامو. ولي بازون معتبر تاريخي بِنيشتيه هان مئن نامي ازون نيه. تا قرن نوزدهم ميلادي ايراني و خارجي سياحان اونه ايتا فوگوردسته قلا دوخاديد.[۶]

قلا ويژگي[دچينواچين]

ناصر خسرو بنيويشته كه اَ قلا سه تا چَپَر داشتي ولي هَسه، دوتا اونه چَپَران شناخته بوبوسته. سالمِ بخش اَ قلا، اونه شومالي ديوار ايسه كه چند تا سالمه چپر و قاقل تره بِمانَسته. بولندي اَ ديوار 15 متر و لاشه سنگ و ملات امره كه اونه پهنا 40/2 متر ايسه چاگوده بوسته.[۷]

شميران قلا ايتا جه قديمي قلاين ايران مئن ايسه. بدبختانه هَسه، اَ قلا خيلي بورسفته ايسه و ازون چيزي سالم نمانَسته و وضع اَ قلا يه، همه كسَ جخطره شو و كسي به فكر اون نيه. ايتا روز بو كه اَ قلا خوره شكوهي داشتي و پيله كساني اونه مئن حكومت بوگيديد.


منبع[دچينواچين]

  1. قلعه هاي گيلان- ولي جهاني-رشت- فرهنگ ايليا-1385
  2. فرمانروايان گيلان- ل.رابينو- واگردان م.پ جكتاجي، رضا مدني- رشت – گيلگان- 1389
  3. قلعه هاي گيلان- ولي جهاني-رشت- فرهنگ ايليا-13851389
  4. شهرياران گمنام- احمد كسروي- تهران انتشارات نگاه- 1385
  5. تاريخ الكامل- ابن اثير- واگردان حميدرضا آژير- تهران - اساطير- 1370
  6. قلعه هاي گيلان- ولي جهاني-رشت- فرهنگ ايليا-1385
  7. سایت جامع گردشگری ایران https://web.archive.org/web/20130115201900/http://iranpedia.ir/